604494995

Pierwszym krokiem w tym kierunku jest eksploracja, czyli odkrywanie istnienia bytu mającego odniesienie przedmiotowe.

Hybrydowość, otwartość oraz zmienność systemów społecznych skutkuje tym, że procesy naukowe i twierdzenia dotyczą stanów/ sytuacji efemerycznych oraz ciągłych. Zasięg przedmiotowy twierdzeń obejmuje składniki twierdzeń w myśl traktowania o całości, relacje występujące pomiędzy nimi i w ramach całości, jak i całość względem otoczenia (twierdzenia systemowe).

Twierdzenia poznawcze i aksjologiczne, jak również część twierdzeń normatywnych, przyjmując postać oznajmujących (zawierają oceny i wyceny) i dyrektywalnych informacji są przypisane do kategorii tzw. konceptualnych rezultatów procesu naukowego.

Z uwagi na fakt, iż twierdzenia naukowe mają strukturę relacyjną są istotne na gruncie przyjętych założeń. Służąc przyjętemu celowi, znoszą, zmieniają lub zmniejszają stan istniejący niewiedzy. Mają one również swoisty zakres przedmiotowy, rzeczowy, czasowy oraz przestrzenny. Fundamentem do systematyzacji twierdzeń stanowi przyporządkowanie tez, czyli odpowiedzi do pytań problemowych. Tak przyjęta systematyzacja jest zgodna z systematyzacją problemów prezentowanych w poprzedniej części rozważań.

I tak, ze względu na zakres przedmiotowy wyróżniamy twierdzenia:

-    opisowe - czyli idiograficzne - mówiące o elementach składowych rzeczywistości,

-    nomotetyczne - prezentujące prawa i prawidłowości pomiędzy składowymi rzeczywistości,

-    oraz systemowe - zawierające informacje o zbiorach twierdzeń opartych na założeniach w tym składających się z przyjętych praw.

Uwzględniając zakres rzeczowy wyróżniamy twierdzenia:

-jednostkowe - które obejmują tylko jeden przedmiot,

-    stochastyczne - dotyczą zbiorów przedmiotów,

-    oraz uniwersalne - odnoszą się do uniwersum - całego wszechświata.

Kolejne kryterium odnosi się naukowości. Wówczas możemy przyjąć następujący podział twierdzeń na:

11