2278216002

tylko do opieki, ale i szacunku ze strony dorosłych²⁸ Idee tego okresu wskazywały na konieczność rozbudzenia zainteresowań potrzebami dorastających pokoleń, a także ustawowego określenia praw dzieci. Szybko zyskały wielu zwolenników, inspirując działania reformatorskie w dziedzinie systemów edukacyjnych i międzynarodowej organizacji ochrony praw dziecka.²⁹ Ich rezultatem były m.in. liczne eksperymenty wychowawcze i innowacje metodyczne na poziomie kształcenia wczesnoszkolnego i szkolnego, celem których było uczyć dzieci i młodzież „życia przez życie", pobudzać twórczą aktywność uczniów i wychowanków, rozwijać ich samorządność i uczyć sztuki samowychowywania.³⁰

W omawianym okresie pedagogika w różnych odmianach -pajdocentryzmu, pedagogiki kultury, personalizmu, egzystencjalizmu, psychologii indywidualnej itp. jednoznacznie opowiedziała się po stronie dziecka jako człowieka i przynależnych mu niezbywalnych praw do szacunku, szczęśliwego dzieciństwa i edukacji dostosowanej do indywidualnych możliwości, zdolności i zainteresowań. Pedagogika tego okresu miała zatem charakter pedagogiki humanistycznej³¹, która wysunęła postulaty uznające człowieka i jego wolny, nieskrępowany rozwój jako wartości nadrzędne. Do prekursorów zmian idących w tym kierunku należeli m.in. John Dewey, Maria Montessorii, Owidiusz Decroly, Georg Kerschensteiner, Celestyn Freinet, Janusz Korczak i wielu innych, dając im wyraz poprzez tworzenie nowych alternatywnych systemów edukacyjnych. Wszystkie podejmowane działania służyć miały rozwojowi dzieci i młodzieży, były one jednak przyjmowane w niejednolitym stopniu w różnych krajach, były zaledwie „oazami” dobrze prowadzonej pracy pedagogicznej, bowiem zdecydowana większość szkół nadal realizowała tradycyjny system nauczania. Niemniej ważny jest sam fakt docenienia potrzeby przeprowadzenia reform w edukacji, sam „ferment pedagogiczny”, jaki ²⁸K. Jakubiak, 2000: Edukacja rodziców w polskiej refleksji i praktyce pedagogicznej XIX i XX wieku - do 1939 roku, (w:) Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, po. red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Wyd. WSP, Bydgoszcz, s. 113.

²⁹Zob. B. Łaciak, 1998: Świat społeczny dziecka, Wyd. Akad. „Żak”, Warszawa, s. 28-29.

³⁰S. Wołoszyn, 2005: Oświata i wychowanie w XX wieku, (w:) Pedagogika. Podręcznik akademicki, T. I, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wyd. PWN, Warszawa, s. 171.

³¹Zob. tamże, s. 170-171, S. Wołoszyn, 1997: Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba zarysu encyklopedycznego, Wyd. IBE, Warszawa, s. 43-56.

16