Hydrologia- nauka dotycząca nauk o Ziemi, jest to Wody podziemne: Często napływają z dalekich odległości. Podział rzek ze wzgl. Na ciagłe zasilanie: permamentne
nauka przyrodnicza, a także inzynierska zajmujaca się Woda głebszego poziomu wodonosnego napływa z (stałe), spradycznie wysychające, okresowe (periodyczne),
badaniem hydrosfery (wodami powierzch.) większej odległości więc ulega samoczyszczeniu i jest epizodyczne.
podziemnymi i atmosferycznymi. Zajmuje się czystsza niż z płytszego poziomu. Wody podz. Mogą Podział rzek ze wzgl. Na charakter środowiska
krążeniem wody w przyrodzie. Podział hydrologii: wypływać pod górę a wody powierz. Nie!. geograficznego: -rzeki górskie (spadek wysokości powyzej
Hydrometria- zbiera inf. ilościowe o różnych Rodzaj z
ródeł: szczelinowe, uskokowe (w miejscach 5 promili, gwałtowne wezbrania stanów wody, zasilane
obiektach wodnych, o zjawiskach, procesach w gdzie nastapiło przesuniecie warstw skalnych), wodą roztopową ze śniegów, wyst. Grubokruszowe skały)
obiektach wodnych, stanu wody Hydrografia- opisuje krasowe(obszary krasowe- skała węglowa, skały się rozpu. -rzeki równinne, nizinne (spadek poniżej 1 promila,
zjawiska wodne, tworzy mapy Przez węglan wapnia i przez te rozp. Skał tworza się wezbrania łagodne, zasilane wodami podziemnymi i
hydrograficzneHydrologia ogólna- nauka o wodach jaskinie), z
ródła obfite w wode-wywierzyska opadami, materiał to drobne ziarniste piaski) -rzeki
lądowych, dotycząca poszczególnych obiektów Podział z
ródeł: ze wzgl. Na ukształtowanie terenu: bagienne (zblizone do rzek jeziornych, płyna w sasiedztwie
Hydrologia dynamiczna- opisuje i ukazuje zjawiska zboczowe, krawędziowe, terasowe, przykorytowe i obszarów podmokłych) -rzeki jeziorne (najbardziej
hydrologiczne, pokazuje przebieg zmienności wody korytowe, grzbietowe. równomierny odpływ wody w ciągu roku, są najbardziej
Hydrologia regionalna- porównuje zjawiska Obiekty Liniowe, podział: strumyki i strumienie przyjazne srodowisku) -rzeki krasowe (daja im poczatek
hydrologiczne w różnych regionach (najmniejsze drobne cieki naturalne, spotykane na z
ródła krasowe) -rzeki autochtoniczne (płyna w jednej
Hydrologia stosowana- praktyczne zasyosowanie całej obszarach nizinnych), rzeka (powstaje z połączenia strefie klimatycznej) -rzeki allochtoniczne (płyna w kilku
hydrologii do prac i rozwiązań inżynieryjnych potoków strumieni i strumyków tworząc ciek, płynie pod strefach ale zasilane są tylko w jednej)
Podział hydr. Ze wzgl. Na obiekty badań: wpływem grawitacji), potok( niewilki ciek, na obszarze
Strefy sanów wody- znajomośc ich stanowi
Hydrometerologia - wilgotność w atm., opady atm., górskim).
podstawe do określania stanów
przemiany wody ciekłej w parę wodną. Różnice obiektów liniowych: -woda w potoku (płynie
powodziowych przy codziennym odczycie.
Hydr. Rzek(potamologia)- bada ustrój hydrol. Rzek, szybko, musi być wyskokie nachylenie profilu podłużnego,
I strefa- strefa stanów wysokich; tworza
procesy wyst. W korytach rzek np. rumowisko rzeczne materiał skalny w dnie potoku), woda w strumieniach
Hydr. Jezior (limnologia)- bilans wodny jezior, (woda płynie wolno, nie ma zawirowań, niskie nachylenie wszystkie wartości które były najwieksze w
zanieczysz. Jeziora, związki wód jeziornych z profilu podłużnego).
ciÄ…gu kilkudziesieciu lat. Åšrednia wielka
podziemnymi Hydr. Bagien (paludologia) dynamika Elementy doliny rzecznej:
woda (średnia najwyzsza stanow wody),
wymiany wody na obszarach podmokłych koryto- najwazniejsza forma doliny rzecznej, najniższa
niska wysoka woda (nww) wielka wysoka
Hydr. Lodu (kriologia) nauka o lodzie naturalnym, część dna doliny wyżłobiona przez rzekę, którą płynie
wchodzącym w skład hydrosfery Hydr. y
ródeł woda przez większą część roku A
ożysko  część dna woda (www)
(krenologia) warunki wyst. y
ródeł doliny rzecznej obejmująca koryto rzeki i teras rzeczny
II strefa- strefa stanów niskich: wysoka
Hydr. Gleb (pedohydrologia)- wody glebowe zalewowy, zajmowana przez wodÄ™ w czasie wysokich
niska woda, średnia niska woda, najniższa
Hydrogeologia- o wodach podziemnych, ich stanów wody (wezbranie czy powódz
). Plosa  głębokie
niska woda
pochodzeniu, zasobach, właściwości chem. i fiz. części koryta występujące pod stromym brzegiem
III strefa- strefa stanów średnich- kazda
Podział hydrologi ze wzgl. na cechy wody: wklęsłym Przemiał  płytki odcinek koryta uformowany
Hydrofizyka- fizyczne właściwości wód naturalnych i przez ruchome ławice przegradzające koryto pod kątem do rzeka ma średnie stany wody w ciagu
wszystkich procesów fiz. kierunku wody, łączące odsypy prawo- i lewoboczne, a
kilkudziesieciu lat; wysoka srednia woda,
Hydrochemia- chem. właściwości wód i procesy chem oddzielające plosa A
awica  forma stanowiÄ…ca
średnia srednia woda, niska srednia woda.
Hydrobiologia- życie org. W środowisku wodnym. nagromadzenie rumowiska w środkowej części koryta.
NIŻÓWKI: niżówki płytkie (nsw-snw) czyli
Zlewnia - obszar, z którego wody spływają do jednego Odsypiska  fałdy boczne rozmieszczone między plosami
odbiornika (rzeki, jeziora, mokradła).Zlewnia może na przemian po obu stronach koryta. od najnizszej sredniej wody do sredniej
pokrywać się z dorzeczem. Dorzecze - obszar z Terasy rzeczne to prawie poziome powierzchnie o różnej
niskiej wody oraz niżówki głębowe
którego wody spływają do jednego systemu rzecznego szerokości, ciągnące się wzdłuż doliny rzecznej na różnych
((sieci wysokościach. Mogą występować symetrycznie po obu
Fazy rozwoju niżówki: susza atm. (długi
rzecznej).Każda zlewnia ma granice. Tą granicę stronach doliny lub tylko po jednej. Często istnieje kilka
okres bezdeszczowy, jego długosć zalezy od
nazywamy działem wodnym. Jest to linia stopni teras rzecznych . Profl podłużny rzeki (krzywa
rozdzielająca kierunki odpływu wód do dwóch różnych pory roku i zagospodarowania terenu)
erozyjna)  profil podłużny koryta rzeki przedstawiający
systemów rzecznych. Ciek  określenie
zróżnicowanie jego spadku wzdłuż biegu rzeki. Początek -susza glebowa -susza hydrologiczna-
powierzchniowych wód płynących w formie
i najwyższy punkt krzywej erozyjnej stanowi miejsce, w
obniża się poziom wody w ciekach, z uwagi
skoncentrowanej pod wpływem sił ciężkości korytem
którym bierze początek rzeka, najniższy, końcowy punkt
na spadek zasilania
naturalnym lub sztucznym o określonym obszarze
odpowiada wysokości bezwzględnej ujścia rzeki do
zasilania. Nurt  strumień wody płynący z maksymalną Limnigraf- urządzenie automatyczne do
morza, jeziora lub rzeki głównej. Spadek rzeki,
prędkością, zależną od spadku rzeki i wielkości
rejestracji stanów wody Limnigram-
wielkość charakteryzująca profil podłużny rzeki i
przepływu Przepływ  objętość wody przepływającej
wykres przebiegu stanu wody.
dynamikę wody rzecznej. Jest to stosunek różnicy
przez określony przekrój poprzeczny koryta cieku w
Przepływ nienaruszalny- taki przepływ w
wysokości, jakie rzeka pokonuje od z
ródeł do ujścia (lub
jednostce czasu. Odpływ  ilość wody, która odpływa
na wybranym odcinku), do długości rzeki. Spadek rzeki
rzece, który pozwala na przezycie zwierząt i
przekrojem poprzecznym koryta cieku z określonej
wyraża się w promilach. (I=dletaH/L)
zlewni w ciągu określonego czasu. Rok hydrologiczny nie powoduje niszczenia ekosystemu
4 rodzaje spadków rzek:
 okres od 1 listopada do 31 paz
dziernika następnego
Wezbrania- stany wody wyższe od
-wklesły- w górnej części są wiksze wartości, zmniejszają
roku Dolina cieku  obszar położony po obu stronach
sredniego stanu wody. W rzekach może
się w środkowym a najmniejsze mają w dolnym.
cieku, utworzony na skutek erozyjnego działania wody
-prostoliniowy- wyst. W krótkich rzekach ponieważ one nastapic powódz
ale nie musi.
płynącej Linia nurtu  linia łącząca miejsca o
nie wytwarzają procesów erozyjnych
najwyższej głębokości w korycie rzeki i przeważnie Powódz
- takie wezbranie które powoduje
-spadkowy- nie wykształcił się powoduje to budowa
największej prędkości przepływu
szkody gospodarcze, kazda powodz jest
geologiczna -wypukły
Spadek bezwzględny  element cieku
wezbraniem, wyst. Kiedy woda wylewa siÄ™
Odcinek brzegu rzeki dzieli siÄ™ na 3 odcinki:
Linia wododziałowa- linia na mapie za pomocą, której
poza koryto rzeki.
dolny (małe spadki, mała prędkosć wody, wyst. Drobnego
oznacza się dział wodny. Linia oddzielającą sąsiadujące
matreriału skalnego, procesy akumulacji) górny ( duże
Rodzaje wezbrań: 1)opadowe nawalne-
dorzecza. Spływ powierzchniowy  jeden z procesów
spadki, szybki spływ wody, gruby materiał skalny, procesy
krążenia wody w przyrodzie, stanowi go ta część
charakt. Dla okresów kiedy w krótkim
erozji) środkowy (odcinek przejściowy, łaczy cechy
opadów która spływa po powierzchni gruntu do
czasie wystapi dyży opad atm. 2)opadowe
ośrodka dolnego i górnego
zbiorników wodnych.
rozlane- większa część powierzch. Zlewni
Parametry morfotyczne rzeki: długość (dł. rzeki liczona
Działy wodne- zależą od nich powierzch.
wzdłuż nurtu) rozwinięcie rzeki (stosunek dł. rzeki do linii lub dorzecza, niebezpieczniejsze od
Poszczególnych zlewni i dorzeczy. Dział wodny
prostej Å‚Ä…czÄ…cej z
ródło z ujściem) krętość rzeki ( stosunke
(system Hortona)- zagłębia bezodpływowe:-lokalne nawalnego 3)roztopowe- związane z
dł. rzeki do linii rzeki)
(np. oczko, sadzawka) woda z nich nie odpływa, droga
topnieniem sniegu 4)zatorowe lodowe-
Cieki sztuczne: rowy (wykop podłużny, w którym woda
odpływu-woda infiltruje w głab albo paruje; -areiczne-
stanowia najnieb. Moment w roku
wyst. Tylko okresowo); kanały (mają dobrze umocnione
łaczna pow. wszystkich kontynentów 22% wody nie
brzegi, wzdłuż kanałów wyst. Wieloróżnorodne budowy hydrologicznym, wyst. Na dużych rzekach.
posiadajece odpływu, żaden ciek nie odpływa do morza
np. kanały melioracyjne, przemysłowe).
PowstajÄ… przez tworzenie siÄ™ lodu
lub oceanu.
Sieć rzeczna (system rzeczny)- tworza go wszystkie cieki,
Podział wód powierzchniowych:
brzegowego, który jest niszczony przez fale
aby funkjonował ten system muszą być opady atm., aby
-obiekty punktowe (ródła) -obiekty liniowe -obiekty
i wiatr. Spływa, tworzy się kra, kra
popłyneła woda w ciekach musi być od 200-300 mm
powierzchniowe
zatrzymuje siÄ™ przez wyst. Przeszkody,
opadów, w strefie podzwrot. Od 400-500 mm a w suchej
y
ródło- naturalny wypływ wody spod pow. ziemi,
strefie 700-1000 mm. Jeżeli tych opadów jest mniej to wpadają na nia inne kry. Wszystko zamarza
gdzie warstwa wodonośna przebija teren.
rzeki iwysychaja.
Przepuszczalność utworów glebowych: duża(żwir, i jest za dużo lodu. Przeszkody wyst. Na
piasek), mniejsza(piaski gliniaste, gliny piaszczyste),
rzekach nieregularnych. 5)sztormowe-
słabo (gliny).
wyst.tylko na rzekach które wpływaja
bezposrednio do morza; wyst. Tylko w
dolnych ujściach. Gdy poziom morza
wzrasta utrudnia to swobodny przepływ
wód rzek przymorskich 6)zatorowe
śryżowe- niebezp. Niż lodowe, zapycha się
koryto rzeki śryżem i powoduje zatór, śryż
zapycha wolne mijsca i nie da siÄ™ do
wysadzić tak jak w zatorów lodowych.
Śryż- każda rzeka transportuje cząstki
mineralne lub organiczne, gdy w czasie
zimy następuje szybki spadek temp., jeżeli
w wodzie znajduja siÄ™ te czÄ…stki to ich
temp. Spada szybciej ni ż wody wokół nich
krystalizują się mineralne kryształki
lodowe. Śryż- kuleczka lodowa z jądrem
mineralnym. Im rzeka prowadzi więcej
czasteczek mineralnych tym większe
prawdopo. Wyst. Śryżu.
Wezbrania spadowe zależą od:
1.intensywności opadów atm, 2. powirchni
objętej opadem w stosunku do powierchni
zlewni. 3. cech fizycznogeograficznych
zlewni (budowa geologiczna, zata roślinna,
okres w którym wyst. Opady, nachylanie i
spadki terenu wyst. W zlewni, udział i rola
człowieka 4.stanu retencyjneo zlewni 5.
ukształtowania koryta rzeki 6. rozkładu
ujść odpływów
Wezbrania roztopowe zależa od: grubości
pokrywy śnieznej i zawartosci wody w
sniego, intensywnosci topnienia sniegu,
głebokosci przymarzniecia gruntu, cech
morfometrycznych zlewni
Miary odpływu dzielą się na względne i bezwzględne
Reżim hydrologiczny (ustrój) Klasyfikacja
Miary względne podają wartości odpływu w
Pardego:
odniesieniu do jednostki powierzchni zlewni lub jako
1.Rodzaj zasilania (opady atm.,
stosunek do innych elementów
przekształcenie opadu; powierzchniowe i
hydrometeorologicznych jak np. opad. Miary te służą
podziemne) 2. Liczba okresów ekstryalnych
do porównywania ze sobą ilości wody odpływającej ze
zlewni o różnych wielkościach lub o różnym klimacie. przepływów- przepływ maksymalny i
Do miar względnych zalicza się : - Odpływ
minimalny; wielolecia
jednostkowy q  przedstawia ilość wody
Rodzaje ustroju rzek: PROSTY: lodowcowy
odpływającej w jednostce czasu z
(rzeki mają poczatek z lodowca); Śnieżny
jednostki powierzchni rozpatrywanej zlewni , wyrażoną
górski (obszary górskie, obszary z duzym
w l/s x km2
nagromadzeniem śniegu); śnieżny nizinny
Miarę tę określa się z równania
9obszary płaskie nizinne); deszczowy
q = 1000Q/A
Gdzie: Q- przepływ [m3/s] oceaniczny (duze opady w ciągu zimy, małe w
A- powierzchnia zlewni [km2]
środku lata, charakt. W środku Europy);
- Wysokość warstwy odpływu H- wyraża
deszczowy miedzyzwrotnikowy. W RODZAJU
wysokość w mm warstwy wody odpływającej w
PROSTYM NIE MIESZCZ
SI
POLSKIE
określonym czasie z rozpatrywanego dorzecza.(H=V/A)
RZEKI
- Współczynnik odpływu ą lub c- jest to
ZA
OŻONY PIERWOTNY: sniezny przejsciowy
stosunek ilości wody odpływającej z obszaru
(wyst. Na obszarach wyżynno-nizinnych);
zlewni w rozpatrywanym okresie do ilości wody, jaka
Śnieżny równinny, Śniezno deszcowy
spadła na obszar zlewni w postaci opadów
(najwieksze wezbranie- roztopy śniegu
atmosferycznych w tym samym czasie Ä… = H/P
Gdzie H- wysokość warstwy odpływu [mm] P-
wiosną); deszczowo-śnieżny (największe
wysokość warstwy opadu [mm]
wezbranie- duże opady deszczu)
Miary bezwzględne określają ilości wody
Typy reżimów rzecznych Polski: 1. zmienność
odpływającej z badanego obszaru bądz
też
codziennych przepływów 2.współczynnik
przepływającej przez dany przekrój hudrometry.
nieregularności Qśr/mies 3. pory
Do miar bezwzględnych zalicza się : -Natężenie
występowania wezbrań 4. rodzaj zasilania
przepływu Q- jest to ilość wody jaka przepływa
Reżim wyrównany- (poj. Pomorskie, Iławskie,
przez przekrój poprzeczny cieku
w jednostce czasu. Przepływ wyraża się w Chełmińskie, Wyzyna Lubelska, Roztoczej)
następujących jednostkach zależnie od ilości
mniej wiecej podobne ilościowo przepływy
przepływającej wody: [m3/s], [l/s], [dm3/s], [l/min]. Za
przez cały rok.
pomocą tej miary można wyrazić natężenie przepływu
-wezbranie: w, w-z, w-l -zasilanie G-D-Åš G-
chwilowe , albo średnią wartość natężenia przepływu w
naj, Åš-najmn.
pewnym okresie. Okresem tym może być doba,
miesiąc, półrocze,
Reżim umiarkowany (poj. Wielkopolskie, Niz
.
rok. (Q=V/t) - Objętość odpływu V  jest to ilość
Mazowiecka, Polesie Lubelskie, Wyż. Kielecko-
wody , jaka odpływa z określonego obszaru w pewnym
Sandomierska, Sudety i Przegórze)
czasie. Objętość tę oblicza się z zależności:
charakteryzuje się dużą liczbą wezbrań w
Q = 86400×
QÅ›r ×"t
różnych okresach roku. Pokazuje złożoność
Gdzie: 86400-liczba sekund w ciągu doby, Qśr-
odpływów wody w rzekach Polski środkowej.
przepływ średni w danym okresie [m3/s] , "t- liczba dni
Ilość wody może być wyrażona w m3, tys m3, mln m3
-wezbranie: w-l, l-w
(hm3) lub mld m3 (km3), zależnie od
-zasilanie D-G-Åš wyjatek Tatry G-D-Åš
wielkości odpływu. Czas wyraża się w dobach,
Zbiornik zaporowy- powstaja przez
miesiącach , półroczach , latach.
przegrodzenie koryta rzeki wówczas wyst.
Przepływy chrakterystyczne- minimalne,
Kumulacja w dolinie rzeki.
maksymalne, średnie
Typy zbiorników sztucznych: -zbiorniki
Stany wody: najprostsze urzÄ…dzdenie do
powodziowe (regulowanie przepływu wody w
określania poziomu w rzece przepływów
cieku)
to wodowskazy.
-zb.żeglugowe (zapewnienie ciągu żeglugi na
Krzywa konsumcyjna- pokazuje
danej rzece)
zależności stanu wody, a przepływem
-zb. Energetyczne (produkcja energii)
wody w rzece; uśrednia wartości
-zb.wyrównawcze (buduje się powyżej innych
uzyskane.
zbiorników; dodatkowa zapora ogranicza
Zjawiska lodowe- mogą ograniczać ilość
nadmiar wody- reguluje)
odpływajacej wody w danym przekroju
-zb. Komunalne- gromadzenie wody na
rzeki i przez to są inne wartości
potrzeby gospodarki komunalnej) -zb.
przepływu wody rzeki. Rośli latem też
Przemysłowe (pobór wody dla ośrodków
ograniczają. Wiatr może hamowac tempo
przemysłowych) -zb. Rolnicze (nawadnianie
przepływu wody.
gruntów rolnych) -zb. Przeciwrumowiskowe
W okresach przedwezbraniowych i
(przechwytywanie rumowiska w czasie
przedpowodziowych nastepują duże
wysokich wezbrań) -zb. Turystyczno-
zmiany przepływu rzeki.
rekreacyjne
Skutki budowy zbiorników sztucznych:
-zmiany hydrograficzne (cofka, zalanie czesci
rowów melioracyjnych) -erozja -erozja
boczna
-zmiany hydrologiczne -zmiany klimatyczne
-zmiany ruchu wód podziem. -zmiany w
uzytkowaniu ziemi
-zmiany społeczne -zmiany
infrastruktury
-powstanie osówisk -zamulanie
zbiorników
-zmniejszanie wahań wieloletnich pozniomów
wody