7349812324

KOMPUTER - CZŁOWIEK - PRAWO 497

którym jest tu Internet, z różnych punktów widzenia i w różnych aspektach stanowi przedmiot rozważań badaczy z Katedry Lingwistyki Komputerowej, Instytutu Sztuk Audiowizualnych i Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa. Także dział „Systemy komputerowe”, choć wypełniony przez teksty autorów wywodzących się z tego samego Instytutu Spraw Publicznych, prezentuje różne aspekty, a ściślej - zastosowania tych narzędzi w szeroko rozumianej działalności społecznej. Działy „Człowiek”, „Prawo” i „Biblioteka” mają już charakter „monodyscyplinarny” - zawierają artykuły kolejno: psychologów społecznych, badaczy prawa autorskiego i ochrony konkurencji oraz biblioteko-znawcy.

Dział poświęcony Internetowi, a zarazem cały tom, otwiera interesująca rozprawa semiotyczna Piotra Jordana Śliwińskiego, związanego z Katedrą Lingwistyki Komputerowej, o interpretacji zasobów światowej sieci komputerowej jako jednej z „encyklopedii lokalnych” w sensie, jaki temu terminowi nadał Umberto Eco w swej semiotyce, rozumianej jako filozofia kultury i wyłożonej najpełniej w Trattato di semiotica generale (1991). Autor, dla pełnego oddania istoty zagadnień poruszanych w artykule, odnoszących się zaś do metaforycznego postrzegania Internetu jako encyklopedii, dokonuje prezentacji kilku najważniejszych - w jego przekonaniu - aspektów koncepcji włoskiego uczonego. Koncentruje się przy tym na procesie nadawania znaczeń znakom, odbywającym się w kontekście szeroko pojętej komunikacji i przypisywaniu im kolejnych/nowych sposobów odczytywania (semioza) z uwzględnieniem ich treści podstawowej {contenuto nucleare) i rozszerzonej (contenuto molare). Dostrzega złożoność definicji encyklopedii sformułowanej przez Eco, dla którego stanowi ona zbiór pojęć oraz wiążących się z nimi uwarunkowań kontekstualnych. Te, niosąc ze sobą nieograniczoną wręcz liczbę możliwości interpretacyjnych, wymagają od odbiorcy treści znajomości kodów kulturowych i umiejętności komunikacyjnych. Jedne i drugie budująjego kompetencje encyklopedyczne, pozwalające wybierać mu niektóre spośród wielu treści, akceptować je i przyswajać dzięki kompetencjom semantycznym. Z podobnym aktem komunikowania - zdaniem autora -mamy do czynienia w Internecie, zatem stwierdzenie: Internet jako encyklopedia (także tytuł artykułu) wydaje się jak najbardziej słuszne. Internet, podobnie jak encyklopedia, to zbiór niezliczonych zasobów podlegających interpretacji, a przez to „pozwalających na sensowne komunikowanie” (s. 19). W przypadku encyklopedii internetowej P. J. Śliwiński wyróżnia cztery poziomy kompetencji encyklopedycznej, notabene pokrywają się one z warstwami w sferze kultury Internetu, zaproponowanymi przez Manuela Castellsa. Pierwsze dwie posiadają pracownicy naukowi, szczególnie, informatycy oraz hakerzy (w Castellowskim, pozytywnym tego słowa znaczeniu), dbający o wolność słowa w Internecie i przestrzegający zasad funkcjonowania w nim, są to więc kompetencje na poziomie tworzenia oprogramowania potrzebnego do komunikacji w Sieci; kolejne dwie posiadają użytkownicy Internetu, komunikujący się ze sobą prywatnie oraz użytkownicy, korzystający z Sieci w sprawach biznesowych. Ciekawe wydaje się spostrzeżenie autora, że każda interpretacja znaku w świecie rzeczywistym ma lub może mieć swój odpowiednik w rzeczywistości wirtualnej i że funkcjonowanie obu semioz jest możliwie dzięki użytkownikowi Internetu, który będąc nadawcą lub odbiorcą treści w nim istniejących, ma szanse tworzenia nowego wymiaru kultury¹.

W kolejnym tekście pt. Anonimowość w Internecie Wiesław Lubaszewski, badacz specjalizujący się w automatycznej analizie słownictwa języka polskiego, komputerowym modelowaniu gramatyk i rozumienia tekstu przez komputer, podejmuje jedno z najważniejszych zagadnień badawczych, także z punktu wi-

1

Założenie bliskie idei kultury konwergencji Henrego Jenkinsa, przedstawionej w książce Convergence Culture. Where Old and New Media Collie (2006), przetłumaczonej na język polski pod tytułem Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, a wydanej przez Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne w 2007 r.