8676616264

Historia polskiej bibliografii nauk humanistycznych i społecznych zaczyna się później niż dzieje bibliografii światowej. Jednakże już na przełomie XIX i XX wieku legitymuje się osiągnięciami na miarę europejską. Bibliografia polska w większym stopniu niż gdzie indziej była związana z dziejami narodu polskiego.

Właściwe dzieje bibliografii nauk humanistycznych i społecznych zaczynają się w drugiej połowie XIX wieku. Rozwój bibliografii pozostawał w ścisłym i nierozerwalnym związku z rozwojem tychże nauk. Poza czynnikami stricte naukowymi, był on stymulowany głównie przez czynniki patriotyczne i polityczne. W okresie zaborów nauki humanistyczne i społeczne stały się ważnym narzędziem w utrzymaniu kultury i świadomości narodowej. Zagadnienia polityczne legły u podstaw pomnikowych dzieł bibliograficznych L. Finkla, A. Suligowskiego, F. Gawełka czy E. Kołodziejczyka. Po odzyskaniu niepodległości podnoszono znaczenie nauk humanistycznych i społecznych jako tych dyscyplin, którymi wszechstronne zajmowanie się pozwala zrozumieć istotę życia społecznego. Podkreślano udział humanistyki w odbudowie państwowości polskiej. Pogląd o ważności opracowań bibliograficznych dla rozwoju nauk humanistycznych i społecznych wyrażali uczeni specjaliści na łamach „Nauki Polskiej", akcentując potrzebę opracowania bibliografii retrospektywnych i bieżących. Po drugiej wojnie światowej, zwłaszcza do 1956 roku, nauki humanistyczne i społeczne, a zatem i bibliografie, włączono w proces ideologicznego kształtowania kultury i świadomości społecznej. W szczególności dotyczyło to takich dyscyplin naukowych, jak historia, historia literatury, ekonomia, pedagogika, a także etnografia i słowianoznawstwo. W niełasce były filozofia, socjologia i psychologia, uznawane za nauki burżuazyjne.

Przegląd dziejów i stanu bibliografii z zakresu nauk humanistycznych i społecznych do roku 1989 dał sposobność do pewnych spostrzeżeń. Należy stwierdzić, że ogólny bilans niewątpliwie wypada dodatnio. Nauki humanistyczne i społeczne dysponują dobrze zorganizowanym warsztatem bibliograficznym, co nie oznacza jednak, że zaspokojone już zostały wszystkie potrzeby poszczególnych dyscyplin naukowych. Niektóre dziedziny i dyscypliny posiadają bardziej rozbudowaną dokumentację bibliograficzną. Należą do nich: historia literatury, historia, prawo, pedagogika, naukoznawstwo, muzykologia, bibliologia. Do podstawowych osiągnięć okresu powojennego należy publikowanie przez wszystkie dyscypliny bieżącej bibliografii. Również poważne sukcesy można odnotować w dziedzinie bibliografii retrospektywnej. Nie ulega wątpliwości, że po drugiej wojnie światowej nastąpił dynamiczny rozwój bibliografii z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, wyrażający się

5