6931257489

recenzje, omówienia, noty

ZMIERZCH GALAKTYKI GUTENBERGA

nracv jest porównanie preferencji słów Udarowych przez publiczność dzienników ogólnopolskich, których czytelnicy od-ierciedlają rodzime orientacje polityczne, wyrażające poglądy polityczne Polaków. Z ^y samego 54-elementowego zbioru słów pisze autor, omawiając badania z 1999 roku - czytelnicy „ Gazety Wyborczej ” najczęściej za wyrazy oznaczające treści najlep-<7? najpiękniejsze i najwartościowsze uznawali słowa MIŁOŚĆ, TOLERANCJA, RODZINA, ZGODA, czytelnicy „Super Expressu " - MIŁOŚĆ, RODZINA, ZGODA, SPRAWIEDLIWOŚĆ, PRACA; czytelnicy Rzeczypospolitej” — MIŁOŚĆ, NAUKA,

TOLERANCJA, SPRAWIEDLIWOŚĆ; czytelnicy „Życia ” - MIŁOŚĆ, PRACA, WOLNOŚĆ RODZINA; czytelnicy „Naszego Dziennika” _r - WIARA, OJCZYZNA, UCZCIWOŚC; a czytelnicy „ Trybuny” -SPRAWIEDLIWOŚĆ, ZGODA, WOLNOŚĆ, PRAWDA (s. 79-80). Jak więc widać, preferencje czytelników większości dzienników ogniskują się wokół MIŁOŚCI, zgodnie zaś z oczekiwaniami i deklaracjami redakcji Trybuny i Naszego Dziennika, wybory ich czytelników jasno potwierdzają tezę, że ich preferencje aksjologiczne determinowane są wyborami ideologicznymi, zgodnymi poniekąd z liniami politycznymi czytanych pism.

W kolejnych rozdziałach książki, wyjaśnia autor złożoność aksjologiczną politycznych wyborów Polaków, niejednokrotnie wewnętrznie sprzeczną, oraz ich ewolucję, głębsze znaczenie aksjologiczne dokonywanych wyborów werbalnych, a także przedstawia korelacje między wybieranymi wartościami, co pozwala mu wskazać różnorodność aksjologicznych sylwetek Polaków. Ujawniają się one w orientacjach politycznych i sympatiach do określonych tytułów prasowych. Wskazuje także autor na związki preferencji wartości ze stratyfikacją społeczną, budując pewne modele aksjologiczne Polaków, łączące się z jednej strony z postawą religijna i antylewicową, z innej z postawą socjaldemokratyczną, preferującą sprawiedliwość społeczną oraz z postawą, którą cechuje zaufanie głównie do „kapitalizmu bez granic”.

Praca krakowskiego medioznawcy stanowi zbiór interesujących i pouczających danych empirycznych na temat aksjosfery społeczeństwa polskiego w okresie transformacji społecznej na przełomie XX i XXI wieku, przy pomocy których można lepiej zrozumieć wydarzenia polityczne i społeczne, a także diagnozować kierunki ich rozwoju w najbliższej przyszłości. Zaprezentowane wyniki badań wyjaśniają także zmiany relacji, które zaszły w stosunkach polskich mediów z ich publicznością i dalej będą zapewne zachodzić. Analizy te dostarczają także ciekawego materiału do badań nad zmianami sfery semantycznej naszego języka oraz antycypują kierunki jego rozwoju, co niewątpliwie wzmocni różnorodność postaw licznych grup społecznych w obrębie społeczeństwa. Warto więc pochylić się na zawartością tego interesującego dokumentu aksjosfery współczesnych Polaków.

Igor Mostowicz

Erie Mc Lu han, Frank Zingrone (red.): MARSHALL MCLUHAN. WYBÓR TEKSTÓW. Przekład: Ewa Różalska, Jacek M. Stokłosa. Wydawnictwo Zysk i S-ka. Poznań 2001. S. 582

Marshall McLuhan był jednym z tych geniuszy, którzy wyprzedzili swoją epokę. Wiele z teorii tego przewidującego uczonego, zmarłego w 1980 roku, potwierdza się dopiero w rzeczywistości zdominowanej przez Internet, która stanowi efekt rewolucji technicznej, zachodzącej na naszych oczach, choć niektóre z jego hipotez sformułowane zostały jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku.

McLuhan jest przecież grabarzem „epoki Gutenberga”. Jego prace w dużej części poświęcone były przemianom mediów i świata, spowodowanym coraz większą obecnością mediów elektronicznych i pomniejszającą się rolą mediów tradycyjnych, głownie drukowanych, oraz związaną z tym zmianą percepcji i samej natury człowieka. McLuhan uważał bowiem, że środki techniczne mają decydujący wpływ na proces komunikacji, a przez to i na świadomość ludzi.