5768085921

motywację do działania lub zmiany poglądu. Wzmocnienie emocjonalne intelektualnego aktu poznania pozwala na rozumienie sensu funkcjonowania rzeczywistości, na co wskazują cele programowe przedmiotu. Należy jednak pamiętać o tym, na co zwraca uwagę E. Nęcka, że inicjację twórczego myślenia dziecka ułatwiają emocje pozytywne. To one umożliwiają długotrwałe wykonywanie operacji intelektualnych, bez zmęczenia i wbrew przeszkodom. Emocjonalny etap edukacji środowiskowej jest konieczny ze względu na charakter percepcji rzeczywistości przez dziecko. Przeżycia emocjonalne stanowią u dzieci czynnik sprawczy poznawania racjonalnego rzeczywistości. Nauczyciel winien zatem tworzyć takie sytuacje edukacyjne, które dają okazję do pozytywnych przeżyć emocjonalnych dziecka w kontaktach ze środowiskiem. Dzięki tym przeżyciom następuje bowiem otwarcie się intencjonalne. Dziecko pragnie poznać to, co wywołało jego emocje, jest zainteresowane wszystkim tym, co je otacza, chce zgłębić tajniki otaczającej go rzeczywistości. Kontakt ze środowiskiem winien „zapadać w nieświadomość dziecka, poruszać jego duchowość, nie tylko jego świadomość. Czynności dziecka niezbędne do poznawania przyrody, takie jak obserwacja poznawanych zjawisk czy obiektów przyrodniczych, wykonywanie doświadczeń, uczestnictwo w działaniach o charakterze przyrodniczym, jak i te, które pozwalają na pozytywne kontakty z otoczeniem społecznym stają się doświadczeniem egzystencjalnym dziecka, jeżeli wywołają w nim silne przeżycie emocjonalne"²⁷. Każdy kontakt dziecka ze środowiskiem, a zwłaszcza z przyrodą, należy traktować zawsze jako ciekawe spotkanie z najbardziej oryginalnym dziełem sztuki, bo stworzonym przez samą naturę; jako spotkanie z czymś niepowtarzalnym, z dziełem, które wciąż się zmienia i pokazuje coraz to inne oblicza. Jak wskazuje S. Szuman²⁸, obok zadań poznawczych doznania emocjonalne dziecka w kontakcie z otaczającym go środowiskiem są jednym ze szczególnych zadań edukacyjnych. Stanowią bowiem silną motywację do podejmowania trudu poznania, a także skutkują w zachowaniach dziecka. Mobilizują do odpowiednich zadań. Psychologowie uwzględniają najczęściej trzy aspekty procesów emocjonalnych: afektywny, pobudzający i treściwy²⁹. Aspekt afektywny wyraża się negatywnym lub pozytywnym znakiem emocji. Aspekt pobudzający jest wyrazem zmian poziomu mobilizacji energii, obejmuje ośrodkowy i wegetatywny układ nerwowy oraz układ

²⁷    M. Sawicki, Edukacja środowiskowa w klasach I-III..., s. 35.

²⁸    S. Szuman, Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego, Nasza Księgarnia, Warszawa 1946.

²⁹    Podstawy psychologii, s. 235-236.

78