9621686781

34 Zgłoski i ich skład głoskowy.

kładamy w następujący sposób na zgłoski: zno-cą-wszy-słko-u-ci-ehło-na-świe-cie ¹).

Jak widać, rozkładanie mowy na zgłoski nie ma nic wspólnego z dzieleniem jej na wyrazy. Jedno od drugiego jest zupełnie niezależne: są zgłoski, które stanowią cząstki wyrazów, ale zdarzają się i takie, które same przez się tworzą wyraz, np. w przytoczonem zdaniu zgłoska na jest jednocześnie wyrazem (przyimkiem); odwrotnie, są wyrazy, które mają jedną, dwie lub nawet więcej zgłosek, ale bywają i takie, jak np. w przytoczonem zdaniu przyimek z, które same przez się zgłoski nie tworzą.

Zgłoski mogą się składać z jednej głoski lub połączenia dwóch lub więcej głosek. W wyrazie, naprzykład, u-ci-chło pierwsza zgłoska ma jedną głoskę, druga—dwie, a trzecia—trzy.

Jedne zgłoski kończą się samogłoskami, inne—spółgłoskami, np. war-tka wo-da, ciem-ny las. Zgłoski, kończące się samogłoskami, nazywają się zgłoskami otwartemi; te zaś, które się kończą spółgłoskami, nazywamy zgłoskami z a m k n i ę t e m i.

§ 24. Głoska, która samodzielnie występuje w zgłosce, sama stanowi jej całość i podstawę, np. głoski [u, e] w wyrazach u-cho, e-cho. W zgłosce kilkogło.skowej tylko jedna ze składowych jej głosek stanowi podstawę zgłoski, wszystkie zaś inne głoski łączą się z tą podstawową głoską, np. w zgłosce -cho głoską podstawową jest [o].

Głoski, które same przez się tworzą zgłoski lub są ich podstawą, nazywają się głoskami z głos ko twór czerni, a te, które występują w zgłosce tylko w połączeniu z głoskami zgło-skotwórezemi, nazywaj ą się głoskami n i e z g ł o s k o t w ó r c z e-m i; [u, e, o] są głoskami zgłoskotwórczemi, a [y] jest głoską nie* zgloskotwórczą.

W języku polskim głoskami zgłoskotwórczemi są saibo-głoski, a niezgłoskotwórczemi przeważnie spółgłoski.

Niekiedy-— zwłaszcza w. wyrazach obcego pochodzenia —

^J) Inaczej tłumacza istotę zgłoski O. Jespersen, [Lehrbuch d^er Phonetik. str. 185 ust. i O. Broch, Ocerk fiziologii slav. reći, str. 172.