9543518474

Azja wobec procesów integracji gospodarczej 13

temacjonalizm, amerykańskie przywództwo)¹. Porządek ten charaktery zuje się długotrwałą i znaczną nierównowagą, która z jednej strony sprzyja budowie imperialnego porządku międzynarodowego, z drugiej zaś nie wyklucza tworzenia organizacji azjatyckich lub mających uczestników pochodzących z tego regionu zgodnie z polityką amerykańską. Ten stan określa formę współpracy państw azjatyckich realizowanej w różnym zakresie i stopniu zależnie od konkretnej polityki USA.

Społeczeństwa przestrzeni azjatyckiej cechuje współistnienie kolektywizmu oraz wielość tradycji z jednej strony społeczeństw tworzonych przez jednostki posiadające własność indywidualną oraz pochodne jej prawa oraz wolność człowieka, z drugiej zaś autorytarnych społeczeństw o zdepersonalizowanej własności. W dodatku te społeczeństwa mają diametralnie różną przeszłość, obecnie zaś są konfrontowane ze stanem stosunków międzynarodowych, w ramach którego na świecie istnieje jedno hipermocarstwo i następuje uniwersali-zacja jednego modelu kulturowego. Taki stan jest obcy kulturze azjatyckiej, co tłumaczy brak w tamtejszej przestrzeni własnych instytucji współpracy analogicznych do instytucji obecnych w przestrzeni transatlantyckiej i naśladowanie instytucjonalizacji dokonywanej w innych częściach świata.

Współpraca państw Azji odbywa się głównie w formach współpracy organizacji międzynarodowych typu forum. Ani kultura polityczna, ani dysparytet między pozycją militarną i gospodarczą a wpływem politycznym nie pozwalają na pogłębianie współpracy. Duże rozczłonkowanie Azji i różnorodność państw ją tworzących decydują o nieufności między państwami regionu. Obecność i waga animozji nie pozwalają na bliską współpracę nawet państw należących do zachodniej hemisfery (np. Japonii i Korei Południowej).

Nie oznacza to zarazem, że niemożliwe jest tworzenie azjatyckich modeli współpracy. Świadczą o tym co najmniej dwa przykłady. Pierwszym jest Szanghaj ska Organizacja Współpracy² powołana w celu pokojowego rozwiązywania sporów granicznych. Do najważniejszych zadań Organizacji należy obrona

1

   C. Apodaca: Understanding US Humań Rights Policy^-. A Paradoxical Legacy. Routledge. New York, 2006, s. 149. Prowadzenie polityki neointemacjonalizinu nie wyklucza ani uni-lateralizmu, ani przywództwa w odniesieniu do poszczególnych przypadków; może też być z unilateralizinem lub przy wództwem łączona. Szczególne możliwości działania i perspektywy funkcjonowania organizacji międzynarodowych są pochodne wyborowa przez USA strategii neo-internacjonalizmu. Polity ka ta obejmuje korzystanie z każdej organizacji i każdej (innej) formy współpracy' międzynarodowej (w miarę potrzeb USA współtworzy ich możliwości) w realizacji wartości utożsamianych z „celami i zasadami” Karty NZ, ale oznacza również, że hipermocarstwo może korzystać z instrumentów prowadzenia polity ki na zasadzie wybierania a la carte.

2

   Shanghai Five pow ołana w 1996 roku i przemianowana w 2000 na Shanghai Forum, zaś w' 2001 na Shanghai Cooperation Organization. do której przystąpił wówczas Uzbekistan jako szóste państwo członkowskie (poza nim do Organizacji należą: Rosja. Chiny, Kirgistan. Kazachstan oraz Tadży kistan). Więcej o Organizacji Z. Śliwa, Y. Ong: Szanghajska Organizacja Współpracy. „Kwartalnik Bellona” 2008, nr 2, s. 81-89.