Na ostatnich zajęciach powiedzieliśmy sobie definicję zawodu. Teraz podamy sobie nieco więcej informacji o etyce zawodowej. Na początek nieco o sprzecznościach związanych z wykonywaniem zawodu. Sprzeczności te wystepują:

1. Między osobami wykonującymi go, a osobami chcącymi go wykonywać.
2. W obrębie zawodu (walka ostanowiska, wykorzystywanie podwładnych, ruchliwość społeczna).
3. Między wykonującymi zawód, a korzystającymi z usług (lekarz - pacjent, nauczyciel - uczeń).
4. Między zawodami (lekarze - pielęgniarki, adwokaci - prokuratorzy, piloci - obsługa lotnisk).
5. Między zawodami dążącymi do zachowania status quo a dążącymi do zmiany sytuacji społecznej (finansista - polityk, ksiądz - genetyk).

Etyka zawodowa ze względu na duże pokrewieństwo z deontologią, czyli nauką o powinnościach, jest zaliczana do etyki normatywnej obok aksjologii, bioetyki, felicytologii. Jest także jedną z wielu etyk stosowanych. Etyka zawodowa zajmuje się głównie formułowaniem, uzasadnianiem, i postułowaniem praktycznych dyrektyw odnoszących się do postepowania przedstawicieli danych zawodów. Ponadto etyka zawodowa to zespół norm i dyrektyw wynikających z tradycji zawodu i dumy kultury narodowej, z podstawowych wskazań etycznych przyjętych w danycm społeczeństwie, a zastosowanych do wykonywania zawodu danego. Tak twierdzi znany socjolog - Jan Szczepański. I kolejne ważne stwierdzenie sformułowane przez T. Czezowskiego. W społecznej grupie zawodowej wyodrębniają się dwojakiego rodzaju reguły postepowania. Jedne - techniczne, a drugie możnaby nazwać moralnymi, gdyż tworzą one etykę lub deontologie zawodową i regulują zasady współżycia członków grupy zawodowej między sobą i w stosunkach między nimi, a osobami postronnymi.

Potrzeba tworzenia grup zawodowych odnosi się przede wszystkim do zawodów wyróżnionych, których przedstawiciele na co dzień mają do czynienia z wartościami szczególnie cenionymi w społeczeństwie (życie - etyka lekarska, wartość - etyka sędziego, kształtowanie osobowości - etyka nauczyciela).

Etyki zawodowe skupiają się na wskazaniu:

1. Celu, misji zadania i powołania określonego zawodu, którym jest zawsze jakiś ważny element dobra wspólnego - bliźni, kooperaci, klienci, petenci.
2. Dobra moralnego (zawodowego) - potrzeb i zamiarów realizowanych przez przedstawicieli danego zawodu związanych z jego naturą.
3. Powinności - Pozytywnych i negatywnych niezbędnych w realizowaniu wartości zawodowych (nakazy, zakazy, dyrektywy, zalecenia).
4. Odpowiedzialności etyczno - moralnej przedstawicieli danego zawodu, które polega na wskazaniu podmiotu, przed którym wykonujący zawód ponosi odpowiedzialność (Bóg, sumienie, ocena środowiskowa lub społeczna).
5. Sankcji - Kar i nagród związanych z realizacją celu, dobra zawodowego i powinności.

Wyróżniamy trzy sposoby rozumienia etyki zawodowej. Oto one:

1. Spisane normy moralne okreslające postępowanie przedstawicieli danego zawodu.
2. Przekonania moralne danej grupy zawodowej.
3. Postepowanie przedstawicieli danego zawodu oceniane ze względu na kryteria moralne.

Mamy także kilka czynników, które określają treść etyk zawodowych. Są to:

1. Naczelne założenia systemu etycznego.
2. Tradycje danego zawodu.
3. Warunki zewnetrzne funkcjonowania danego zawodu (wymogi prawne, poglądy społeczne).
4. Charakter wypełnionych zadań przez członków zawodu.
5. Uprawnienia przedstawicieli danego zawodu.
6. Struktura wewnetrzna przedstawicieli danego zawodu.

Teraz kilka problemów podejmowanych przez etykę zawodową. Etyka podejmuje nastepujące problemy:

1. Etyczne aspekty pracy (odniesienia: filozoficzne, społeczne, prawne, ekonomiczne, psychologiczne).
2. Społeczne odniesienia pracy i zawodów (wartość pracy, szacunek dla pracy, sprzeczności zawodowe, prestiż zawodów)
3. Etyczne problemy wykonywania pracy (uciążliwoć, długośc dnia pracy, godziwa zapłata, relacje służbowe).
4. Rozmienie wybranych kategorii etycznych (rzetelność, lojakność, odpowiedzialność, solidność)

Kolejna rzecz, to sfery oddziaływania etyki zawodowej. Wyróżniamy trzy:

1. Sfera dotycząca jednostki.
2. Sfera dotycząca grupy zawodowej.
3. Sfera dotycząca całego społeczeństwa.

Istotą etyki zawodowej jest:

1. Odrębne dla poszczególnych zawodów uhierarhizowanie uznawanych społecznie wartości i postulatów moralnych.
2. Określenie odrębnych reguł moralnych dla przedstawicieli danego zawodu.
3. Konkretyzacja ogólnych wymogów moralnych (rozszerzenie, zawężenie, wyjaśnienie).
4. Dokonanie modyfikacji w systemie wartości.
5. Określenie sposobu roztrzygnięć konfilktów mogacych zaistnieć wśród przedstawicieli danego zawodu.
6. Określenie wzoruosobowego pracownika.

I na zakończenie wykładu podstawowe funkcje etyk zawodowych:

1. Regulują stosunki wewnątrz grup zawodowych.
2. Okreslaja stosunek danej grupy do przedmiotu działania, przedmiotu pracy.
3. Wykazują dbałośćo prestiż moralnej grupy zawodowej (zabezpieczenie przed nadużyciami).
4. Wykazują dbałość o właściwy poziom moralny, danej grupy.
5. Okreslają stosunek czlonków danej grupy zawodowej do społeczeństwa.