2918586900

132

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

KSIĄŻKA O GATUNKACH TELEWIZYJNYCH

mi pytania {jeśli pan chce wiedzieć, kto za mną stoi, to odpowiadam: opinia publiczna i wszyscy Polacy), bądź też zakwestionowanie zamiarów rozmówcy (jeśli pan nie odpowie na moje pytanie, będę zmuszony sądzić, że pańską intencją jest ukrycie niejasnych powiązań między polityką a biznesem). Podobnie jak pierwsza część pracy Kochana, tak i Najczęściej stosowane techniki ery styczne obfitują w wiele ubarwiających wywód autora cytatów z autentycznych wypowiedzi osób publicznych.

Z wyniesioną z początkowych rozdziałów książki wiedzą teoretyczną śmiało przystąpić można do lektury trzeciej części Pojedynku na słowa, stanowiącej gruntowną analizę radiowej potyczki pomiędzy Andrzejem Lepperem a Janem Rokitą (nadanej 14 marca 2004 r. na antenie Radia Zet). Rozdział zawiera opatrzony licznymi przypisami, pełny zapis debaty - stanowiącej jedno z najgłośniej komentowanych wydarzeń polskiej sceny politycznej w owym roku. Można się chyba zgodzić, że debatę wygrał Rokita - pisze Kochan w podsumowaniu rozważań - Miał on po prostu więcej argumentów przeciwko Andrzejowi Lepperowi i były one lepiej udokumentowane. Można jednak postawić pytanie: czy bez użycia technik erystycznych udałoby się Rokicie postawić te zarzuty i obronić się przed kontratakami Leppera? Chyba nie. Gdyby miał tylko argumenty przeciw demagogicznym chwytom, mógłby przegrać. Dopiero kiedy na poziomie erystyki jest remis - konkluduje autor - wygrywa ten, kto ma silniejsze argumenty (s. 259-260).

Nowoczesny układ graficzny „Pojedynku na słowa” ułatwia w znacznym stopniu lekturę książki i właściwie zrozumienie kolejno przedstawianych metod prowadzenia sporów. Każdej z opisywanych w pracy Kochana technik erystycznych przyporządkowano specjalnie zaprojektowany piktogram, co umożliwia błyskawiczną identyfikację chwytów prezentowanych w przykładach. Docenić należy również przejrzysty i konsekwentny rozkład tekstu na stronach; najważniejsze fragmenty wywodu zostały odpowiednio wyróżnione (na tintach lub poprzez wytłuszczenie), dzięki czemu szybkie wyszukanie danego zagadnienia nie nastręcza żadnych trudności.

„Pojedynek na słowa” stanowi - zgodnie z deklaracją autora - lekturę interesującą nie tylko dla praktyków życia publicznego, ale i dla zwykłych odbiorców informacji przekazywanych przez media. O ile bowiem ci pierwsi liczyć mogą z reguły na wskazówki wyspecjalizowanych sztabów doradców, to drudzy pozostają często nieświadomi mniej lub bardziej cynicznych zagrywek złoto-ustych przedstawicieli stronnictw parlamentarnych. Lepsza społeczna znajomość opisywanych praktyk może też przyczynić się do podwyższenia poziomu dyskursu publicznego - do sytuacji, w której wadliwe rozwiązania problemów życia społecznego staną się trudniejsze do ukrycia za zasłoną pustosłowia.

Wydaje się również, że - mimo popularyzatorskiego charakteru - recenzowana książka może stanowić opracowanie cenne dla medioznawców zajmujących się problematyką komunikowania politycznego, przede wszystkim z uwagi na systematyczną klasyfikację współczesnych technik erystycznych.

Rafał Kuś

Jerzy Uszyński: TELEWIZYJNY PEJZAZ GENOLOGICZNY, Telewizja Polska S.A. Centrum Strategii - Akademia Telewizyjna, Biblioteka Zeszytów Telewizyjnych, Warszawa 2004. S. 155.

Niewielkich rozmiarów książeczka, zapewne wydana głównie dla potrzeb dydaktycznych, jest bardzo cenną pozycją. Bez pretensji sprostania naukowym modom, bez eseistycznego pięknosłowia przynosi po prostu konsekwentną teorię i opis spotykanych w telewizji gatunków, opatrzony licznymi przykładami konkretnych antenowych pozycji i pełen wiedzy o praktycznych, codziennych aspektach ich produkcji i emisji.

Rozdział I - „Segmentacja telewizyjnego strumienia” zaczyna się od zaprezentowania potocznych systemów genologicz-nych, używanych w życiu telewizyjnej instytucji. Producenci wyróżniają typy programów np. ze względu na siły i środki po-