2278215927

1. Czym jest komiks?

(...) komiks jaki jest, nie każdy widzi, a i mało kto wie¹.

W refleksjach na temat komiksu hasłem wprowadzającym w meandry jego istoty staje się niezwykle często parafraza znanej definicji księdza Benedykta Chmielowskiego: jaki koń jest, każdy widzi. Autorem pierwszej transpozycji na grunt nauki o komiksie zacytowanej powyżej definicji był w 1977 roku Maciej Parowski, następnie zdanie to zacytował Jerzy Szyłak we wstępie do książki Poetyka komiksu. Warstwa ikoniczna i językowa². Kolejnym eksploatatorem definicji był Michał Błażejczyk, tytułując w ten sposób swój artykuł do magazynu „Esensja”³. Ostatnim zaś, Wojciech Birek, który w swej, niepublikowanej jeszcze, pracy doktorskiej zebrał wszystkie okoliczności użycia tego „kultowego” sformułowania⁴.

Również w niniejszej pracy jest ono wykorzystywane, co implikowane jest przekonaniem o jego celności. Komiks bowiem bywa tylko pozornie powszechnie dobrze znany. W naukowym ujęciu staje się zjawiskiem bardzo złożonym i trudno uchwytnym. To gatunek artystyczny, a więc tekst kultury, który z powodzeniem polonista może wykorzystać na lekcjach. Warunkiem to umożliwiającym jest konieczność gruntownego poznania materii i podstaw warsztatu (zarówno tworzenia, jak i odbioru) tej sztuki. Ważne jest zatem, by nauczyciel widział i rozumiał czym jest komiks.

1.1. Definicja

Czym jest nazwa? To, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało⁵.

Niezwykle często zjawiska definiowane są etymologicznie. Podczas prób uściślenia omawianego zagadnienia takie poszukiwanie istoty nie przynosi jednak rezultatów, a rzuca tylko światło na pewien okres w rozwoju gatunku artystycznego. Nazwa komiks to spolszczenie angielskiej frazy comic strip, czyli humorystycznej (comic) historyjki przedstawionej w postaci serii obrazków zespolonych w pasek (strip)⁶. Określenie to jest już zakorzenione we współczesnym języku polskim. Często spotykany

7

1

   M. Parowski, Komiks - chłopiec do bicia, ..Ekran” 1977, nr 35 (1064), s. 9.

2

   J. Szyłak, Poetyka komiksu. Warstwa ikoniczna i językowa, Gdańsk 2000, s. 5.

3

   Błażej (właść. M. Błażejczyk), Koń jaki jest, każdy widzi, „Magazyn Esensja”, kwiecień 2001, nr 3 (IV), dostęp Online: http://www.esensja.pl/magazyn/2001/03/iso/10_08.html, dnia: 13 marca 2013 r.

4

   W. Birek, Główne problemy teorii komiksu, Rzeszów 2004, w maszynopisie, s. 34.

5

   W. Szekspir, Romeo i Julia, Kraków 2005, s. 40.

6

   Słownik literatury popularnej, pod red. T. Żabskiego, Wrocław 1997, s. 176.