1299076076

168 Społeczny wymiar obrzędowości pogrzebowej

Zmarłe dziecko zazwyczaj ubierane jest w białą odzież, symbolizującą czystość moralną i niewinność. Na zdjęciu pożegnanie dziecka w rodzinie jaworskich, w latach 60. ubiegłego stulecia. Fot. Archiwum Stowarzyszenia Romów w Polsce (Oświęcim)

zwoli przechować je w nienaruszonym stanie aż do dnia pogrzebu. Natomiast zimą trumnę z ciałem ustawia się w nieogrzewanym pomieszczeniu i otwiera okna. Tylko w przypadku wyjątkowo wysokich temperatur Romowie oddają ciało zmarłego do kostnicy, aby uchronić je przed zbyt szybkim rozkładem. Zazwyczaj nie zezwala się na zrobienie sekcji zwłok, którą utożsamia się z bezczeszczeniem ciała zmarłego. Sekcja ma swoje uzasadnienie tylko wtedy, gdy popełniono przestępstwo lub przyczyna zgonu budzi wątpliwości.

Powodem okazywania szacunku zmarłemu może być równie dobrze strach przed zemstą obrażonego ducha, jak również miłość i autorytet, jakimi obdarzany był Rom za życia. lednym ze sposobów okazania respektu jest ubieranie zwłok przygotowywanych do pogrzebu w rzeczy nowe lub zgodnie z życzeniem osoby zmarłej. W sytuacji kiedy chorzy lub ludzie starzy mają świadomość bliskiej śmierci, pozostawiają niekiedy dyspozycje co do ubioru trumiennego. W celu skompletowania odzieży angażują najbliższych. Bardzo ważne jest to, żeby takie życzenie zrealizować, czego szczególnie przestrzegają Warmijaki.

...babcia nie chciała nigdy na czarno, ona już przedtem wybrała sobie ubranie (...) w spódniczkę białą. Tylko fartuszek kazała sobie uszyć, czarny w białe paseczki. Przed jej śmiercią ciocia szyła. (War. 1)

Gdy zmarły miał na sobie ubranie robocze (codzienne), wtedy rodzina zmarłego jest zobowiązana do przebrania go w odświętne ubranie, „ubranie gustowne do okazji” (Ber.l). Jeżeli śmierć nastąpiła nagle i zmarły nie zostawił żadnych dyspozycji co do ubioru, zawsze kobiety kupują nową, czarną lub po prostu ciemną odzież.