8290614301

5. Nieselektywwe sygnały i podejścia chemometryczne, a kontrola jakości

5. Nieselektywne sygnały i podejścia chemometryczne, a kontrola jakości

Kontrola jakości wybranych produktów to zagadnienie, któremu trudno jest przypisać sztywne ramy. Ze względu na różnorodność produktów i parametrów charakteryzujących ich jakość, jej ocena wymaga użycia rozmaitych rozwiązań analitycznych. Z uwagi na liczne zalety jakie oferują metody opierające się na rejestracji nieselektywnych sygnałów analitycznych oraz odpowiednio zastosowane metody chemometryczne są one często wykorzystywane do kontroli jakości.

5.1. Kontrola jakości produktów spożywczych

Jest to jeden z obszarów badawczych, w którym omawiane podejście do analizy jakości jest niezwykle szeroko wykorzystywane. W ramach weryfikacji jakości produktów spożywczych rozpatruje się szereg cech fizyko-chemicznych, które o niej decydują. Najważniejszym zagadnieniem jest spełnianie wymogów sanitarno-epidemiologicznych i tych, które odnoszą się do składu chemicznego żywności (zwłaszcza zawartości konserwantów, dodatków „polepszających” smak i zapach, a także różnorodnych wypełniaczy) stosowanych na terenie danego państwa lub wspólnot np. Unii Europejskiej. W literaturze naukowej przedstawiono wiele metod dedykowanych kontroli nielegalnych dodatków wprowadzanych do żywności. Przykładowo, zawartość nielegalnego barwnika - sudan-I, wprowadzanego do różnych produktów spożywczych, oceniana jest na podstawie widm spektroskopii Ramana [39]. Wykorzystując widmo UV-Vis i metody chemometryczne można równocześnie ocenić ilościową zawartość pięciu innych barwników wprowadzanych do żywności [40]. Nie mniej ważny jest skład chemiczny żywności informujący konsumenta o jej jakości np. informacja o zawartości wybranych składników odżywczych. Szeroko stosowane są połączenia chromatografii lub spektroskopii w zakresie bliskiej lub średniej podczerwieni i metod konstrukcji wieloparametrowych modeli kalibracyjnych do oceny całkowitej zawartości antyoksydantów, np. [41 -43]. Te same techniki spektroskopowe używane są do oceny zawartości wody i kwasów organicznych w pomidorach [44], zawartości kwasów tłuszczowych trans w olejach jadalnych [45] czy całkowitej zawartości tłuszczu w majonezach i sosach sałatkowych (bez konieczności przygotowania próbki i wyjmowania jej z opakowania) [46]. Fluorescencyjne obrazy służą z kolei do oceny takich parametrów jak zawartość tokoferoli w olejach [3] czy ryboflawiny i aminokwasów zawierających pierścienie aromatyczne w piwie [47], jak również do oceny jakości różnych produktów zaliczanych do nabiału [48]. Inne substancje, których zawartość jest wyznacznikiem jakości ocenianej subiektywnie przez konsumenta (ze względu na obniżenie kaloryczności jedzenia czy walory smakowe), to tzw. substancje słodzące. Jedną z nich jest acesulfam-K którego ilość w produktach uznawanych za dietetyczne można ocenić w sposób szybki i niedestruktywny używając widm w zakresie podczerwieni modelowanych metodą PLS [49]. Zawartość witamin w suplementach diety i napojach energetycznych jest również subiektywnym (z punktu widzenia konsumenta) wyznacznikiem jakości, który można oceniać używając widm absorpcyjnych UV-Vis [50].

Strona 44