9576709495

przez młodą. Zdarzało się jednak, źe taniec „mycwe" wykonywali tylko Tj młodzi małżonkowie z zachowaniem obowiązującej separacji poprzez ł chusteczkę Uczestniczący w zabawie goście suwali wówczas kołem i J przyklaskiwali tańczącym. W innych z kolei społecznościach żydów* j Iskich w Polsce unicc ten odbywał się z udziałem wszystkich weselni* I Ików Z panną młodą tańczyły wówczas wszystkie kobiety, a z panem i młodym wszyscy mężczyźni. Były również środowiska, w których i młodzi nie uczestniczyli w tańcu „mycwe** przyglądając się jedynie jego I (wykonaniu przez innych wesclników. Po wykonaniu „mycwe tanzT odprowadzano młodych do sypialni, najpierw prowadzono um pannę | .młodą, gdzie matka informowała ją o powinnościach małżeńskich młodej mężatki w noc poślubną. Potem zaś wprowadzano do sypialni pana młodego. Goście natomiast bawili się do rana, a czasami nawet przez kilka dni. Tańce, wykonywane podczas zabawy weselnej. | odbywały się w dowolnej kolejności, zależnie od decyzji wspomnianego już żartownisia badhena. Niektóre z tych tańców miały swój określony j temat jak np. brojges unz — przedstawiający małżeńską kłótnię i I pojednanie, szer tanz — naśladujący pracę krawca, besem Unz — z I miotłą symbolizującą konia lub muszkiet, mezinik tanz — przedstawia- ¹ jący odczucia rodziców po wydaniu za mąż ostatniej córki. Były i takie, i które wykonywano przez określone grupy ludzi bobes Unz — tańczony j | przez babcie, mechutanem tanz — najbliższych krewnych, redl. karahod. frailachs. hopke. klaper — przez mężczyzn Ponadto w I bardziej postępowych rodzinach pozwalano sobie na wykonanie walca, polki, kadryla i innych. Zdarzało się często, że na wzór polskich zabaw. Uńce weselne inaugurował polonez, a pomiędzy żydowskimi tańcami znalazł się czas na wykonanie krakowiaka czy mazura. Wszystkie uńce żydowskie z wyjątkiem myc we tanz] i kotłicz unz, to tańce grupowe, odbywające się z podziałem na płeć wykonawców. Podstawową formą taneczną wszystkich rodzajów tańca było koło. Bardzo ważnym I elementem był wykonywany gest. spojrzenie, ruch barku itp. Z każdego I Uńca można było odczytać role, jakie w życiu przeznaczono obu płciom. I uk kobieu jako istota skłonna do grzechu musiała uważać, by I nie popełnić jakiejś nieprawości nawet podczas tańca. Dlatego jej ruchy I pełne były niezwykłej prostoty i dostojeństwa. Nigdy me spoglądała prosto w twarz mężczyzny Spuszczała zawsze wzrok i lekko odwracała I i głowę często zasłaniając twarz unecznymi ruchami dłoni. Dłonie w I | uńcu Żydówek odgrywały szczególną rolę — były odzwierciedleniem duszy Delikatny, falujący ruch kiści dłoni i miękko wykonywane pas i sprawiały wrażenie płynącego obłoku, bądź efemerycznej istoty. Palce || dłoni były złączone ze sobą. jedynie kciuk odsuwał, nadając kierunek ji wykonywanemu ruchowi. W pozycji wyjściową dłoń odwrócona była i ku dołowi, kciuk odsuwał. Ruch rozpoczynał kciuk dochodząc do j] I reszty palców dłoni. Następnie zataczał koło w dół. a z mm odwracała się cala dłoń. Przy powrocie zataczał koło w odwrotnym kierunku, a za nim cała kiść złączonych paków odwracała się w górę. Całość I wykonywana była bardzo precyzyjnie z rozwinięciem różnych form-I Ruch dłoni zamierał, jeśli rekwizytem w tańcu była chusteczka. Z chusteczką wykonywały kobiety rozmaite ruchy koliste rąk i ramion i Mężczyzna pozwalał sobie na większą swobodę, skoczność. a nawet | żywiołowość w wykonywaniu unecznych pas. Nierzadko wskakiwał na krzesło lub stół. jeśli poniósł go temperament wykonywał w uńcu dużo I podskoków, wyrzutów nóg. wirował itp. Tańce żydowskie w przeciwień- I stwie do uńców innych narodowości różniły się między lobą prezentowaną tematyką, nie zaś tanecznymi pas Dlatego też w każdym z wyżej wymienionych Uńców można było napotkać ukie same kroki uneczne. które, nierzadko zapożyczone z folkloru tanecznego innych narodowoś-¹ ci i dostosowane do nowych potrzeb, odzwierciedlały psychikę Żyda Naród obciążony Uk tragicznymi wydarzenumi dziejowymi, me- ¹ zwykle intensywnie wyrażał swoją radość. Charakterystyczne jest to, że potrafił się cieszyć i smucić w tańcu przeżywając dogłębnie obydwaj I suny. co szczególnie elektryzowało członków innych społeczności I Ogólnie można stwierdzić, że tańczących Żydów cechowało niezwykłe, rozmarzenie, skupienie, podnioslość i całkowite oddanie się wykonywa-I ncj czynności. Taniec wynikał ze stanu psychicznego jednostki I¹ cechował go wewnętrzny, ukryty dynamizm

Taałec w obrzędach rellgljaych    I

Religia i związane z nią obrzędy zawsze spełniały funkcje integrujące naród żydowski Przez cały okres wielowiekowej diaspory wiara byłal jedną formą ucieczki od nieszczęść dnia codziennego. Przenosiła w inny,1 I odrealniony, sprawiedliwy świat, który łączył nadzieję na odrodzenie I samodzielnego państwa żydowskiego z korzyściami intelektualnymi i, moralnymi zgodnymi z duchem humanizmu. Nic też dziwnego, że każda I uroczystość w synagodze gromadziła tłumy wiernych. Modlono się wtedy żarliwie wyrażając swoje uczucia nie tylko słowami i myślami, ale i Uńcem. który suł się integralną częścią rytuału niektórych świąt.i zwłaszcza tych radosnych, jak Purym i Symchat Tora.    |

I Tańce w obrzędach świąt religijnych można podzielić na dwie | zasadnicze grupy, różniące się między sobą charakterem, wynikającym z odmiennych funkcji, jakie spełniały w życiu narodu żydowskiego. Były I to uńce o podłożu historycznym tj. świeckim, jak w święto Purym,1 mające na celu przypomnienie radosnych wydarzeń w formie zabawo-I wej i uńce o wybitnie religijnym charakterze, jak w Symchat Tora i święto Purym obchodzone na pamiątkę ocalenia Żydów przez i Mordechaja i Esterę, nazywane jest również świętem Losów i przypada w dniu 14 adar (koniec lutego, początek marca). Wydarzenie, które suło się przyczyną usunowienia tego święta opisane jest w biblijnej I Księdze Estery. Według tej księgi król perski Achaszwejrosz odtrącił | I swoją małżonkę Waszti. a jej miejsce zajęła piękna Estera, wychowanka | strażnika królewskiego Mordechaja. który zdobył wysokie sunowisko dzięki wykryciu spisku na życie swego władcy. W tym samym czasie ogromne wpływy w królestwie zyskał Haman, pragnący wymordować I Żydów za to. że nic chcieli ukorzyć się przed nim Przekupił więc króla.

I który wydał zezwolenie na dokonanie tego czynu w dniu 13 adar. Kiedy i Mordechaj zonentował się w zamierzeniach Hamana, za pośrednictwem ijednego z podkomorzych królewskich powiadomił Esterę o grożącym (nieszczęściu i polecił jej wstawienie się u króla. Estera niemal natychmiast stanęła w obronie swego ludu udaremniąjąc zabiegi I Hamana Zgodnie z rozkazem króla Achaszwejrosza wróg narodu! I żydowskiego zosUł powieszony wraz ze swymi potomkami I uk dzień.

I^w którym miała nastąpić straszliwa rzeź. suł się dniem szczęścia i radości.

, Purym, nazywane również żydowskim karnawałem, było świętem wyjątkowo radosnym, wypełnionym wesołym śpiewem i żywymi kocami. Ukoronowaniem uroczystości było organizowanie widowisk, i maskarad i wszelkiego rodząju. zabaw i żartów. Mimo iż Talmud josirzegał przed przedstawieniami publicznymi na ulicach i zabraniał jprzebierania się w suknie płci odmiennej, zabawy lego rodząju były Powszechne a nawet usankcjonowane prawnie przez niektórych ulmu-1 dystów. W Polsce i na Litwie w okresie święu Losów zbierali się! |*PCtj*lni purym-spicler. rekrutujący się głównie z rzemieślników i Iuboższych warstw ludności. Grup) te. złożone wyłącznie z mężczyzn., obchodziły domy zamożnych obywateli i odgrywały przygotowaną .Przez siebie sztukę. W mniejszych miejscowościach grupy takie' odwiedzały każdy dom żydowski zbierając datki za pokazane przedstawienie. Towarzyszył im nastrój podniecenia, potem śmiech i figle, i Charakterystyczne było to, że purym-spiel czerpały tematy nie tylko z | ihistorii biblijnych, podań talmudycznych i midraszów. ale także z życia

32

33