5820573926

13

Wprowadzenie

nych dla wykazania miejsca i okoliczności narodzenia Chrystusa (62-64), czy wejścia do Jerozolimy (65). Tę część wyraźnie kończy konkluzja i zapowiedzią dalszych wywodów (66). Dla zapowiedzi uzdrowień i wskrzeszeń dokonanych przez Jezusa Ireneusz wykorzystuje cytaty z Izajasza (67). Proroctwo o cierpiącym Słudze Jahwe opiera na testimoniach z Izajasza, psalmów i Księgi Lamentacji (68). Uniżenie Syna Bożego i jego męka maję na celu zbawienie człowieka, co dowodzi proroctwami z tych samych Księg (69-72). Dalsze rozdziały przynoszę prorockę argumentację dla szczegółów i różnych aspektów męki Chrystusa (73-82), jak również jego uwielbienia i chwały (83-85).

W ostatniej części prorockiego dowodzenia Ireneusz przedstawił nowy lud, czyli Kościół z pogan (86-97). Tu w szczególny sposób rozwija myśl św Pawła: uwolnienie od przepisów prawa na rzecz przykazania miłości, usprawiedliwienia i nowości przymierza. Wydaje się jednak że głównę ideę w tej końcowej części traktatu jest idea nowego ludu Bożego wśród pogan.

W zakończeniu utworu (98-100) przypomina trzy artykuły wiary chrzcielnej i czyni krótkie aluzje do poględów heretyckich.

Traktat Ireneusza nie obejmuje całości zagadnień teologicznych. Brak wypowiedzi z zakresu eschatologii, liturgii, kościelnej dyscypliny. W dziwny sposób nie odwołuje się do Nowego Testamentu. Wydaje się, że porównuje przekazy Starego Testamentu wprost z wiarę Kościoła, nie z Nowym Testamentem. Nie stosuje również argumentacji filozoficznej. Nie próbuje budować przy pomocy filozoficznej terminologii jakieś teorii. Pierwsza część ma charakter syntetyczny, w drugiej przeważa analiza testimoniów. Treściowo części te odpowiadaję sobie. Wskazuje to na przemyślanę i zwartę budowę literackę utworu.

W jakim stopniu w dziele Ireneusza przekazane zostało nauczanie kościelne z II wieku? Zagadnienia teologiczne przytoczone w dziele nie pokrywaj ę się całkowicie z tym, co moglibyśmy nazwać nauczaniem kościelnym. Nie mamy z II wieku pełnego przekazu katechezy. Ireneusz jednak w największym stopniu nawięzał do tego nauczania.