4292417025

P Myjak i inni

leży podać interpretację uzyskanych wyników.

Do tego celu stosuje się testy odpowiednie dla danej para-zytozy. Należy postępować ściśle wg instrukcji producenta (zestawy fabryczne) lub wg instrukcji opracowanej w danym laboratorium.

Do badań serologicznych, zależnie od potrzeby, pobiera się od 3 do 4 ml krwi na skrzep. Surowicę schłodzoną należy dostarczyć do 24 godzin od jej pobrania. (UN 3733 - zamrożona surowica tylko w suchym lodzie).

W Polsce, wykrywanie swoistych przeciwciał ma uzasadnie-

a)    w przypadku podejrzenia rodzimych parazytoz:

•    toksoplazmozy - jako badania podstawowe (IgM, IgG, IgA, awidność IgG),

•    toksokarozy-jako badania podstawowe (IgG),

•    bąblowicy - jako uzupełnienie badań obrazowych, do wykrywania i różnicowania gatunków bąblowca,

•    wągrzycy-jako uzupełnienie badań obrazowych (IgG),

•    włośnicy - najwcześniej po 3 tygodniach od wystąpienia objawów alergicznych przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych wycinka mięśnia lub przy braku zgody pacjenta na biopsję,

•    fascjolozy - jako rozszerzenie diagnostyki przy ujemnym wyniku mikroskopowego badania

•    kału, szczególnie w pierwszych trzech miesiącach od wystąpienia objawów klinicznych, ponieważ pasożyty mogą być j eszcze n ied oj rzałe.

b)    w przypadku podejrzenia chorób tropikalnych (badania osób powracających lub przyjeżdżających z regionów tropikalnych lub subtropikalnych.

•    malarii - najczęściej dla retrospektywnego potwierdzenia przebycia parazytozy,

•    amebozy inwazyjnej (tkankowej), jako potwierdzenie inwazji pełzaków do tkanek,

•    leiszmaniozy trzewnej, celem potwierdzenia zarażenia przy braku badań mikroskopowych bądź molekularnych,

•    filarioz - jako rozszerzenie diagnostyki przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych,

•    schistosomozy - jako rozszerzenie diagnostyki przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych kału lub moczu,

•    paragonimozy - jako rozszerzenie diagnostyki przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych.

1.2. Wykrywanie swoistych przeciwciał w płynach ustrojowych:

Badanie wykonujemy przy podejrzeniu:

•    parazytozy ośrodkowego układu nerwowego (np. wągrzy-ca, rzadziej toksoplazmoza) - badanie płynu mózgowo-rdzeniowego,

•    postaci ocznej toksoplazmozy i toksokarozy - badanie płynu z przedniej komory oka.

2. Badanie na obecność antygenów pasożytów Materiałem jest najczęściej kał (porcja wielkości orzecha laskowego) lub krew pobrana na EDTA (0,5 -1 ml).

Badania wykonywane są za pomocą testów komercyjnych zgodnie z zaleceniami producenta. Jeżeli nie ma możliwości wykonania tego badania na miejscu, należy przesłać materiał bezpośrednio po pobraniu, do 24 godzin w stanie schłodzonym. Kał może być również utrwalony (niektórzy producenci zestawów diagnostycznych nie polecają utrwalania) w 10 % formalinie w PBS i przesłany w okresie do 7 dni. Przed badaniem nie powinno się stosować procedur zagęszczania.

2.1.    Wykrywanie antygenów we krwi (np. OptiMAL rapid malaria test, BinaxNOW® Malaria test).

2.2.    Wykrywanie antygenów w kale (koproantygeny) Giar-dia/ Cryptosporidium, Entamoeba histolytica sensu stricto IE. histolytica sensu tato.

2.3.    Wykrywanie cyst/oocyst Giardia i Cryptosporidium metodą immunofluorescencji bezpośredniej (MeriFluor).

C.    DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA

Wskazaniami do wykonania badań molekularnych są:

1.    niska intensywność zarażenia, poniżej progu wykrywalności metodami mikroskopowymi,

2.    trudności w różnicowaniu gatunków podobnych lub bliźniaczych,

3.    potrzeba wykonania badań potwierdzających,

4.    potrzeba określenia lekooporności pasożyta.

W badaniach molekularnych wykorzystuje się m.in.:

•    PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), nested PCR,

•    Real-time PCR (PCR w czasie rzeczywistym),

•    LAMP (izotermiczna amplifikacja z zastosowaniem pętli), . FISH.

Materiał do badań molekularnych może być nieutrwalo-ny (badany zaraz po pobraniu), zamrożony lub utrwalony w alkoholu etylowym 70% - 96% - przesłany jak najszybciej. Nie należy używać formaliny, jako utrwalacza. Teoretycznie badanie może być przeprowadzone na każdym materiale biologicznym i w kierunku większości parazytoz. W praktyce badany jest płyn owodniowy w przypadku podejrzenia toksoplazmozy wrodzonej; krew (ok. 2 ml) lub szpik (pobrane na EDTA) przy trudnościach diagnostycznych w malarii, babe-szjozie lub leiszmaniozie trzewnej; kał w celu różnicowania Entamoeba histolytica, E. dispar i E. moshkovskii, wykrywania i różnicowania gatunków Cryptosporidium oraz tkanka przy diagnozowaniu bąblowicy wielojamowej (alweokokozy), różnicowania gatunków (genotypów) Trichinella.

D.    HODOWLA PASOŻYTÓW IN VITRO I IN VIVO

Hodowle in vitro zakłada się w celu zwiększenia wykrywalności niektórych gatunków pierwotniaków oraz helmintów (robaków) lub różnicowania larw filariopodobnych Ancylo-stoma od Necator.

W diagnostyce parazytologicznej stosowane są podłoża dla T. vaginalis (Roiron, Diamonda, Simitcha), Entamoeba spp., Balantidium coli (Robinsona, PAHM, stałe MA), Acanthamo-eba spp. i Naegleria spp. (agar nieodżywczy), Leishmania spp., T. cruzi (podłoże NNN, Philipsa) lub inne dostępne w handlu, T. gondii (hodowle tkankowe).

W przypadku AncylostomalNecatorlTrichostrongylusIStron-

347