3813099368

NEOLITYCZNE GÓRNICTWO NA JAŃSKIEJ GÓRZE 15

by w warstwach stropowych przekształcić się w drobny rumosz zwietrzelinowy zalegający wprawdzie w swoim pierwotnym, naturalnym układzie, ale w szczelinach silnie przesycony lessem. Ponad skalnym górotworem zalega w tym miejscu warstwa humusu uprawnego że obiekty pokopalniane zachowały się na niewielkim fragmencie rozległego pierwotnie pola górniczego, mimo tak znacznego przeobrażenia tego wzgórza. Tak więc nawet przybliżone ustalenie pierwotnej liczby obiektów wydobywczych jest w zasadzie niemożliwe; skazani jcs-

Widok od południowego Fot. W.Wojciechowski

Ryc.9. Jańska Góra w Sokolnikach, g . Łagiewniki, woj. wrocławskie.

zachodu. Vicw from the South-Wcst

o miąższości około 0,30 m, której brak w obrębie pola górniczego, a którą tam zastępuje kilkucentymetrowa zaledwie warstewka próchnicy leśnej oraz zalegająca pod nią warstwa szarego pylastego lessu lub lessopochodnej gliny.

Omawiane wyniesienie jest w chwili obecnej, w stosunku do sytuacji pierwotnej, w dużym stopniu przekształcone przede wszystkim działalnością człowieka w końcu XIX i na początku XX wieku. Wyraźne ślady niwelacji wykazuje partia szczytowa, gdzie wznosi się zbudowana z miejscowego serpentynitu wysmukła wieża widokowa, z której budową związane są kamieniołomy wcinające się w północne zbocze. Poza wieżą na szczycie wyniesienia zachowane są fundamenty budynków oraz pozostałości innych budowli altanowych lub amfiteatralnie zagłębionych w podłoże, a związanych z rozległym, obecnie zdewastowanym założeniem parkowym, poprzecinanym licznymi dróżkami spacerowymi. Całe zachodnie zbocze naruszone jest starymi kamieniołomami związanymi z pozyskiwaniem kamienia na budowę okolicznych szos i polnych dróg. Dzieła zniszczenia dokonała również II wojna światowa, której ślady występują w postaci licznych lejów po pociskach artyleryjskich, stanowisk dla dział i okopów strzeleckich.

W tej sytuacji nie można wykluczyć, że pierwotnie eksploatacją górniczą objęty był cały szczyt i przyszczy-towe partie zboczy (wskazuje na to specyfika surowcowa próbek i zabytków archeologicznych), przy czym tylko szczęśliwemu zbiegowi okoliczności należy zawdzięczać, teśmy w tym względzie wyłącznie na obliczenia szacunkowe.

Niewielkie pole, na którym zidentyfikowano ułożone w rząd zagłębienia o cechach zbliżonych do obiektów pokopalnianych, zalega w północno-zachodniej przyszczy-towej partii zbocza i teren ten obniżony jest w stosunku do szczytu około 2,0 m. Poletko to ma powierzchnię około 300 m². Od zachodu graniczy ono ze wschodnią krawędzią rozległego XlX-wiecznego kamieniołomu — stromą skarpą, której fragment przystosowany został w okresie II wojny światowej na stanowisko bojowe prawdopodobnie dla działa pancernego lub czołgu. Od południa ponad poletko wypiętrza się wyraźnie zarysowany wał ziemny, powstały prawdopodobnie z przemieszczonego w czasie eksploatacji starego kamieniołomu nadkładu złożonego z warstw drobnego rumoszu zwie-trzelinowego i pokrywającej je warstwy lessu. Nie jest wykluczone, że wał ten przykrywa dalsze interesujące nas tu obiekty pokopalniane. Od wschodu poletko graniczy z bliżej nie określonym, wyraźnie nieregularnym wybierzyskiem (nie ma pewności, czy jest to system połączonych z sobą kilku obiektów pokopalnianych, czy jeden duży wydłużony obiekt), wzdłuż którego wschodniej krawędzi biegnie obecnie polna droga. Od północy wreszcie poletko to przechodzi w nienaruszoną, niemal płaską strefę przyzboczową, gdzie obiektów omawianego typu już nie stwierdzono. W chwili zidentyfikowania obiektów teren porośnięty był gęsto drzewami i krzewami.

III. BADANIA WYKOPALISKOWE

Spośród układających się wyraźnie w rząd czterech lejowatych zagłębień oznaczonych, licząc od północy, numerami od 1 do 4 do badań wykopaliskowych wytypowano dwa północne (I i 2). O wytypowaniu tych właśnie bezpośrednio z sobą sąsiadujących lejów zadecydowały ich zewnętrzne różnice (ryc.10).

Lej nr 1 (skrajny północny) miał w rzucie poziomym kształt zbliżony do kolistego, ale był nieznacznie jak