5484453759

74 TADEUSZ KOWALSKI

Wzór na krzywą koncentracji

0<K< 1

x\ — względna wartość szeregu skumulowanego obliczonego dla iloczynu x-,nj przedziału i

xj_₁ — względna wartość szeregu skumulowanego obliczonego dla iloczynu X/n; przedziału i-1

ni — względny udział i-tego przedziału w ogólnej liczebności i = 1,... Ac

Dysponując takim narzędziem pomiaru warto nieco uwagi poświęcić przedmiotowi. Polska statystyka wydawnicza dostarcza wielu interesujących informacji, które umożliwiają dokonywanie rozmaitych wyiiczeń w wielu przekrojach. Najbardziej podstawowe informacje można znaleźć między innymi w opracowaniach statystycznych takich jak: „Ruch wydawniczy w liczbach” (ukazuje się regularnie od 1955), „Rocznik statystyczny kultury” (ukazało się kilka edycji, wydawany jest nieregularnie), „Rocznik statystyczny GUS”. Na podstawie zawartych w tych wydawnictwach danych bez trudu można sobie wyobrazić kilkadziesiąt miar koncentracji systemu prasowego.

Przedmiotem koncentracji mogą być: tytuły, arkusze druku, przeciętny nakład jednorazowy, nakład globalny, zużycie papieru (szczególnie gazetowego i drukowego), wielkość produkcji prasowej w ujęciu wartościowym, zatrudnienie (zwłaszcza dziennikarzy i redaktorów), fundusz plac i honorariów. Każdą z tych kategorii można odnieść bądź do wydawnictw, bądź też do prasy w ogóle, do prasy w podziale na dzienniki i czasopisma lub w podziale na dzienniki, tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, kwartalniki i in. Koncentrację ponadto można i należy rozpatrywać w ujęciu terytorialnym, a więc w podziale na województwa. Skrzyżowanie wymienionych kategorii daje w sumie kilkadziesiąt miar, które mogą być stosowane w zależności od istniejących potrzeb badawczych.

Miara koncentracji może być również stosowana pomocniczo, np. przy ocenie stopnia koncentracji nasycenia prasą, sprzedaży prasy, także w ilościowej analizie zawartości jako istotne wzbogacenie komentarza uzyskiwanych wyników, np. koncentracja tematyki, wielkości artykułów i in. Stosowanie różnych miar koncentracji jest uzależnione od dostępności odpowiednich informacji statystycznych.

W oparciu o przedstawiony powyżej wzór dokonano obliczeń współczynnika koncentracji, w kilku przekrojach, dla lat 1979 i 1982. Podstawowe dane liczbowe zaczerpnięto z wydawnictwa „Ruch wydawniczy w liczbach”. Koncentrację obliczano dla grupy instytucji wydawniczych, z pominięciem tych instytucji, które wydają prasę głównie specjalistyczną, branżową, naukową (zwłaszcza że są to instytucje realizujące ubocznie działalność wydawniczą) oraz tych instytucji, które potraktowane zostały zbiorczo, ze względu na trudność ustalenia liczby podmiotów wydawniczych. Z tego powodu wartość współczynników w stosunku do całego systemu prasowego ro-