223428331

86 Saturnin Borowiec

4. Gleby brunatne, położone najwyżej, głównie w północno-wschodniej części obszaru, pozostające również poza oddziaływaniem wód gruntowych; geneza ich wiąże się ze specyficzną roślinnością leśną.

Wbrew przypuszczeniom, obszar czarnych ziem „pobagiennych" okazał się stosunkowo niezbyt duży i genetycznie najmłodszy.

Przestudiowana obszerna literatura dotycząca zmian szaty roślinnej na podstawie wyników analiz pyłkowych i innych danych, zmian stosunków hydrologicznych, dane archeologiczne oraz źródła historyczne przeczą rzekomej „bagienności" omawianego obszaru w przeszłości.

Świadczą o tym następujące fakty:

1.    Do okresu atlantyckiego (do 5500 p.n.e.) miało miejsce prawie wyłącznie minerogenne wypełnianie zbiorników wodnych (N i e t s c h, 22, F i r b a s, 7), które doprowadziło według Nietscha (22) pod koniec preboreału (6800 p.n.e.) do rozdzielenia połączonych uprzednio jezior Miedwie i Płoń oraz do ustalenia się poziomu wody w jeziorze Miedwie na wysokości 16,5 m n.p.m. (obecny stan 14,1 m n.p.m.), czego potwierdzeniem może być odkrycie na tej wysokości tarasów przez S a m t e r a (24).

2.    Wysokie wartości pyłków leszczynowych w boreale (6800—5500 p.n.e.), przy znikomej równocześnie zawartości pyłków olchy (N i e t s c h, 22) wskazują, jak to wynika z danych ekologicznych i fitosocjologicznych, na obecność gleb żyznych, świeżych i wilgotnych lecz nie „bagiennych" (F i r b a s, 7).

3a. Jak wykazały badania Nietscha (22), w okresach atlantyckim (5500—2500 p.n.e.) i subborealnym (2500—500 p.n.e.) postępowało dalsze obniżanie się poziomu jeziora Miedwie, przy czym różne dane świadczą o tym, że najniższy stan został osiągnięty pod koniec subboreału, nie przekroczył jednak 14—15 m n.p.m.

3b. Wyniki analiz pyłkowych Nietscha (22), dla okresu 5500— 2500 p.n.e. wskazują, że utwory plejstoceńskiego zastoiska wodnego były optymalnym terenem wykształcenia się lasu dębowego z domieszką wiązu, lipy, i leszczyny, podobnie jak przyległy niebagienny teren moreny dennej.

3c. W okresie atlantyckim równolegle ze znacznym wzrostem ciepłoty oraz złagodzeniem klimatu dostała się na nizinę pyrzycką kserotermiczna roślinność śródziemnomorska, w związku z czym obok dąbrów mieszanych pojawiły się również składniki Quercetalia pubescentis oraz znaczna ilość form przywiązanych do miejsc otwartych rzędu Brometalia (Z. Czubi ń s k i, 5).

3d. Rozmieszczenie znalezisk archeologicznych neolitycznych na terenie Pomorza Zachodniego wskazuje na uprzywilejowanie terenu pyrzyc-kiego (mapa F. Steinigera, opracowana pod kierownictwem H a r t n a c k a, 36, s. 44). Jak wynika z rozmieszczenia znalezisk na terenie plejstoceńskiego zastoiska wodnego (D o r k a, 6), teren ten nie był dla człowieka neolitycznego niedostępny, podobnie jak teren bagien odrzańskich, znacznie suchszych wówczas niż w początku odwodnień w XVIII w. (G o t z e; 9). D o r k a (6, s. 163) podaje, że po obniżeniu w roku 1854 poziomu jeziora Płoń o 7 stóp stwierdzono w okolicy Lubia-towa obecność budowli średniowiecznej, przy czym ze znalezisk w dolnych warstwach wynikało, że ludność epoki kamiennej i brązu mieszkała na suchej glebie.