4552035328

Statystyczne opracowanie materiału 59

Badanie istotności różnic między sumami opadów poszczególnych par sezonów przy pomocy kryterium x² wykazuje wyraźną istotność (P< 0,05) między zimą i latem, wiosną i latem, latem i jesienią oraz zimą i wiosną, natomiast między sumami opadu wiosny i jesieni zależność jest nieistotna.

Dyspersja. Dla scharakteryzowania dyspersji użyto jej miary względnej — współczynnika zmienności, który jest wyrażonym w procentach stosunkiem odchylenia standardowego do odpowiedniej wartości średniej sumy opadu.

Roczne sumy opadu, jak wynika z zestawienia, odznaczają się największą zmiennością na Nizinie Śląskiej i na Podhalu, tu bowiem współczynnik zmienności uzyskuje najwyższe wartości (17,6 i 17,5%), a najmniej rozproszone są w Polsce środkowej, gdzie współczynnik ten wynosi 13,0%.

Sumy opadów w poszczególnych porach roku wykazują oczywiście większą zmienność niż sumy roczne i dają ciekawy obraz jej kształtowania.

W zimie największa zmienność przypada również na Nizinę Śląską (34,8 %), niewiele niższa na Podhale (33,8%) i Pojezierze Pomorskie (31,5%), najmniejsza— na Polskę środkową i zachodnią (25,5%) oraz kotliny i niziny podkarpackie (25,6%). Amplituda współczynnika zmienności między dzielnicami wynosi tylko 9,3% i jest najmniejsza wśród amplitud wszystkich pór roku.

Na wiosnę stosunki układają się odmiennie: choć amplituda współczynnika zmienności jest większa (13,8%), to jednak same jego wartości są mniejsze. W tej porze roku najwyższa zmienność sum opadowych zarysowuje się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (33,8 %), najniższa — na Przedgórzu Sudeckim (20%) i w Polsce środkowej (21,7%). Wiosenne minimum zmienności na Przedgórzu Sudeckim jest niezrozumiałe — w tej jednej porze roku tak bardzo odbiega ono zarówno od Niziny Śląskiej jak i od Przedgórza Karpackiego.

Latem najwyższy współczynnik zmienności przypada na Beskid Sądecki (35%), najniższy — ponownie na Polskę środkową i zachodnią (20,3%). Zakres wahania współczynników jest w tej porze roku największy (14,7%).

Jesień wyróżnia się spośród wszystkich pór roku największą dyspersją, współczynniki zmienności bowiem uzyskują tu wartości maksymalne. Układ podobny, jak w zimie i w roku: najwyższa zmienność przypada na Nizinę Śląską (40,5%), najniższa (29,3%) — na Polskę środkową i zachodnią.

Z przeglądu biegu rocznego współczynników zmienności w poszczególnych dzielnicach widać, że na całym terytorium Polski maksima ich przypadają na jesień, z jedynym wyjątkiem — Pojezierza Pomorskiego, gdzie występuje ono zimą. Najmniejszą zmiennością w całej Polsce północnej i środkowej łącznie z Wyżyną Lubelską oraz w Beskidach Zachodnich i na Podhalu wyróżnia się lato, na Śląsku—wiosna, a na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w kotlinach i na nizinach podkarpackich oraz w Beskidzie Sądeckim — zima.