3462403063

malnym biegiem spraw, zdolność do samodoskonalenia. Dlatego też filozofowie zmuszeni byli obalić je. Kolejność ataków jest tu zdaniem Saint-Simona następująca: zaczyna się od krytyki i obalania podstaw umysłowych, potem przechodzi się do krytyki i obalania systemu ekonomiczno-społecznego, a następnie do krytyki wszelkich pozostałych aspektów ustroju. Obalenie feudalno--teolcgicznego systemu społecznego zawdzięcza świat encyklopedystom. „Wydanie Encyklopedii uważać należy za główną przyczynę, która wywołała rewolucję [...]" (tamże: 635). W celu obalenia porewolucyjnej anarchii filozofowie wieku XIX powinni działać podobnie. Ich zadaniem jest więc stworzenie nowej Encyklopedii, za pomocą której będzie można zbudować ustrój in-' dustrialny i naukowy (tamże: 636).

Podobne idee przyświecały autorowi również dużo wcześniej. Napisane w 1802 roku Listy mieszkańca Genewy do swych współczesnych są wezwaniem do międzynarodowej subskrypcji przeznaczonej na stypendia dla genialnych uczonych, którzy, wolni od trosk materialnych, mogliby zająć się przygotowaniem nowego, odpowiadającego nowym warunkom, idealnego systemu społecznego. I w tym przypadku, zdaniem Saint-Simona, głównym zadaniem nauki nie jest poznanie jako takie, poznanie społeczeństwa tak, jak wygląda ono aktualnie, lecz przygotowanie reorganizacji społeczeństwa jako całości (patrz Saint-Simon 1968a: 167--201).

Budowanie nowego społeczeństwa nie ma być jednak oparte wyłącznie na wyobraźni i sprawności organizatorskiej filozofów. Oparte ma być ono na analizie stanu faktycznego i na naukowych prognozach. Zdaniem Saint-Simona: ,,[...] nauka jest pożyteczna z tego właśnie powodu, że daje możność przewidywania; dzięki temu samemu uczeni przewyższają innych ludzi" (tamże:    186).

Reorganizacja społeczeństwa oparta musi być więc na nauce. Nauka o społeczeństwie jest w swej istocie nauką tego samego typu co nauki przyrodnicze. „Założeniem projektu, jaki wam przedkładam — pisał Saint-Simon w Listach — jest ujmowanie stosunków społecznych jako zjawisk fizjologicznych [.. .]" (tamże: 189). Swą definicję nauki podał filozof w Organizatorze (1819-- 1820). Dwa kryteria pozwalają odróżnić naukę pozytywną od innego typu wiedzy. Pierwszym jest oparcie jej ,,[. . .] wyłącznie na

19