3301385791

Tomasz Borowiak

Definicje i istota opieki, działalność opiekuńcza

Dokonanie całościowego spojrzenia na zagadnienie związane z działalnością opiekuńczą nad małymi dziećmi wymaga doprecyzowania samego pojęcia „opieka", co z uwagi na połączenie jej istoty z wieloma dyscyplinami naukowymi, takimi jak np. medycyna, psychologia, socjologia, pedagogika, prawo czy ekonomia nie jest zadaniem łatwym.

Różny jest także zakres opieki i wiele jej form, stąd w literaturze wielość definicji i w rzeczywistości brak jednoznacznego ujęcia i interpretacji zagadnienia¹.

Według A. Kelma, opieka jest jedną z bardziej skomplikowanych, trudnych i złożonych dziedzin życia społecznego². Z uwagi na swój złożony charakter, pojęcie opieki posiada wiele znaczeń. W języku polskim odnosi się do osób, jak i rzeczy: można mówić o opiekowaniu się dzieckiem, młodzieżą, osobami chorymi, czy osamotnionymi, ale także o opiece nad zwierzętami czy roślinami.

Na fundamencie swoistych właściwości opieki, pojęcie opieki międzyludzkiej przedstawia Z. Dąbrowski, definiując ją jako oparte na odpowiedzialności za podopiecznego, ciągłe i bezinteresowne zaspokajanie jego po-nadpodmiotowych potrzeb. Zaznacza przy tym konieczność nawiązania zrównoważonego stosunku opiekuńczego pomiędzy podopiecznym a opiekunem³.

W Słowniku języka polskiego pojęcie „opieka" definiowane jest jako troszczenie się, dbanie o kogoś, doglądanie, pilnowanie kogoś, czegoś, ale także strzeżenie i dozór. W opisie pojęcia określa się opiekę jako: baczną, czułą i troskliwą. Opiekun zaś, to opiekujący się kimś, mający prawo do opieki nad kimś⁴.

Opieka w ujęciu ogólnym rozumiana jest najczęściej jako opieka nad dzieckiem i odnosi się do określonego typu działania. Opieka jako działanie składa się z trzech podstawowych elementów: przedmiotu działania, podmiotu działającego i treści działania⁵. Aby zaistniało działanie opiekuńcze, wystąpić muszą czynniki sprawcze, warunkujące jego wystąpienie, zaliczyć do nich można sytuację zagrożenia osób lub rzeczy oraz wystąpienie potrzeby interwencji z zewnątrz (przy braku możliwości przezwyciężenia owego zagrożenia własnymi siłami).

130

1

Zob. Z. Dąbrowski, Pedagogika opiekuńcza to zarysie, Olsztyn 2006, s. 46-47.

2

A. K e 1 m, Węzłowe problemy..., s. 17.

3

Z. Dąbrowski, Pedagogika opiekuńcza..., s. 86-87.

4

   Słownik języka polskiego, M. Szymczak (red.), Warszawa 1979, s. 526.

5

   A. K e 1 m, Węzłowe problemy..., s. 18.