3818438318

I Lecznicze i toksyczne działania substancji chemicznych n

Większość substancji chemicznych wykazuje właściwości fizjologiczne. W zależności od dawki działają leczniczo lub toksycznie.

O szkodliwości substancji chemicznych decyduje wiele czynników:

•    struktura związku

•    droga wnikania substancji do organizmu

•    środowisko działania substancji

•    stan biologiczny osobnika

•    Istotne znaczenie ma ilość i stężenie substancji wprowadzonej do organizmu ludzkiego

•    ilość i rodzaj grup funkcyjnych, rodników (związkach organicznych)

*    Zwiększenie toksyczności związku:

•    Izomery optycznie czynne, lewoskrętne

•    Izomery w pozycji - para

•    Obecność grupy - OH w węglowodorach aromatycznych

•    Duża rozpuszczalność i wysoki stopień dysocjacji elektrolitycznej

•    Obecność grup nitrowej, nitrozowej, nitrozoaminowej, cyjanowej, winylowej i fenylowej

*    Zmniejszanie toksyczności związku:

•    Izomery optycznie nieczynne, prawoskrętne

•    Izomery w pozycji - orto

•    Obecność grup tiolowej, sulfonowej, karboksylowej, acetylowej, etylowej i azowej

•    Obecność grupy OH w węglowodorach alifatycznych

•    Mała rozpuszczalność i niski stopień dysocjacji elektrolitycznej

W medycynie i toksykologii wyróżnia się kilka wielkości dawek:

•    Dawka progowa DM - ilość substancji wywołująca pierwsze dostrzeganie zmiany w organizmie. Wyznacza ona próg działania toksycznego danej substancji i jest podstawą do określenia wartości tzw. Najwyższych dopuszczalnych stężeń zw. Chemicznych w środowisku.

•    Dawka lecznicza DC - ilość substancji wykazująca działanie farmakoterapeutyczne, nie dając poważniejszych zaburzeń w metabolizmie organizmu.

•    Dawka toksyczne DT - ilość substancji wywołująca wyraźne zatrucie.

•    Dawka śmiertelne DL - ilość substancji powodująca śmierć połowy zwierząt doświadczalnych

Chemizm działania trucizn jest dość skomplikowany, jednak zawsze jest to związane z układem nerwowym (w dużym uproszczeniu przekazywanie impulsów w jedną i drugą stronę), np, na ośrodkowy układ nerwowy działają alkohol, eter, chloroform, związków glinu, ołowiu, środki nasenne, morfina a na wegetatywny układ nerwowy - atropina, adrenalina, amfetamina.

TO KSYICO MANIA

Skłonność do przyjmowania szkodliwych związków chemicznych (różne względy i przyczyny) określa się mianem toksykomanii (lekomania, nikotynizm, alkoholizm, narkomania).

LEKI

Jest to najłagodniejsza forma toksykomani, powoduje przyzwyczajenie farmakologiczne i tolerancję organizmu na lek => zwiększone dawki leku => zmiany psychotoksyczne => głębokie zmiany w usposobieniu i zachowaniu się człowieka => uszkodzenia i zwyrodnienia narządów Leki najczęściej powodujące lekomanię:

❖    Środki nasenne

-CH—CH₃

nh₂

amfetamina (benzedryna)

❖    Psychotropowe

❖    Przeciwbólowe

kofeina

Takie jak: meprobamat, elenium, amfetamina, kofeina, amidoperina