4558206962

Geologia gospodarcza 729

około 400 min ton różnych kopalin, a przy tym wytwarza się około 115 min ton odpadów stałych, z których połową składa siq na hałdach i wysypiskach. Ilość ta jest w praktyce większa, bowiem do odpadów nie kwalifikuje się zdejmowanego nadkładu (w ostatnich latach jego ilość zmalała do 35 min t). Ze względu na ograniczone zapotrzebowanie, nawet w kopalniach prowadzących wzorową gospodarkę kopalinami towarzyszącymi, jak KWB Bełchatów (Wiśniewski 1992), udaje się wykorzystać zaledwie 2-^-3% urabianej masy skał, nie należących do złoża. W przypadku potraktowania masywu skalnego jako złoża wielokopalinowego i kompleksowego wykorzystania do produkcji różnych surowców możliwa jest niekiedy (Kombinat Wapienniczo-Cementowy Kujawy - obecnie Lafarge) bezodpa-dowa produkcja górnicza i niskoodpadowa produkcja surowców (Roszczynialski 1990) oraz wykorzystanie istniejących odpadów (Kokesz & Mucha 1996).

Gospodarka każdym surowcem podlega swoistej ewolucji w miarę rozwoju technologii wytwarzania i nowych zastosowań. Rzutują one na weryfikację oceny użytkowej skał jako kopalin. Różnorodność kopalin używanych na skalę przemysłową rośnie szybko, niektóre tracą jednak znaczenie. Rośnie też różnorodność surowców produkowanych z podobnych kopalin. Na największą skalę wykorzystywane są surowce energetyczne i budowlane, w nieco mniejszej ilości te rudy żelaza, które są niezbędne dla rolnictwa. Wc wszystkich działach obserwuje się możliwość substytucji. Jednakże znaczenie strategiczne mogą mieć surowce trudne do zastąpienia, produkowane w małych ilościach. Gospodarka każdego kraju i regionu wymaga komplementarnego zaopatrzenia w surowce mineralne dla potrzeb energetyki, przemysłu, budownictwa, rolnictwa i komunikacji.

Do racjonalnego sterowania gospodarką surowcową konieczne jest zestawianie przychodów, rozchodów i stanu zapasów w formie bilansu. Sporządzany w Polsce od 1991 roku Bilans gospodarki surowcami mineralnymi (Bolcwski et al. 2000) służy do oceny potrzeb i możliwości, do kreowania polityki państwa i wskazania możliwości dostaw tych surowców zarówno ze źródeł krajowych jak i zagranicznych.

Geologia gospodarcza jako kierunek badawczy w^r Polsce

Geologia gospodarcza uprawiana jest w Polsce w kilku jednostkach naukowo--badawczych: Państwowym Instytucie Geologicznym, Inst. Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, na Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechnice Śląskiej (Zakład Geologii Złóż, Ochrony Zasobów i Jakości Kopalin) oraz w Głównym