1299076248

Organizacja życia społecznego

Rozdział płci i wieku a wychowanie dziecka w rodzinie

Z chwilą urodzenia dziecka rozpoczyna się istotny dla tego dziecka, jak i całej społeczności, proces socjalizacji. W antropologii kulturowej i socjologii zwraca się szczególną uwagę na dwa zagadnienia procesu socjalizacji: na mechanizmy transmisji treści kulturowych oraz na sam efekt socjalizacji i jej wpływ na osobowość. Podkreśla się więc znaczenie tego procesu, który ucząc zasad i norm współżycia społecznego, przygotowuje jednostkę do pełnienia ról społecznych w kulturze. Podjęcie przez nią działań wynikających z roli społecznej i ich właściwe wykonanie świadczą o prawidłowym przebiegu procesu socjalizacji.

Psychologowie natomiast zajmują się głównie zmianami, jakie zachodzą w jednostce pod wpływem oddziaływania na nią grupy. Sam proces socjalizacji rozu-mianyjest jako jeden z czynników warunkujących i regulujących zachowania. Psychologowie twierdzą, że to, co, dlaczego i jak podlega socjalizacji, zależy od cech jednostki oraz od charakterystyki grupy społecznej, a przebieg tego procesu jest warunkowany głównie okresem rozwojowym jednostki. Socjalizacja jest zatem narzędziem wprowadzania w proces komunikowania się, który sam w sobie jest instrumentem realizacji praktycznych potrzeb bytu, bezpieczeństwa i porządku⁵¹.

Treść i forma wychowania dzieci romskich w ich rodzinach były dotąd inne niż w rodzinach nieromskich. Nauka zasad rządzących życiem społecznym grupy polegała głównie na uczestnictwie dzieci w życiu dorosłych, tzn. towarzyszeniu im w spotkaniach rodzinnych, w czasie zarobkowania, czy wykonywania czynności ⁵¹ A. Kłoskowska, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996, s. 108. A. Kłoskowska, prowadząc przez wiele lat badania nad rodziną w Polsce, wysunęła konkluzję o znaczącej roli kręgów' rodzinnych w^r transmitowaniu wartości kultury i w'prow^radziła rozróżnienie na małą oraz wielką transmisję kulturalną (A. Kłoskow^rska, Rola rodziny w przekazywaniu kultury, „Problemy Rodziny” 1982, nr 1/2, s. 28-38 oraz eadem, Rodzina jako czynnik transmisji i twórczości kulturalnej, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1971, t. 16, nr 4, s. 83-90). Zgodnie z tym podziałem w^r ramach małej transmisji dokonuje się przekazów'odnoszących się do przeszłości i współczesności doświadczonej w^r życiu codziennym rodziny, przy czym, jak zaznacza autorka, są to informacje ściśle powiązane z ocenami i normami, co oczywiście koresponduje ze świadomym i nieświadomym oddziaływaniem rodziny na kształtowanie postaw sw^roich członków (A. Kłoskowska, Rola rodziny.... s. 30). Transmisja małej tradycji charakteryzuje się następującymi cechami:

— silny w^rpływ przekazu w sferze aksjologicznej jednostki;

— ścisłe połączenie wiedzy, ocen i norm;

— zazębianie się indywidualnych przeżyć z losami całej zbiorowości;

— silne wartościowanie;

— emocjonalny charakter procesu.

Z tego powodu ma ona szczególny wpływ' na więzi społeczne — wzmacnia je, ale i zamyka na wpływy z zewmątrz, co w połączeniu z działaniami oceniającymi i praktycznie wąskim doświadczeniem staje się pożywką dla stereotypów' (ibidem, s. 31-32).

Z kolei odpowiedzialność za transmisję wielkiej tradycji, tzn. osiągnięć, ocen i norm w skali narodu, dzieli się na rodzinę, media i system instytucji związanych ze szkolnictwem. Ale ponieważ rodzina stanowi naturalne środowisk oodbioru mediów— najwsześniej i najpowszechniej pełni ona funkcję czynnika oceny krytycznej (ibidem, s. 35-36).