5332217565

Literatura popularna

z tych tekstów przyjmuje postawę opozycyjną wobec istniejącego porządku społecznego.

Brzytwa Niecikowskiego została pokazana z perspektywy głównego bohatera, Michała Niecikowskiego. Wszystko, co opisuje, rozgrywa się między rzeczywistością realną a rzeczywistością magiczną.

Na ową magiczność największy wpływ ma tytułowa brzytwa. 0 jej niezwykłym działaniu, polegającym na tym, że co cztery lata zabija golącego się nią, pisano nawet w gazetach. Prawda o niej do końca pozostaje zagadką, jednak sam bohater przyznaje, iż miewał dni, kiedy bał się własnej brzytwy i czuł się przez nią zawładnięty do tego stopnia, że, choć próbował, nie mógł się jej pozbyć.

Uzależnieni od niej są również goście sobotnich spotkań organizowanych przez matkę Michała. Mimo iż wierzą w moc brzytwy, decydującej o ich życiu lub śmierci, nie są w stanie zrezygnować z golenia się nią. A co istotniejsze, owo golenie wchodzi w grę jedynie pod warunkiem, że brzytwa posiada w danym momencie swe tajemne siły. Traci je bowiem na jakiś czas, gdy za jej przyczyną ktoś zostaje pozbawiony życia. Po takim zdarzeniu, zakładając, że narzędzie znajduje się „w spoczynku”, sobotnie spotkania nie mają dla gości sensu.

Cały proceder golenia przybiera charakter obrzędu magicznego. Pod tym pojęciem rozumie się „każdy obrzęd, który nie jest częścią jakiegoś zorganizowanego kultu, obrzęd prywatny, sekretny, tajemny, i zbliżający się ku granicy, jaką stanowi obrzęd zakazany”. Definicja ta jak najbardziej odzwierciedla atmosferę towarzyszącą działaniom zebranych w salonie Niecikow-skiej. Ową grupę stanowią stali bywalcy. Dostę-126 pu do nich nie ma żaden obcy, a zaciągnięte za-- słony w oknach chronią ich przed wzrokiem ciekawskich. Bohaterowie Sadaja wiedzą, iż noc, a szczególnie północ, staje się doskonałym tłem dla ich spotkań, dla działania czarów. Tę właśnie godzinę obrali za najbardziej odpowiednią na rytualne golenie. Całość czynności, które są celem tych spotkań, układa się w pewien wzorzec ! postępowania. Nad poprawnością przebiegu ob-j rzędu, niczym przywódca grupy, czuwa pani Nie-I cikowska. Sprawuje tu funkcję, jaką wśród spo-| łeczeństw pierwotnych pełnił czarownik, który regulując przebieg licznych działań stawał się osobą wdrażającą je, nadzorującą ich zgodność z przyjętymi wymogami dyktowanymi przez przekonania magiczne, kontrolującą ich respek-; towanie. Przestrzeń, w której wszystko się odbywa, przybiera wymiary odrębnego, magicznego środowiska. Biorąc pod uwagę zachowanie adoratorów brzytwy trzeba przyznać, że poprzez sw'ój sposób bycia - charakteryzujący się powagą, milczeniem, nabożnym przestrachem -tworzą specyficzną atmosferę wprowadzającą zajście w sferę odczuwalną jako sacrum.

Fenomen tego narzędzia roztacza się poza zamknięty krąg rodziny i przyjaciół Niecikowskich. Najbardziej zdumiewa zainteresowanie brzytwą w'śród polityków - zwłaszcza początkujących - którzy mimo ogromnego ryzyka gotowi są dużo zapłacić, aby móc się nią posłużyć. Golenie można w tej sytuacji potraktować jako formę rytualnego „przejścia”, gdyż dotyczy osób dążących do zmiany swojego statusu i środowiska.

Jak się okazuje, brzytwa nie jest w powieści jedynym przedmiotem, który wprowadza do niej element magii. Codzienne życie powieściowej Jamnicy, gdzie mieszka główny bohater, pełne jest zjawisk niezwykłych. Dzieją się one m.in. za sprawą świętego Dominika, który zdecydo-j wanie wyróżnia się spośród współbraci zakon-! nych posiadaniem nadprzyrodzonych zdolności. Dzięki umiejętnościom cudownego uzdra-. wiania czy wypędzania złych duchów jest uwiel-| biany i adorowany przez wszystkich jamniczan, co z kolei wywołuje ogromne zakłopotanie innych zakonników. Ich reakcje wydają się być uzasadnione, gdyż Kościół do kwestii cudów -nie negując możliwości ich występowania - powinien podchodzić ze szczególną ostrożnością. Dopóki dane zjawisko nie zostanie przezeń zba-

i

dane i potwierdzone jako cud.

Wobec tego, jak powinno się potraktować czyny świętego Dominika? Czy jego działania

Konspekt nr 4/2006 (27)