5484453737

ROZPRAWY I ARTYKUŁY

Kraków 1984 H. XXV, nr 2 (100)

WALERY PISAREK

WSPÓŁCZESNE ORIENTACJE

I KIERUNKI BADAŃ

NAD KOMUNIKOWANIEM MASOWYM

Nauka o komunikowaniu masowym ma już na świecie ponad 60 lat (w Polsce ok. 30). Z perspektywy czasu widzimy zarysowywanie się kierunków, tendencji i szkół, ich ostre konflikty i wspólne ustalenia. Coraz trudniej się orientować w tej wielości i pozornych podobieństwach, coraz łatwiej o nieporozumienie.

Artykuł profesora Pisarka to swoisty „przewodnik po prasoznawstwie”, a raczej — z konieczności — zarys tego przewodnika.

Sądzimy, że będzie on przydatny zarówno dla adeptów dziennikarstwa, jak i szerszego grona czytelników interesujących się trendami w badaniach nad komunikowaniem na świeoie.

Cel tego artykułu ogranicza się do podziału i systematyki wymienionego w tytule przedmiotu zainteresowania, tzn. badań nad komunikowaniem masowym albo — jak się też mówi — nauki o komunikowaniu masowym. Tym samym należy do metanauki, czyli „nauki, której przedmiotem jest nauka”. Wśród różnych bowiem zadań poznawczych nauki nie może zabraknąć także obowiązku poznawania siebie samej. „Metanaukowa refleksja jest koniecznym składnikiem każdej dziedziny nauki, jeżeli pragnie ona osiągnąć możliwie najlepsze wyniki.” ¹

Metanaukowy nurt w prasoznawstwie był i pozostał nadal bardzo żywy. W Polsce reprezentowały go w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych spory o przedmiot, charakter i miejsce prasoznawstwa wśród innych dyscyplin społecznych. Jako świadectwo tych sporów można dziś traktować ówczesne publikacje K. Budzyka ², M. Kafla \

1

F. Gru cza: Zagadnienia metalingwistyki; Lingwistyka — jej przedmiot, lingwistyka stosowana, Warszawa 1983, s. 134.

2

K. Budzyk: Niektóre problemy metodologiczne badań prasoznawczych. Prasa Współczesna i Dawna 1958 nr 3 s. 46—54.

⁸ M. Kafel: Prasoznawstwo. Wstęp do problematyki, Warszawa 1966. Książka opiera się w dużej części na wykładach wygłoszonych przez autora na Studium Dziennikarskim UW w latach 1958—1964.