9621686900

70 Fizjofonematy, psychofonematy i głoski.

te nie mają odpowiednika psychofonematycznego, bo są ściśle związane z określonemi położeniami fonetycznemi, mianowicie na końcu wyrazów po spółgłosce (zarówno dźwięcznej, jak bezdźwięcznej) i w środku wyrazów między dwoma bezdźwięcz-nemi lub między spółgłoskami, z których jedna jest bezdźwięczna, a druga płynna lub nosowa, np. rytm, pieśń, baśń, bo-jaźń = fonet. [rytm, p'eśń, baśń, boiaśń], piosnka, rzemieślnik, ziarnko = fonet. [p'osnka, żemeślńik, źarnko] lub nawet '[żeni eśńik, źarko] ¹).

Psychofonemat/jest neutralny zarówno pod względem miękkości (twardości), jak i pod względem dźwięczności (bezdźwięczności) i nie zawiera w swojej treści przedstawieniowej żadnego składnika wyróżniającego, jest psychofonematem. jednolitym.

Jak widać, w3^rodrębnianie składników w psychofonema-tacli odbywa się za pośrednictwem takiego samego kojarzeniowego członkowania, jak wyodrębnianie całych psyckofonematów w wyrazach. To członkowanie, jak sama jego nazwa wskazuje, jest aktem, towarzyszącym przebiegom kojarzenia. Ponieważ wchodzące tu w grę kojarzenia odbywają się na podstawie podobieństwa, więc wyodrębnianie składników przedstawieniowych psychofonematów może być wynikiem kojarzenia tylko psycho-fonematów podobnj^ch. Stwierdzenie tego faktu wskazuje, że w skojarzenia te nie mogą wchodzić ani psychofonematy zupełnie różne, ani zupełnie jednakowe. Te zlewają się z sobą całkowicie, a tamte się całkowicie przeciwstawiają. W obu wypadkach poczucie językowe ma więc do czynienia z przedstawieniami głosek, ujmowanemi w icli całości, jednolicie, bez wyróżniania takiego czy innego ich składnika. Członkowaniu takich jednolitych całości przedstawieniowych sprzyjać mogą skojarzenia tylko psychofonematów podobnych. Składniki przedstawieniowe psychofonematów, wyodrębniane w opisany wyżej sposób, układają się w poczuciu językowem jako właściwości w sp ó ł o d p o w i e d n i e, bo są wyróżniane na podstawie wza-

‘) Ob. T. Be nni, Fonetyka opisowa. GP. 40 nst. Przecinek pod ip \) J wskazuje na bezdźwięczność oznaczonych przez te litery spółgłosek.