9621686518

Zmiany historyczne dźwięków językowych. 135

te odmiany językowe rozwinęły się z jednego wspólnego pnia, zwanego w nauce prajęzykiem indoeuropcjskim lub językiem praindoeuropejskim (ob. cz. I § 2—3). Języki słowiańskie najbardziej się zbliżają do grupy bałtyckiej, a zbliżenie to w odtwarzanym stanie dawnej przeszłości tych języków obejmuje tyle szczegółów, że każe przypuszczać wspólną epokę bałt.-słowiańską kie-dy języki te tworzyły mało zróżnicowaną jedność (ob.cz. I § 5—9). W obrębie rodziny językowej słowiańskiej język polski wchodzi do grupy zachodniej, do której nadto należą języdt czesko-słowacki, dolno- i górno-łużycki, połabski (wymarły) i kaszubski, przy-czem najbliższe związki łączą język polski z połabskim i kaszubskim. Wspólne rysy, właściwe tym językom, w szczególności w najstarszym ich stanie, wskazują, że musiały one przejść okres jedności, zwanej językiem pralechickim (ob. cz. I § 32).

Stanowisko języka polskiego wśród innych języków, dalej i bliżej z nim spokrewnionych, wskazuje, że pierwocinami swojej historji sięga on odległej przeszłości praindoeuropejskiej i że w dalszych przemianach okresu przedpolskiego przechodził doby bałtycko-słowiańską, prasłowiańską, lechicką, a w okresie polskim, kiedy się już wykształcił jako język wyosobniony, pozostawił za sobą epokę przedhistoryczną, niezaświadczoną dokumentami i epokę historyczną, której fakty utrwalone zostały 'v pomnikach piśmiennictwa. Ten historyczny okres rozwoju języka polskiego w porównaniu z okresem przedhistorycznym i epokami przedpolskiemi jest znikomo krótki i zaczyna się dopiero w wieku XII ¹), to też znaczna ilość zmian dźwiękowych, których wytwory odziedziczone zostały przez współczesny język polski, dokonały się w okresach dawniejszych, a niektóre z nich sięgają epoki praindoeuropejskiej.

Wyświetlenie zmian, jakim język ulegał w rozmaitych epokach swego wielowiekowego rozwoju, począwszy od pier-

Za najstarszy pomnik języka polskiego uważać należy Bullę papieską z r. 1136, gdzie w tekście łacińskim wymienione zostały nazwy i imiona polskie; najstarszy tekst polski zawierają Kazania Świętokrzyskie i Psałterz Florjański z w. XIV.