8228808116

50-lecie Polskiej Radiolokacji

10. ZAUTOMATYZOWANE SYSTEMY ROZPOZNANIA RADIOLOKACYJNEGO,

DOWODZENIA I KIEROWANIA

Jerzy Fiett¹, Aleksander Janyszek²

10.1. Wstęp

W Przemysłowym Instytucie Telekomunikacji w roku 1963 został utworzony Zakład Techniki Cyfrowej. Do zakładu przeniesiono pracowników z zakładów n-b PIT. W roku 1964 w zakładzie rozpoczęła pracę grupa inżynierów i matematyków z Instytutu Maszyn Matematycznych.

Nowy zakład stał się atrakcyjnym miejscem pracy dla absolwentów Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego.

Zakład Techniki Cyfrowej został włączony do realizacji pracy HAWANA. Celem tej pracy było wykonanie modelu 3-współrzędnej stacji radiolokacyjnej. W stacji tej, po raz pierwszy w historii polskiej radiolokacji, zastosowano „Uniwersalną Maszynę Cyfrową ODRA 1204" - tak w tamtych czasach nazywano komputer. Maszyna była opracowana i produkowana przez Wrocławskie Zakłady Elektroniczne ELWRO (zakład został zlikwidowany w latach 90.).

Sprzężenie „świata analogowego", jakim była część nadawczo-odbiorcza stacji radiolokacyjnej, ze „światem cyfrowym" wymagało opracowania specjalnych urządzeń, w tym przetworników typu „analog-cyfra”. Szybki przetwornik typu „napięcie-cyfra" zapewnił pomiar amplitud sygnałów wizyjnych na wyjściu torów odbiorczych (dane do określenia przez komputer współrzędnej wysokości).

Przetworniki typu „odcinek czasu - cyfra" i „kąt - cyfra" przetwarzały na postać cyfrową odległości i azymut wykrytych obiektów powietrznych. Automatyczne wykrywanie obiektów powietrznych zapewniło opracowane urządzenie REX-10 (radiolokacyjny ekstraktor), do budowy którego zastosowano pamięć ferrytową jako linię opóźniającą.

Do badań efektywności algorytmów wykrywania obiektów powietrznych stosowano modelowanie matematyczne z wykorzystaniem komputera ODRA 1204. Komputer stał się narzędziem pracy w Instytucie.

W roku 1972 model 3-współrzędnej stacji radiolokacyjnej HAWANA przeszedł badania poligonowe. Stacja spełniała wymagane funkcje - co 10 sek. (tyle wynosił czas obrotu anteny stacji o 360°), dla wszystkich automatycznie wykrytych obiektów powietrznych, określała ich azymut, odległość, wysokość.

Praca HAWANA spowodowała szybkie upowszechnienie zastosowania techniki cyfrowej i technologii stosowanych w przemyśle komputerowym również w polskiej radiolokacji.

Na bazie prac realizowanych nad tematem HAWANA rozpoczął się szybki rozwój w PIT tematyki obejmującej oprogramowanie, problematykę konstrukcji modułowych i nowych technologii. Podejmowano m.in. takie tematy, jak zestaw tranzystorowych modułów techniki cyfrowej MM-16, system testowania pakietów wraz z językiem pisania testów JAT, pamięć ferrytowa dostosowana do pracy w trudnych warunkach otoczenia, selektory rdzeni ferrytowych, technologia i montaż obwodów drukowanych, pierwsze konstrukcje modułowe - kasety, technika połączeń owijanych.

Jednocześnie PIT prowadził wspólnie z innymi zainteresowanymi instytucjami (IMM, ELWRO) ożywioną działalność zmierzającą do ukierunkowania polskiego przemysłu na perspektywiczne technologie. Warunkiem koniecznym wprowadzenia nowej techniki urządzeń elektronicznych o wysokim stopniu złożoności, a przede wszystkim komputerów i urządzeń opartych na technice cyfrowej do praktyki przemysłowej było opanowanie technologii obwodów jedno i wielowarstwowych, uzyskanie złącz wielostykowych do obwodów drukowanych odpowiedniej jakości, wprowadzenie technologii połączeń owijanych. W szczególności w zastosowaniach militarnych i w sprzęcie profesjonalnym miało to decydujący wpływ na akceptację przez użytkownika nowych rozwiązań, głównie ze względu na wymaganą niezawodność pracy w trudnych warunkach eksploatacji.

W latach 1964- 1972 Kierownik Zakładu Techniki Cyfrowej, a w latach 1976- 1991 Dyrektor Naczelny PIT.

¹W roku 1979 w PIT został utworzony plon Zautomatyzowanych Systemów Kierowania. Organizator pionu i pierwszy jego kierownik -zastępca dyrektora PIT w latach 1979-2001.