614373279

Maciej Szmit

oraz - niejako dodatkowo - funkcję pragmatyczną (instrumentalną, odpowiedz na pytanie: „co należy zrobić, aby było tak")¹⁰. Poszczególne funkcje nauki realizowane są w ramach badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników¹¹. Badaniem naukowym sensu stricto jest badanie realizujące co najmniej jedną z funkcji:

S teoretyczną, polegającą na konfrontowaniu aktualnie funkcjonujących teorii, ich korygowaniu oraz próbie konstruowania na ich podstawie nowych praw (teorii) naukowych;

S metodologiczną, polegającą na rozwijaniu instrumentarium badawczego przy tworzeniu śmiałych hipotez, ich empiryczną weryfikację, doszukiwania się istotnych zmiennych i ich wskaźników, a także na analizie tych zmiennych oraz ustalaniu związku i zależności w badanych zjawiskach, procesach i strukturach;

S praktyczną, polegającą na budowie modeli weryfikowanych empirycznie i w konsekwencji wdrażanych do praktyki¹².

Stosowanie metod nowatorskich jest - o czym jeszcze będzie dalej mowa - w opiniowaniu sądowym, co do zasady, niedopuszczalne, natomiast wspomaganie roli opiniodawczej jest jednym z zadań dyscyplin stosowanych¹³, a jej pełnienie (wydawanie opinii i ekspertyz) - zadaniem ich przedstawicieli¹⁴.

Proces prowadzenia dowodu z opinii biegłego podlega pewnym uwarunkowaniom, zarówno metodologicznym, jak i formalnoprawnym. Część

procesu oceny wartości cech przedmiotu badania z zastosowaniem określonych kryteriów tejże oceny.

¹⁰    Nie jest konieczne, aby każde badanie naukowe realizowało wszystkie funkcje nauki. I tak np. badania o charakterze czysto poznawczym realizujące funkcję deskryptywną (opisową) mogą być w ogóle pozbawione elementów teoretycznych, niemniej dyscyplina naukowa, aby mogła nią być musi spełniać więcej niż jedną z wymienionych funkcji.

¹¹    Por. np. J. Bocheński: Autonomia Uniwersytetu [w:] Sens życia i inne eseje, PI IILED, Kraków 1993, s. 60-72.

¹²    Za: J. Apanowicz: Metodologiczne elementy procesu poznania naukowego w teorii organizacji i zarządzania, WSAiB, Gdynia 2000, s. 20-21.

¹³    Podobnie jak zadaniem medycyny jest m.in. określenie metodologicznych zasad prowadzenia badań lekarskich, czy jak zadaniem nauk technicznych jest np. opracowywanie poprawnych metodologicznie metod pomiarów technicznych parametrów konstrukcji inżynierskich.

¹⁴    Stąd też na listach biegłych można znaleźć stosunkowo często pracowników uczelni, instytutów badawczych, czy jednostek badawczo-rozwojowych.

12