6827068682

PRZEDŚWIT - Zygmunt Krasiński (info z kartki autorstwa Janiny Zielakowej i z Alinki i Rysia] Wyd. w 1843r. w Paryżu (w podpisie mylne wskazanie na autorstwo Konstantego Gaszyńskiego). Geneza łączy się z pobytem autora i Delfiny Potockiej w Varennie (październik 1841). DF to Beatrycze, ukochana poety, taka nowa filozofia uczucia, doskonała jednia dusz czyniąca z zakochanych mistyczną parę braterską. Kobietka jest z narratorem profetą bohaterką Przedświtu.. Śladem włoskiej idylli są wspomnienia krajobrazu o niezwykłej urodzie, pełne ekstazy wyznania miłosne oraz liczne apostrofy do siostry=Beatrycze=Anioła - ideału kobiety, adresatki i współtwórczyni wizji historiozoficznych, w głównych elementach będących poetycką transpozycją filozofii czynu Augusta Cieszkowskiego (w skrócie o co mu chodziło: nadchodzi epoka czynu - rehabilitacja życia jako działania i praktyki społecznej, w którym objawia się duch historii). Tytułowy neologizm oznacza rychłe i nieuchronne nadejście świtu po brzasku, a więc epoki nowej, epoki czynu.

Motto poprzedzające: 1. z Eklogi IV Wergiliusa 2. z Mszału rzymskiego - odnoszą się do pisanego upoetyzowaną prozą wstępu i całości utworu. Zapowiadają nadejście Zbawiciela. Wstęp (credo mesjanistyczne) syntetyzuje myśl przewodnią. Wykład koncepcji historiozoficznej zbudowanej na wierze w bezpośrednią ingerencję Boga w dzieje, wspartą ideą prymatu porządku Bożego nad społecznym i politycznym. Mesjanistyczne posłannictwo Polski (narodu, nie państwa) w perspektywie planów Opatrzności interpretuje doświadczenie rozbiorów. Cierpieniu i ofierze Polaków nadaje wymiar uniwersalny, Wyniosą one ludzkość na wyższy szczebel etycznego i duchowego rozwoju, przybliżą ustanowienie królestwa Bożego na ziemi. Wyraźne ślady historiozofii AM z Ksiąg narodu i pielgrzymstwa polskiego. Narrator profeta (autor?) ma status emigranta politycznego. To wielki wizjoner, prowadzi dialog z duchami przodków, na czele których stoi hetman Stefan Czarniecki. W jego usta włożone są słowa oceny przeszłości Polski i usprawiedliwienie dla szlacheckich antenatów. Winą za upadek Polski nie obciąża przodków, był on bowiem dany narodowi z wyroków Bożych i będzie miał błogosławiony skutek. Upadek polityczny uchronił Polskę przed zgubną industrializacją, pozwolił na utrzymanie duchowego prymatu nad innymi narodami. I tak Polaków - „Ludów Lud jedyny”, Pan poddaje katuszom, wiodąc ku wielkiemu przeznaczeniu. Chrystusowe cierpienie i poświęcenie Polski dokumentuje wielkość moralną narodu, gwarantuje zmartwychwstanie, i przewodzenie światu. W zakończeniu poematu pojawia się apoteoza poezji przetwarzającej świat, zrodzonej z zespolenia myśli i czynu, ponadto apologia czynu, wzmocniona osobistą deklaracją poety: zapowiedź rezygnacji ze słowa na rzecz czynu: „Zgińcie pieśni me - wstańcie Czyny moje!. Kontynuację historiozofii Przedświtu przynoszą Psalmy przyszłości, zwłaszcza Psalm nadziei.

PRZEDŚWIT - treść Wstęp:

Opis sytuacji za dni Cezara (czasy przed chrześcijaństwem). Ruiny w świecie ducha, obalenie zasad politeizmu, zwątpienie w filozofii, wojny, znużenie, rozlew krwi ludzkiej (nie poradzili na upadek wiary politycznej ani plebejusz Mariusz, ani patrycjusz Sulla - mimo terroru i gwałtów). Wszyscy odnowiciele czy zatraciciele czasów rzymskich mają jedną wspólną cechę: „pragną nieznośną postać rzeczy odmienić, ale nie wiedzą, ku czemu dąży historia świata”. Jedni za demokracją, inni za arystokracją (Brutus), ale nikomu nie udaje się przeobrazić świata. Jeszcze jeden aspekt: materialna strona ówczesnego społeczeństwa. Rzym staje się osobie Juliusza Cezara jednym człowiekiem, który „wszystko pomiesza, rozkrwawi, napełni świat szczękiem zbroi (...) a jednak wszystko mimo woli, mimo wiedzy połączy”. Ale Cezar był tylko poprzednikiem mesjasza/Boga, on był aniołem dla historii w sensie materialnym (jedność państwa).