NAPÓJ ZAPOMNIENIA





Bułyczow Kirył





Bułyczow Kirył





Kirył Bułyczow właściwie Igor Wsiewołodowicz

Mo�śejko (ur. 18 października 1934, zm. 5 września

2003) – rosyjski historyk i pisarz fantastyki naukowej.

Pracował w Instytucie Orientalistyki Radzieckiej

Akademii Nauk.



Jego pierwsze opowiadanie fantastyczne pod tytułem

Dinozaury nie wymarły zostało wydane w czasopiśmie

Wokrug swieta pod koniec 1967 roku.



Pseudonim autora jest połączeniem Kir – od imienia

�śony, Bułyczow, od nazwiska panieńskiego matki.

Jego najbardziej znane utwory to seria humorystycznych

opowiadań o mieszkańcach rosyjskiego miasteczka





Wielki Guslar, będącego nieco karykaturalną kopią

realnie istniejącego miasteczka Wielki Ustiug. Nawet



nazwiska bohaterów zostały zaczerpnięte z ksią�śki

adresowej tego miasteczka z 1907 roku. Wielki Guslar



przyciąga wszelkiego rodzaju kosmitów i nadnaturalne

istoty; Dzieją się w nim rzeczy będące często satyrą na



�śycie w Związku Radzieckim.



Inną znaną serią utworów Bułyczowa był cykl powieści

dla dzieci i młodzie�śy o Alicji, dziewczynce z



przyszłości.



Napó zapomnienia



Tego napoju nie wymyślił Profesor Minc. Rusłan Chabajew, znachor z Ni�śnieselegińska,

przysłał profesorowi kępkę trawy �śkut”, do analizy. Lew Chrystoforowicz zbadał właściwości

trawy i potwierdził działanie jej soku na organizmy �śywe: po wypiciu wywaru z trawy

człowiek zapominał wcześniejsze wydarzenia. W zale�śności od dawki, okres zapomnienia

trwał od jednego dnia do jednego miesiąca.

Minc ustalił skład chemiczny soku i wydzielił aktywny czynnik. Potem zrobił dla siebie

pewien zapas tego środka, ale nie wymyślił dla niego zastosowania.

Pewnego pięknego dnia, Minc spotkał na podwórku Ksenię Udałową. Sąsiadka odprowadzała

syna do szkoły. Wyglądała na przygnębioną.

- Co się stało, Ksiusza? – zapytał �śyczliwie Minc. – Po oczach widzę, �śe nie jest dobrze.

- Szkoda słów, Lwie Chrystoforowiczu – odezwała się Ksiusza.- Trzeci dzień się tak męczę.

Przyśnił mi się straszny koszmar. Śniło mi się, �śe wróciłam do domu, a tam mój Korneliusz z

aktorką Akułową piją wódkę.

- Ale przecie�ś to nieprawda! Korneliusz to wzór mę�śa i ojca! A aktorka Akułowa nie ma po

co do nas przyje�śd�śać.

- Mama rozbiła serwis – powiedział Maksymek - o głowę taty.

- Niemo�śliwe!- wykrzyknął Minc.- Dlaczego?

- Pili z niego wódkę!- odpowiedziała Ksenia.

- Ale tylko we śnie! Nie naprawdę.

- Pewnie, �śe nie naprawdę. Ale pili! Sama widziałam.

- Wejdźmy do mnie na chwilę – powiedział Minc. – Mo�śe uda mi się jakoś

pomóc.

W swoim pokoju Lew Chrystoforowicz odszukał na półce malutką buteleczkę z napojem

zapomnienia, odmierzył kilka kropel, dodał trochę wody i dał Kseni. Przy tym, �śeby nie było

niedomówień, wyjaśnił jej, �śe dzięki temu zapomni, co wydarzyło się w ciągu ostatnich

czterech dni.

Ksenia podziękowała i zaprowadziła Maksymka do szkoły.

Jak na złość, właśnie tego dnia Ałła Stiepanowa, nauczycielka języka rosyjskiego, zwana

Marfutą, kobieta dobra, ale zmęczona ciągłymi niepowodzeniami Udałowa juniora, wyrwała

Maksymka do odpowiedzi. I nie była z niego zadowolona.

Wtedy zapowiedziała chłopcu, �śe na następnej lekcji na pewno przepyta go z całej gramatyki

i, jeśli Maksymek znowu nic nie będzie umiał, będzie zmuszona wezwać do szkoły rodziców.

Maksymek wyszedł ze szkoły zgnębiony. Nie dlatego, �śe miał wyrzuty sumienia, ale dlatego,

�śe groziła mu katastrofa: za dwa dni urodziny – i obiecany rower. Jutrzejsza klęska

przekreślała rower i groziła karą cielesną.

Maksym szedł, wlokąc za sobą teczkę i nawet się zastanawiał, czy by się nie wziąć za

gramatykę. W tym momencie zobaczył na podwórku profesora Minca, który siedział na ławce

pod krzakiem bzu i czytał zagraniczne czasopismo. W jednej chwili w pamięci Maksymka

zbudziły się poranne zdarzenia. Zrozumiał, �śe jest nadzieja. Jeśli Marfuta zapomni o swoim

nikczemnym zamiarze, mo�śe uda się uratować rower.

Maksym wiedział, �śe gdy Lew Chrystoforowicz czyta, nie oderwą go od tego nawet wystrzały

armatnie. Wiedział te�ś, �śe profesor nigdy nie zamyka drzwi swojego mieszkania.

Po pięciu minutach Maksym był ju�ś u siebie w domu. W jego teczce le�śał tajemniczy

flakonik.

Przy obiedzie, chcąc sprawdzić profesora, Maksymek zapytał:

- Jak tam twój sen, nie męczy?

- Jaki sen? – nie zrozumiała Ksenia.

- O aktorce Akułowej.

Korneliusz, przera�śony, przycisnął palec do ust.

Ale Ksenia nie zauwa�śyła tego rozpaczliwego gestu.

- Jedz, synku, bo ostygnie - powiedziała.

I Maksymek uwierzył profesorowi.

Po obiedzie Maksymek poszedł do domu Marfuty. Postanowił, �śe nie wróci do domu, dopóki

nie doleje jej wywaru do herbaty albo zupy. Maksym chciał odegrać rolę kającego się

grzesznika i poprosić o dodatkowe zajęcia. Potem ona i tak o tym zapomni.

Drzwi otworzyła matka Marfuty i powiedziała, �śe Ałła Stiepanowa pojechała do Potmy na

zebranie i wróci późnym wieczorem.

To była tragedia. Nie mógł przecie�ś przyjść do nauczycielki w nocy jako kający się grzesznik.

Strapiony Maksymek usiadł na brzegu rzeki i zaczął się zastanawiać.

W rzece było du�śo wody. Ale ona nie trafi do kranu Marfuty. A jaka trafi?

Maksymek uzmysłowił sobie, �śe woda płynie do domów wodociągami. Gdyby udało mu się

znaleźć początek wodociągu i wlać tam zawartość flakonika, to jakaś kropla dotarła by do

domu nauczycielki.

Bystry chłopiec poszedł na stację miejskiego wodociągu i, wykorzystując zaufanie

dy�śurnego, któremu powiedział, �śe przygotowuje referat o pracy wodociągu, został

zaprowadzony do ujęcia wody. I wlał tam napój zapomnienia.

Miało to miejsce o godzinie dwudziestej. O dwudziestej drugiej Maksymek spał snem

sprawiedliwego. Śnił mu się rower, na którym jeździła aktorka Akułowa.





* * *



Wielki Guslar budzi się rano.

Ludzie idą do pracy, na bazar ciągną furmanki i samochody �śiguli, pasa�śerowie spieszą do

pierwszych autobusów, znad rzeki dochodzą głosy marynarzy i wędkarzy.

Rodzina Kobczikowych obudziła się, czując przedsmak wielkiego święta.

Gdy Zina myła zęby, matka pouczała ją przez drzwi od łazienki:

- Wszystko zaczyna się w Urzędzie stanu cywilnego. Musisz mu tam pokazać, kto będzie

głową rodziny.

- Daj spokój mamo! – odpowiedziała Zinoczka. – Kola je mi z ręki.

Biała sukienka wisiała na wieszaku i lśniła koralikami.

Wszyscy siedzieli ju�ś przy stole, jedli śniadanie, pili herbatę, tylko Zina nie mogła oderwać się od sukienki. Dzisiaj był jej Dzień.

W końcu przyłączyła się do rodziców.

Ojciec w czarnym garniturze, w krawacie, wstawał ju�ś od stołu.

- Dokąd idziesz, tato?- zapytała Zinoczka, nalewając sobie herbaty.

- Dokąd, dokąd. Do pracy- odpowiedział ojciec.

Zina roześmiała się.

- Wystroił się jak stró�ś w Bo�śe ciało- gderała matka, odsuwając fili�śankę.- Zniszczysz

garnitur.

- Mamo!- Zina uwa�śała, �śe �śarty zaszły za daleko. Nerwowo piła herbatę.

- A ty co?- zapytała matka.- Całe technikum ma czekać, �śebyś wreszcie na lekcję przyszła?

- Mamo!- i tutaj niezadowolenie Ziny, �śe rodzice pozwalają sobie na takie �śarty w dniu jej

ślubu ustąpiło miejsce obawie - rzeczywiście, zaraz spóźni się na zajęcia.

Zina pobiegła do swojego pokoju, �śeby się ubrać i zdumiona ujrzała, �śe przy jej łó�śku na

wieszaku wisi biała suknia ślubna.

- Mamo!- krzyknęła Zinoczka.- Mamo, ty to tutaj powiesiłaś?

Matka weszła i zamarła.

- Ja nie wieszałam- powiedziała.

- Wiem!- ucieszyła się Zina.- To ojciec ją kupił, chciał mi zrobić niespodziankę. On wie, �śe ja

... �śe przyjaźnię się z Kolą...

- Zwariował! Jeszcze zapeszy!

- Ładna sukienka- pochwaliła Zina. – A mo�śe on rzeczywiście mi się

oświadczy?

- Teraz to ju�ś nie ma co- powiedziała matka.- Sukienka kupiona. Musisz mu jakoś dać do

zrozumienia...

Gdy Zina dobiegła do technikum – rzeczywiście się spóźniła, zobaczyła Kolę snującego się

przy wejściu. Mimo, �śe był ciepły sierpniowy dzień, Kola miał na sobie czarny garnitur.

- Coś się tak wystroił? – zapytała Zina.

- Nie wiem- odpowiedział Kola. – Jestem w jakimś takim podniosłym nastroju. Jakbym cię

cały miesiąc nie widział i teraz dopiero zobaczył. Rozumiesz?

- Naprawdę, Kola?

- Naprawdę, Zina. A mo�śe byśmy wzięli ślub?

Nie, tajemnicza biała suknia nie na darmo pojawiła się w domu.

- Czekaj na mnie po zajęciach – powiedziała Zina,- pogadamy. Muszę

pomyśleć...

W tym momencie ojciec Ziny, Kobczikow, czując, �śe na pró�śno wło�śył czarny garnitur, szedł

ulicą i dziwił się – jeszcze wczoraj drzewa były zielone, a dzisiaj liście zaczęły �śółknąć. Co się wyprawia z tym klimatem! A to wszystko przez sputniki.

Rozmyślając w ten sposób, wszedł do Urzędu Miasta i poszedł do siebie na drugie piętro,

zajrzał po drodze do poczekalni przed gabinetem Batyjewa, jeszcze go nie było. Ludmiła

siedziała przy maszynie do pisania i malowała paznokcie. Przed nią stał jakiś przyjezdny i

ponuro powtarzał:

- Powiedziała pani wczoraj, �śebym przyszedł...

- Nie pamiętam – odpowiadała Ludmiła.- Nigdy pana nie widziałam.

A Batyjew od rana miał zły humor. Nie wiedział, dlaczego, ale był zły. Zaczął się zbierać do pracy. Pomyślał, �śe wszystkiemu winien jest Karaś. Kopie pod nim podstępnie, a wygląda

jakby do trzech nie potrafił zliczyć. Wtedy ktoś zadzwonił do drzwi. śona była w kuchni,

Batyjew sam otworzył. To był listonosz, oddał list polecony.

Batyjew podpisał, rozerwał kopertę. W kopercie, nie wiadomo dlaczego, były bilety na pociąg

relacji Wołogda – Tuapse, na trzydziestego września.

- Co to ma znaczyć?- zaryczał Batyjew i rzucił się do kuchni.- Po co rezerwowałaś bilety?

Dlaczego na trzydziestego września? Przecie�ś w lipcu byliśmy na urlopie!

- Na trzydziestego? – zdziwiła się �śona.- Jakie bilety?

- Proszę!

W tym momencie wzrok Batyjewa padł na wiszący nad stołem kalendarz. Kalendarz

pokazywał dwudziesty ósmy wrzesień.

- Kto pozrywał kartki!- rozłościł się Batyjew jeszcze bardziej.- W ogóle nie pilnujesz

wnuków!

- Wasieczka nie dosięgnie do kalendarza- powiedziała �śona, nie przestając oglądać biletów. –

Mo�śe to pomyłka?

- Ju�ś ja wiem, co to za pomyłka- domyślił się Batyjew. – Karaś to urządził.

- Ale po co?

- Przyjdę do pracy, wezwę go do siebie i zwolnię! Dosyć tego!

Na dole kierowca nacisnął klakson. Trzeba było jechać.

Tymczasem Karaś miał swoje problemy. Gdy wstał, podszedł do szafy i zajrzał do swojej

szuflady, �śeby wyjąć czysty podkoszulek. Nieoczekiwanie, jego palce trafiły na samym dnie

na coś opakowanego w papier. Nic nie rozumiejąc, wyjął zawiniątko i odpakował. W papierze

było pudełko, na nim francuskie napisy. Perfumy. Dlaczego francuskie perfumy le�śą w jego

podkoszulkach?

Karaś chciał zapytać o to �śonę, ale ta właśnie weszła do pokoju i sama zobaczyła, �śe mą�ś ma

w ręku perfumy.

- Co to jest? – zapytała.

- To ja się ciebie pytam, co to jest?- szczerze odpowiedział Karaś.

Problem polegał na tym, �śe Karaś nie pamiętał, jak i dlaczego francuskie perfumy pojawiły

się w jego bieliźnie, a jego �śona była przekonana, �śe jej by nigdy nie kupił francuskich

perfum. A więc kupił je innej, wpadł i teraz bezczelnie kłamie.

Tym sposobem Karaś spóźnił się do pracy. Niedobrze. Właśnie nadchodził ostatni etap walki

z Batyjewem.

W województwie mieli na dniach podjąć decyzję, a póki co trzeba było się ukrywać i nie dać

złemu, podejrzliwemu Batyjewowi pretekstu do rozprawy.

Karaś wbiegł do urzędu, przyciskając do oka chłodną monetę, zgarbił się, przemknął przez

korytarz i skrył się za swoim biurkiem - na prawo od biurka przy którym siedział Kobczikow,

w czarnym garniturze, co ju�ś samo w sobie było podejrzane.

- Batyjewa nie było?- nieśmiało zapytał Karaś Kobczikowa, na co ten odpowiedział, �śe zdaje

się teraz poszedł.

Udało się, ucieszył się Karaś. W tym momencie zadzwonił telefon i jakiś emeryt zaczął

krzyczeć, �śe u nich w domu ju�ś od miesiąca nie mogą zaspawać rury i woda się leje. Karaś

obraził się i odpowiedział, �śe dopiero wczoraj dowiedzieli się o rurze, a emeryt ciągle

krzyczał: �śPopatrzcie na kalendarz, biurokraci!” Karaś spojrzał na kalendarz, który

pokazywał koniec września. To było niemo�śliwe, bo wrzesień dopiero się zaczął. Kobczikow

odwrócił się do sąsiada i zapytał:

- Karaś, dawali premię za sierpień?

Karaś zrozumiał, �śe nie pamięta...A jeśli perfumy kupił za premię? Ale dla kogo? Czy�śby dla

Ludmiły, sekretarki Batyjewa? Ale przecie�ś ju�ś się umówili, �śe zejdą się dopiero wtedy, gdy

Karaś zajmie miejsce Batyjewa.

W tej chwili rozległ się straszny, złowieszczy ryk.

Nie minęła i sekunda, gdy do pokoju wpadła wystraszona Ludmiła i

zapiszczała:

- Karaś do Batyjewa, biegiem!

Karaś chciał się prze�śegnać, ale nie śmiał, poprosił tylko przybitym głosem Kobczikowa:

- Chodź ze mną, co? Jesteś w radzie zakładowej, przy tobie nie ośmieli się mnie po�śreć.

Batyjew stał do nich tyłem, przed drzwiami swojego gabinetu. Na drzwiach była tabliczka:

�śS. Karaś”. Batyjew próbował oderwać tabliczkę paznokciami, ale śruby trzymały mocno.

Karaś zachwiał się ze strachu. Czyjś złośliwy, niewczesny dowcip mógł go kosztować głowę.

Kobczikow podtrzymał osuwającego się Karasia. Ludmiła płakała. Do poczekalni zaglądali

inni pracownicy.

- Zapewniam pana - wybąkał Kobczikow,- �śe Karaś nigdy nawet nie

pomyślał....

Batyjew oderwał tabliczkę i wyrzucił ją przez okno. Potem, nie zdejmując z Karasia

ołowianego spojrzenia, sięgnął do kieszeni po chusteczkę. Razem z nią wypadła ksią�śeczka.

Kobczikow podniósł ją i podał Batyjewowi.

- A to co znowu?- zaryczał ten, otwierając ją. Przeczytał, co było w niej napisane i ksią�śeczka wypadła mu z ręki. Batyjew stracił przytomność.

Kobczikow podniósł ksią�śeczkę. To była ksią�śeczka emeryta na imię towarzysza Batyjewa.

Gdy cucono Karasia i Batyjewa, Kobczikow wszedł do gabinetu i zadzwonił do

województwa. W kadrach zapytał, kto u nich, w Guslarze, jest naczelnikiem. Odpowiedziano

mu, �śe naczelnikiem od dwóch tygodni jest Karaś, a Batyjew przeszedł na zasłu�śoną

emeryturę. Kobczikow poinformował o tym współpracowników.

Batyjewa sprowadzono na dół, �śeby sobie odpoczął, a Karaś wziął się w garść, wszedł do

gabinetu, usiadł za wielkim biurkiem i nagle wykrzyknął:

- Tu są moje rzeczy!

Pozostali sprawdzili - rzeczywiście, na stole były rzeczy Karasia – teczka, notes długopisy, nawet fotografie �śony z dziećmi.

- Czy ktoś pamięta, jak to się stało?- zapytał Karaś.

Nikt nie pamiętał.

Karaś doszedł ju�ś do siebie. Nieznanym, batyjewskim tonem powiedział:

- Proszę opuścić mój gabinet. Proszę wrócić do pracy. Jeśli będę kogoś potrzebował, wezwę.

A pani, Ludmiło Josifowna, niech zostanie.

- To jakaś diabelska sprawka... ukochany- powiedziała Ludmiła, gdy zostali

sami.

- Dostaniesz perfumy – obiecał Karaś,- ale musisz trochę poczekać.





* * *



Mimo, �śe tego dnia podobne historie miały miejsce we wszystkich domach, zakładach i

urzędach, a czasem były nawet bardziej tragiczne lub bardziej zabawne, ni�ś opowiedziana

tutaj, �śycie toczyło się dalej. Swoją koleją.

Gdy później profesor Minc zastanawiał się, dlaczego miasto do wieczora pogodziło się ze

stratą miesiąca, zrozumiał, �śe poza rzadkimi wyjątkami, �śycie jest monotonne, a wrzesień

niczym się nie ró�śni od października.

O tamtej pory, najprzebieglejsi urzędnicy w sytuacjach krytycznych zawsze zrzucali winę na

obiektywną amnezję.

Wśród mieszkańców miasta była przynajmniej jedna osoba, która o niczym nie zapomniała.

Nauczycielka języka rosyjskiego Ałła Stiepanowa rano zawsze pije mleko. Tak więc, gdy

przyszła rano do szkoły, od razu na początku lekcji wezwała do odpowiedzi Maksyma

Udałowa. I okazało się, �śe on nie ma pojęcia o regułach gramatycznych. Wezwała do szkoły

Ksenię Udałową i Maksymek nie dostał roweru na urodziny.

Ale nie zmartwiło go to. Nie pamiętał, �śe miał dostać rower, a Korneliusz Udałow rzecz jasna nie pamiętał, �śe obiecał kupić synowi rower na urodziny.





Przeło�śyła: Ewa Kurska