8592539752

PISMO PG 13

skiego ZZPAP, świadomie rezygnował z udziału w ogólnopolskich przeglądach plastyki. Swoją postawę po latach artysta sam wyjaśnił: „Drugi natomiast okres [twórczości - przyp. W.Z.] to pewne załamanie się, gdy do głosu w plastyce doszło Ministerstwo Kultury i Sztuki, gdzie swoim stanowiskiem apodyktycznym i dyktandem tematowym zraziło mnie do głoszonego przez siebie niesłusznie, a jakże często nadużywanym słowem «socrealizm». Po pierwszej wojnie właśnie, będąc pod wrażeniem sztuki zachodniej, stworzyłem płótna takie jak Flisacy, Rybak, Drwale, Robotnicy fabryczni i inne, które przeszły zwycięsko przez ogień krytyki i znalazły uznanie" (wypowiedź artysty ok. 1960 r., maszynopis w posiadaniu rodziny w Sopocie). Swoim komentarzem Elster wskazywał także na fakt, iż problematykę zaangażowaną społecznie podejmował, tak jak i inni twórcy, już w okresie międzywojennym, ale z oczywistych względów fakt ten w okresie socrealizmu był niedoceniony i przemil-

W 1954 roku, kiedy Elster przeniósł się do Gdańska, środowisko plastyków Wybrzeża było mocno skonsolidowane. Prym wiedli założyciele PWSSP w Sopocie, malarze od Elstera młodsi - urodzeni po roku 1900, których debiut przypadł na lata 30. XX wieku - związani zarówno z Warszawą i Krakowem, ale także z Wilnem i Lwowem - Jacek Żuławski, Hanna Żuławska, Juliusz Studnicki, Krystyna Ła-da-Studnicka, Marian i Józefa Wnukowie. Pozycja uczelni sopockiej była niezwykle wysoka i to zarówno na arenie ogólnopolskiej, jak i w samym Gdańsku. Właśnie w okresie socrealizmu wykładowcy sopockiej uczelni odnosili na ogólnopolskich wystawach plastyki znaczące sukcesy. Twórcy skupieni wokół PWSSP brali aktywny udział przy odbudowie Gdańska, szczególnego znaczenia nabrało ich zaangażowanie w opracowanie i realizację polichromii ulicy Długiej i Długiego Targu w Gdańsku. Właśnie w 1954 roku uczelnia została przeniesiona z Sopotu do Gdańska - w prestiżowe miejsce, do zabytkowego budynku Wielkiej Zbrojowni. Do głosu powoli dochodzili młodsi plastycy: Teresa Pągowska, Władysław Jackiewicz, Jerzy Zabłocki, Roman Usa-rewicz, Kazimierz Ostrowski, Bohdan Borowski. Rektorem gdańskiej uczelni był w tym czasie Stanisław Teisseyre, związany wcześniej z uczelnią poznańską.

Drugim ośrodkiem, obok PWSSP, w którym skupili się wybitni twórcy mający wpływ na kształtowanie życia artystycznego Wybrzeża, była Katedra Rysunku, Malarstwa i Rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, a Władysław Lam był jednym z najaktywniejszych plastyków na Wybrzeżu. W pierwszym okresie asystentami Lama byli młodzi twórcy: Zdzisław Kałędkie-wicz, Aleksander Kobzdej, Kazimierz Śramkiewicz, którzy przybyli do Gdań

ska ze Lwowa. Lam dodatkowo wykładał historię sztuki w sopockiej PWSSP. Jego znajomość z profesorami PWSSP w Sopocie sięgała lat 30. XX wieku - zarówno ze Lwowa, z którym był związany od 1934 roku i gdzie wykładał w Katedrze Rysunku na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, także poprzez działalność w komitecie redakcyjnym „Głosu Plastyków", wystawy w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki oraz udział w wakacyjnych kursach Rysunkowych Ogniska

Nr 3/2011