1941125526

Dane liczbowe w powyższej tabeli potwierdzają ogromne trudności w latach 1944-47 w uruchamianiu i organizacji szkół podstawowych. Szczególnie niekorzystnym zjawiskiem były trudności w obsadzie kadrowej i niespełnianie obowiązku szkolnego przez dzieci podlegających temu obowiązkowi. Stan ten spowodowany był długotrwałą okupacją oraz ciężkimi warunkami życiowymi wielu, biednych rodzin polskich.

Poważnym krokiem naprzód w dziedzinie realizacji reformy szkolnej w kraju był rok szkolny 1947/48. Właściwym forum, na którym starty się różne stanowiska w sprawie założeń ustrojowo-organizacyjnych i ideowo-wychowawczych nowego systemu szkolnego był Ogólnopolski Zjazd Oświatowy, który odbył się w Łodzi w dniach 18-22 czerwca 1945 roku. Sytuacja w szkolnictwie podstawowym w każdym roku ulegała zmianom, czego dowodem były instrukcje Ministerstwa Oświaty określające warunki organizacji szkół podstawowych, a mianowicie: “Szkoły wyżej zorganizowane o czterech i większej liczbie nauczycieli realizują siedem, względnie tam, gdzie na to pozwolą warunki lokalne i obsada sił nauczycielskich, osiem klas przyramowych. Orzeczenie o utworzeniu klasy ósmej w danej szkole wydaje Kurator Okręgu Szkolnego na umotywowany wniosek Inspektora Szkolnego".¹

W roku szkolnym 1948/49 wprowadzono nowy ustrój szkolny. Podstawą organizacyjną i programową tego systemu miała być obowiązkowa szkoła 7-klasowa. Poczynając od roku szkolnego 1948/49 wprowadzono następującą organizację i nomenklaturę szkół ogólnokształcących:

1.    szkoła ogólnokształcąca - stopień podstawowy i licealny (kl. I-IX),

2.    szkoła ogólnokształcąca - stopień licealny (kl. VIII-XI),

3.    szkoła ogólnokształcąca - stopień podstawowy, realizująca przy 1 nauczycielu 4 klasy programowe, przy 2 nauczycielach - najwyżej 6 klas programowych, przy 3 i więcej nauczycielach - 7 klas programowych.²

Przeprowadzenie reformy organizacyjnej w roku szkolnym 1948/49 przyczyniło się do szybkiego rozwoju szkolnictwa podstawowego. Od tego czasu wzrasta liczba uczniów w szkołach, następuje uzupełnienie braków kadrowych i w coraz większym stopniu upowszechnienie szkoły podstawowej. Do roku 1960 szkoły podstawowe osiągnęły wysoki stopień organizacyjny, który pozwolił im na coraz lepsze wypełnianie przez szkołę nałożonej na nią funkcji.

Ocenę organizacji szkolnictwa do 1960 roku przedstawił Wł. Ozga w sposób następujący: "Dziś w perspektywie czasu, po zetknięciu się oko w oko z trudnościami kadrowymi, jakie przeżywało szkolnictwo polskie w latach 1945-1960, po uwzględnieniu trudności w zakresie budownictwa szkolnego, nie nadążającego za rozwojem szkół, po wzięciu pod uwagę sytuacji, w jakiej znalazł się zawód nauczycielski trzeba stwierdzić, że decyzja nawrotu do szkoły 7-klasowej była słuszna"... ... "Próba upowszechnienia w ciężkich warunkach powojennych szkoły 8-letniej (-klasowej) doprowadziłaby do pogłębienia trudności, z jakimi borykało się szkolnictwo polskie w okresie ostatniego dziesięciolecia"...

..."Słuszniejszy okazał się kierunek uwzględniający konieczność zabezpieczenia warunków do pełnej realizacji powszechności i upowszechnienia szkoły 7-klasowej".³

Sytuację szkolnictwa podstawowego w powiecie Mińsk Mazowiecki w 1960 roku charakteryzują dane liczbowe zamieszczone w tabeli 2,3, i 4 oraz próba oceny podstawowych czynników mających decydujący wpływ na jakość tego szkolnictwa.

Do nich zaliczam:

a)    stopień upowszechnienia szkół 7-klasowych,

b)    warunki lokalne,

c)    kadrę nauczycielską.

ZESZYT 4

1997/98

251

1

Dz. Urz. Min. Orz. Nr 10 z 1947 r. po z 252

2

3

M. Pęcherski. M Świątek 'Organizacja oświaty w Polsce w latach 1917-1969". Warszawa 1971, PWN. str.70 Wł Ozga: 'Organizacja szkolnictwa w Polsce". Warszawa 1980. PZWS. str. 126