2906542664

RECENZJE 267

Drugą istotną cechą omawianego podręcznika jest jego układ i sposób ilustrowania. Tak więc zamiast tradycyjnie dzielić biochemię na działy, obejmujące grupy związków jak białka, kwasy nuleinowe, lipidy, cukrowce itd (co jest napewno nieodzowne w podstawowym kursie biochemii) Metzler przyjął za podstawę rozważań typy reakcji chemicznych, które towarzyszą powstawaniu, rozpadowi i przekształceniom tych związków. Opisując natomiast znaczenie biologiczne określonego zjawiska fizjologicznego, sprowadza cały wywód do jego źródła, którym ostatecznie są przekształcenia chemiczne związków.

Podręcznik zawiera dwa nurty myślowe, przebiegające równolegle w 16 rozdziałach. Główny nurt, stanowiący około 90% objętości książki, to setki reakcji chemicznych uporządkowanych w sposób przedstawiony niżej. Obok niego przebiega drugi, uzupełniający (wyróżniony w tekście zielonym tłem papieru) który obejmuje krótkie od 1/2 do 2 stron omówienia pozornie oderwanych zagadnień, stanowiących jednak całość (por. wykaz zamieszczony niżej). W poszczególnych rozdziałach jest tych omówień (w formie tzw. „Box”) od 4 do 11.

Książkę można podzielić na kilka części. Rozdziały 1—3 zawierają materiał informacyjny o budowie komórki, molekularnej architekturze komórki i energetyce. I tak w rozdziale 1 można znaleźć dane liczbowe o wielkości komórek i organelli, o genetycznej złożoności organizmów. Jest w nim również charakterystyka gatunków opisywanych w dalszych rozdziałach. Rozdział ten jest napisany z myślą o studentach

0    niewielkiej znajomości biologii (np. studentach chemii) ale w praktyce będzie użyteczny także i dla innych, ponieważ ma wyeksponowane elementy najbardziej potrzebne biochemikowi. Zarówno tutaj jak i w całej książce z jednakową uwagą są traktowane bakterie, rośliny i zwierzęta. Drugi rozdział jest przeglądem zasad budowy cząsteczek, po czym następują rozważania o zależności między ich budową a właściwościami chemicznymi białek, cukrowców, kwasów nukleinowych i lipidów. Zagadnienia te, szczególnie odnośnie zmian konformacyjnych i szczegółów przebiegu reakcji, są przedstawione nowocześnie zarówno w tekście jak i graficznie (rysunki i zdjęcia). Omówieniu pierwiastków nieorganicznych towarzyszy przegląd metod oznaczania struktury związków łącznie z techniką NMR. W trzecim rozdziale, po przeglądzie podstawowych równań termodynamicznych, zestawiono tabelarycznie do praktycznego stosowania wiele danych z termodynamiki biochemicznej. Wartości energii swobodnej i entalpii zarówno tutaj jak i w całym podręczniku są podane w kilodżulach (kJ), zgodnie z obowiązującymi obecnie jednostkami standardowymi (SI).

Następna część książki (rozdziały 4 i 5) opisuje drogi i sposoby w jaki cząsteczki żywych organizmów reagują między sobą. Jest to (rodź. 4) nowoczesne ujęcie zagadnienia od ilościowego traktowania wiązania do powstawania struktur oligomerycz-nych enzymów, mikrotubuli, wirusów i mięśni. Efekty allosteryczne są rozpatrywane ilościowo i po raz pierwszy tak szczegółowo w podręczniku biochemii. Budowę

1    chemiczne właściwości błon oraz otaczające komórki osłonki i ściany przedstawiono w rozdziale 5. Zawarty w nim materiał da studentowi wystarczające podstawy do zrozumienia bieżących prac doświadczalnych z tego zakresu, bez konieczności szukania uzupełniających danych w innych opracowaniach.

W trzeciej części książki (rozdz. 6—8) przedstawiono ogólne właściwości enzymów, kinetykę reakcji chemicznych oraz przedyskutowano różne mechanizmy katalizy enzymatycznej. Kinetyka reakcji enzymatycznych omawiana w rozdz. 6 jest na tyle szczegółowa by zaspokoić potrzeby studentów starszych lat studiów. Poza tym opisano mechanizmy regulacyjne reakcji enzymatycznych. Rozdział 7 zawiera systematyczną i logiczną klasyfikację typów reakcji enzymatycznych: a) przemieszczenie lub sybstytucja, b) addycja, c) eliminacja, d) izomeryzacja, e) rozszczepienie wiązania C-C oraz f) izomeryzacja i przegrupowania inne niż wymienione poprzednio. Z kolei rozdział 8 traktuje o budowie i specjalnych funkcjach koenzymów i odnosi