2711905740

Ośrodki zarządzania w polskiej gospodarce 203

W opracowaniu J. Wendta (2001) przedstawiono strukturę przestrzenną ośrodków władzy w Polsce. Wyróżnione zostały m.in. czynniki i centra aktywności gospodarczej, dla których istotne znaczenie miało położenie głównych siedzib największych przedsiębiorstw, central banków oraz terytorialne struktury wybranych sieci usługowych. Ponadto T. Lijewski (2000) przedstawił na mapie rozmieszczenie największych firm w Polsce na tle planowanej sieci autostrad i dróg szybkiego ruchu, zaś B. Domański (1999) omawiał wybrane zagadnienia związane z lokalizacją siedzib zarządów przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego w Krakowie.

W skali wewnątrzmiejskiej analizę lokalizacji siedzib ważniejszych przedsię-

*

biorstw przeprowadzi! w Warszawie P. Śleszyński (2001). Badania rozmieszczenia

głównych siedzib okazały się także pomocne przy wyznaczeniu centrum Warszawy

*

(Śleszyński, 2002). W skali globalnej Z. Zioło (2001) przedstawił strukturę branżową

i koncentrację przestrzenną 50 największych firm na świecie, zaś M. Śleszyńska

*

i P Śleszyński (2001) opracowali mapy rozmieszczenia siedzib największych firm i korporacji międzynarodowych oraz banków.

Zagadnienie funkcji zarządzającej miast doczekało się natomiast bardzo bogatej literatury w odniesieniu do administracji państwowej, m.in. głównie tej problematyce poświęcone było jedno z łódzkich Konwersatoriów Wiedzy o Mieście (Funkcja administracyjna miast, 1992). W poszczególnych referatach wprawdzie przewijały się w różnym stopniu zagadnienia lokalizacji siedzib przedsiębiorstw (najszczegółowiej u Liszewskiego i Wolaniuk, 1992), ale w tym znaczeniu funkcja gospodarcza w opracowaniach odgrywała rolę wtórną.

W niniejszym opracowaniu zajmowano się wyłącznie głównymi siedzibami przedsiębiorstw. Z tego względu lokalizacja funkcji zarządzania w odniesieniu do całej Polski ma implikacje przede wszystkim przestrzenne, zaś zagadnienia regionalne mogą być rozpatrywane pod kątem znaczenia poszczególnych ośrodków, a nie ich przestrzennego oddziaływania.

Cele pracy i metody badań

Celem poznawczym jest rozpoznanie przestrzennego zróżnicowania rozmieszczenia głównych siedzib przedsiębiorstw w Polsce w 2000 r. na tle obecnej sieci osadniczej, a także w odniesieniu do obecnego podziału terytorialnego. W obecnym rozmieszczeniu central przedsiębiorstw charakterystyczna jest koncentracja w głównym ośrodku administracyjnym. Można zatem postawić hipotezę, że znaczenie funkcji kontrolnej spada wraz ze spadkiem znaczenia danego ośrodka w hierarchii administracyjnej. W dalszej kolejności postanowiono zbadać, jakie istnieją związki pomiędzy rangą miejscowości, mierzoną jej miejscem w hierarchii administracyjnej, a rozmieszczeniem central przedsiębiorstw i wielkości kontrolowanych przez nie obrotów handlowych. Innymi słowy analiza ma za zadanie także wyjaśnienie, czy i w jakim stopniu funkcje kontrolne w gospodarce pokrywają się z funkcjami administracyjnymi.