3179027451

Podstawy systemu finansów publicznych 15

stem budżetowy jednostek samorządu terytorialnego. W ustawie o finansach publicznych sektor finansów publicznych dzielił się na podsektory: rządowy, samorządowy i ubezpieczeń społecznych (por. niżej pkt 5 niniejszego rozdziału). Obecnie podział ten występuje w dokumentach GUS-u oraz NBP (np. w Bilansie płatnicznym) jako sektor, określany w systemie prawa europejskiego mianem (ang.) General Government.

We współczesnych państwach zachodnich finanse publicznych podmiotów gospodarczych (system finansowy publicznych podmiotów gospodarczych - przedsiębiorstw państwowych, publicznych spółek prawa handlowego z większościowym udziałem podmiotów publicznych, publicznych spółdzielni, fundacji, agencji i innych osób prawnych, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą) i przepisy normujące ich działalność należą do sfery „mieszanej” gałęzi (fr. economie mixte), w tym prawa administracyjnego i handlowego, z uwzględnieniem specyfiki ich statusu jako skomercjalizowanych podmiotów prawa publicznego. Działalność ich jest także regulowana licznymi przepisami prawa publicznego, np. w zakresie zamówień publicznych lub nadzoru założycielskiego oraz obrotu publicznego.

Obowiązujące polskie prawo finansowe z sektora publicznego wyłącza przedsiębiorstwa i banki oraz spółki prawa handlowego, w których Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego są akcjonariuszami lub udziałowcami. Dziedzina finansów publicznych przedsiębiorców jest normowana przepisami prawa prywatnego (w tym prawa handlowego), dlatego też zagadnienie włączenia jej do kategorii finansów publicznych wzbudza kontrowersje i nie może być jednoznacznie rozstrzygnięte.

Finanse banku centralnego i publiczne prawo bankowe stanowią, wraz z systemem emisji pieniądza i nadzoru finansowego, z systemem walutowym i dewizowym oraz polityką pieniężną odrębną dziedzinę finansów publicznych i publicznego prawa finansowego (zob. rozdział VII).

Przyjęte podziały nie są stałe, zostały one utworzone dla potrzeb dydaktycznych i mają umowny charakter. Zmienia się bowiem zakres finansów publicznych i system finansowy, zwłaszcza dziedzina finansów przedsiębiorstw (spółek) oraz agencji i fundacji publicznych, z których te, działające na rynku w celu osiągnięcia zysku, nie są w zasadzie podmiotami sektora publicznego. Poszerzeniu uległa także sfera stosunków prawno-finansowych w zakresie prawa publicznego w związku z przystąpieniem Polski 1 maja 2004 r. do Unii Europejskiej. Stworzyło to możliwość wyróżnienia odrębnej części (dziedziny) publicznego prawa finansowego.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej spowodowało konieczność przeobrażeń polskiego systemu finansowego. 1 lutego 1994 r. wszedł w życie Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi (w krajach Unii Europejskiej stanowi on źródło