P1130663 resize

na „Babiej Górze" pochówek mężczyzny, obok którego znajdowały się także szkielety dwóch psów. Stwierdzono też osobne groby psów na terenie tego cmentarzyska.    •

Ogólnie biorąc pochówki mężczyzn wydają się być bogaciej wyposażane, zwłaszcza w wyroby miedziane, chociaż zdarzają się też bogato wyposażane groby starszych kobiet. Zarysowuje się też pewna różnica w wyposażeniu zmarłych między Wyżyną Sandomierską a Krakowsko-Miechowską. Widzieliśmy to na przykładzie ceramiki. Wspomnieć tu trzeba także i o sierpach krzemiennych występujących w grobach wyłącznie na Wyżynie Sandomierskiej. Na tym terenie groby posiadają też ilościowo bogatsze wyposażenie, bez względu na fazę, z jakiej pochodzą. Może się w tym przejawiać tradycja miejscowego podłoża kulturowego, uwidaczniającego się, jak zobaczymy niżej, również i w pewnych formach naczyń.

Inwentarz kulturowy

Ceramika jest zwykle dobrze wypalona na kolor brunatny lub szary, prawie zawsze z mniejszą lub większą domieszką, przeważnie tłucznia granitowego. Wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje naczyń, dzielące się na szereg typów i odmian. Formami do niedawna najlepiej znanymi (głównie z zespołów grobowych) są uchate kubki i dzbany oraz małe (czasami wręcz miniaturowe) amforki (tabl. XX: 6-9) w fazie starszej zdobione przeważnie odciskami sznura (w układzie poziomym, rzadziej pionowym) łub pionowymi listwami. Następnie należy wymienić amfory (tabl. XVIII: S) o niskiej i szerokiej szyjce lub na odwrót — o szyjce wysokiej z małym otworem występujące także na osadach. Jedne i drugie charakterystyczne są dla fazy starszej, podobnie jak i kubki, zdobione odciskami sznura. Trzeci rodzaj to misy (tabl. XVIII: 7) również typowe głównie dla fazy starszej, w kształcie odcinka kuli, często z silnie rozszerzonymi brzegami lub odwróconego ściętego stożka, zdobione często u góry sznurem. Rodzaj czwarty stanowią garnki o esowatym profilu, często z mniej lub bardziej wyodrębnioną cylindryczną lub lejowato rozszerzoną szyjką. Ze względu na sposób wykonania możemy je podzielić na dwie grupy; do pierwszej należą naczynia o stosunkowo cienkich, silnie gładzonych (zwłaszcza w części górnej) ściankach, przeważnie ze śladami odcisków „tekstylnych” na brzuścu (tabl. XVIII: 6). Na Wyżynie Sandomierskiej są one często zdobione na szyjce odciskami sznura, przy brzegu mają liczne rytmicznie ułożone nacinane lub nakłuwane (tabl. XVIII: 9) występy. Drugą grupę stanowią garnki grubościenne (tabl. XX : 4-5) z gliny o znacznej domieszce grubego tłucznia granitowego, zaopatrzone często poniżej wylewu w 4 płaskie guzy, raczej uchwyty niż ozdoby; oprócz guzów posiadają czasem dwa masywne ucha u nasady szyjki (tabl. XX: 2, 7). Bardzo rzadką i jedyną ozdobą tych garnków jest jeden lub kilka rzędów nacięć lub odcisków paznokcia w górnej części brzuśca. Ta kategoria naczyń, charakterystyczna głównie dla młodszej fazy, stanowi największy odsetek w ceramice z osady iwanowtektej.

Poza tymi rodzajami naczyń występują w kulturze mierzanowickiej jeszcze różne formy przejściowe, na przy-

Ryc. 25. Polany Kolonie 11, wyrobisko szybu 1