T U N D R A
Typowe dla tundry są gleby poligonalne powstające w wyniku jej zamarzania i odmarzania. Podobna roślinność występuje ponad górną granicą lasu w górach strefy umiarkowanej.
Tundrę zamieszkują też liczni przedstawiciele fauny:
a/ roślinożerne:
- renifery, zające bielaki, lemingi,
b/ drapieżniki,
- wilki, lisy polarne (pieśce), niedźwiedzie polarne,
c/ ptaki, sowa śnieżna, białozór - największy sokół świata.
T A J G A
Tajga, borealne lasy iglaste, nazwa lasu szpilkowego na obszarze Azji i Europy, charakterystycznego dla klimatu umiarkowanie chłodnego. Lata są tu krótkie i ciepłe, zaś zimy długie i bardzo mroźne. Niewielkie opady, dochodzące do 600 mm rocznie.
Tajga zajmuje większość obszaru Syberii oraz znaczne obszary Niżu Wschodnioeuropejskiego i Półwyspu Fennoskandzkiego.
Największa tajga syberyjska, nieco mniejsza kanadyjska oraz najmniejsza skandynawska.
Na północy przechodzi stopniowo w lasotundrę i tundrę, na południu w lasy liściaste lub lasostepy (step).
W runie występują:
- borówki, wrzos, bażyna, liczne mchy i porosty.
Tajgę zamieszkuje bardzo bogata fauna, ze szczególnie cennymi dla myśliwych zwierzętami futerkowymi - m.in. :
- sobole gronostaje, kuny, borsuki, zające, wiewiórki.
Występują także:
- liczne gryzonie, jelenie ,lisy, wilki, niedźwiedzie.
LASY STREFY KLIMATU UMIARKOWANEGO
Las liściasty, formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatycznej umiarkowanej, gdzie opady są duże (750-1500 mm),
a temperatury średnie, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością.
Obejmuje gęsto zasiedlone obszary Eurazji i Ameryki Północnej.
Główne rodzaje drzew to:
- grab (Carpinus), buk (Fagus), dąb (Quercus), klon (Acer), jesion (Fraxinus),
z roślin zielonych - zawilec (Anemone).
Runo leśne i podszyt są znacznie obfitsze.
W lasach tych żyją podobne gatunki zwierząt jak w tajdze.
Jest to naturalne, klimaksowe zbiorowisko roślinne dla przeważających obszarów Europy.
S T E P
Step, bezdrzewna formacja trawiasto-zielna o charakterze suchoroślowym, typowa dla klimatu umiarkowanego kontynentalnego,
z mroźną zimą i suchym, gorącym latem, o opadach poniżej
500 mm rocznie, z wyraźnie zaznaczonym okresem spoczynku zimowego.
Występuje w Eurazji od Niziny Węgierskiej (tzw. puszta) i wybrzeży Morza Czarnego po środkowe Chiny, w Ameryce Północnej tworzy pas prerii Wielkich Równin, w Ameryce Południowej, w Urugwaju i Argentynie, nazwany jest pampą.
Zróżnicowany na szereg podtypów:
- stosunkowo najwilgotniejszy step łąkowy (kwietny), z dużym
udziałem roślin dwuliściennych i szerokolistnych traw,
- step ostnicowy, suchszy, z dominacją traw wąskolistnych (głównie z rodzajów ostnica Stipa i kostrzewa Festuca),
- step piołunowy (bylicowy), w obszarach najsuchszych,
utworzony przez półkrzewy (zwłaszcza z rodzaju bylica Artemisia).
Typową glebą stepową (z wyjątkiem jego najsuchszych postaci
z glebami kasztanowymi) jest czarnoziem (czarnozieme gleby).
Stepy w postaci najwilgotniejszej zostały nieomal całkowicie zaorane i zamienione na pola uprawne, a w postaciach najsuchszych zdegradowane przez wypas.
Fauna stepów to głównie:
- bizony (Ameryka Północna),
- dzikie konie (Eurazja),
- kangury (Australia)
- gryzonie: susły, bobaki, chomiki,
- ptaki: sępy, orły, kuropatwy, dropie.
S A W A N N A
Sawanna, biom roślinny typowy dla strefy pod- i międzyzwrotnikowej
o wybitnej porze suchej trwającej 2,5-10 miesięcy i niskich opadach 400-600 (900) mm rocznie, występujący przede wszystkim w Afryce, a także w Ameryce Południowej i Australii.
Wtórnie rozprzestrzeniony w miejscu lasów suchych w wyniku ich degradacji spowodowanej wypasem lub corocznym wypalaniem.
W runi sawanny przeważają okazałe trawy, bujnie rozwijające się i zakwitające w czasie deszczów, a wysychające w sezonie bezdeszczowym.
Krajobraz sawanny urozmaicają rozrzucone pojedynczo lub
w niewielkich grupkach drzewa o parasolowatym pokroju, okresowo zrzucające liście np.:
- akacje (Acacia), baobaby (Adansonia) drzewiaste wilczomleczowate (Euphorbiaceae) palmy (Palmae)
Fauna sawanny jest różnorodna, charakterystyczne są:
- liczne gatunki antylop zebry żyrafy (żyrafowate) lwy gepardy słonie bawoły nosorożce, lamparty.
Sawanna daje schronienie wielu gatunkom ptaków, w tym nielotnym strusiom (Australia), tkaczom czerwonodziobym (najliczniejszy gatunek ptaka na świecie) i drapieżnikom, takim jak sekretarz.
Na sawannie australijskiej zamiast antylop żyją kangury,
a największym drapieżnikiem jest dziki pies dingo.
W I L G O T N Y L A S R Ó W N I K O W Y
Las równikowy, las deszczowy - formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatu równikowego, charakteryzującego się wysoką sumą opadów atmosferycznych (ponad 2000 mm) oraz brakiem pór roku.
Las równikowy występuje w trzech głównych obszarach:
- w dorzeczach Amazonki i Orinoko w Ameryce Płd.
(największy obszar zwartego występowania),
- w Ameryce Środkowej,
- w dorzeczach Kongo, Nigru i Zambezi (Środkowa i Zachodnia Afryka),
- na Madagaskarze,
- w rejonie Indii,
- w rejonie Indochin ( Półwysep Indochiński),
- w rejonie Półwyspu Malajskiego,
- w rejonie Wysp Sundajskich (Archipelag Sundajski),
- w Nowej Gwinei.
Posiada wyraźną strukturę warstwową:
- drzew (ok. 100 gat. Na 1 ha, tworzących lity, wiecznie zielony kobierzec o grubości 24-30 m, z ponad którego wyrastają tu i ówdzie bardzo wysokie drzewa),
- krzewów i roślin zielnych, które wypełniają szczelnie luki powstające w warstwach niższych.
Typową formą wzrostu, umożliwiająca dostęp do światła, są epifity
(rosnące na innych roślinach - storczyki i paprocie) i drzewiaste liany, oplatające drzewa, powodujące niekiedy ich „uduszenie”.
W przeciwieństwie do lasów liściastych strefy umiarkowanej, gdzie gatunki zwierząt występują w pobliżu powierzchni ziemi, w lesie równikowym-deszczowym życie zwierząt skupia się w wyższych warstwach roślinności. Jest to najbogatsza w gatunki roślin i zwierząt formacja roślinna na Ziemi, zarazem najsłabiej zbadana.
Występują liczne:
- owady, nadrzewne węże, olbrzymie, trujące żaby, barwne ptaki, ssaki (małpy).
Niepokój budzi tempo wycinania lasów tropikalnych, wynoszące 0,6-1,5% rocznie, co może doprowadzić w ciągu 20 lat do zmniejszenia o 90% ich areał.
P U S T Y N I A
Pustynia, rodzaj formacji roślinnej i równocześnie ważna strefa krajobrazowa na kuli ziemskiej.
Pustynie związane są z klimatem suchym i skrajnie suchym zwrotnikowym (np. Płn. Afryka, Półwysep Arabski, Australia), występują również w suchych wnętrzach kontynentów w klimacie podzwrotnikowym, a także umiarkowanym (Azja Środkowa, Ameryka Płn.). Specyficznym typem są pustynie nadbrzeżne (Atacama, Namib), związane z wysuszającym oddziaływaniem chłodnych prądów morskich.
Pustynia cechuje się:
- opadami rocznymi nie przekraczającymi 200 mm, a niekiedy wynoszącymi kilka mm rocznie,
- stałym deficytem wilgotności (ilość opadów jest 30 razy mniejsza od parowania potencjalnego),
- silnym nasłonecznieniem, związanym z dużą liczbą dni bezchmurnych,
- dużymi dobowymi wahaniami temperatur,
- całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wody i roślinności,
- brakiem cieków lub występowaniem cieków tylko epizodycznych
- przeważającą rolą morfogenetyczną wiatru.
Pustynia jest obszarem nie nadającym się - w naturalnych warunkach - do celów gospodarki rolnej ani też w większości do hodowli. Pustynia występuje w obrębie różnych makroform rzeźby.
Wyróżniamy pustynie:
- nizinne, wyżynne, górskie.
Pustynie dzieli się też na:
- pustynie piaszczyste (erg) z różnorodnymi formami wydmowymi,
- pustynie ilaste (takyr, kewir, sebkha,playa), pokryte twardym, spękanym, silnie zasolonym iłem, stanowiące niekiedy dno okresowych jezior,
- pustynie kamieniste, pokryte złomiskami skalnymi,
- pustynie skaliste (hamada), pokryte wygładzoną, prawie płaską powierzchnią litych skał,
- pustynie żwirowe (serir, reg, gibber), których powierzchnia zasłana jest materiałem żwirowym.
Pustynie, oprócz drobnych gryzoni, ptaków, węży i jaszczurek, zamieszkują antylopy i dzikie koty.
G Ó R Y. Klimat w górach charakteryzuje się większymi opadami, niższą temperaturą, obniżającą się wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. Wskutek tego roślinność górska ma układ piętrowy. Piętrowość, jedna z właściwości środowiska przyrodniczego
w górach, polegająca na stopniowym zmienianiu się jego cech, wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej (n.p.m.).
Układ roślinności w obszarach górskich związany jest ze zmianą klimatu w miarę wzrostu wysokości n.p.m.

Wśród zwierząt osobliwością są kozice i świstaki, żyją też niedźwiedzie brunatne, rysie i borsuki.
W wysokich górach np. w Himalajach żyje puma śnieżna, tygrys syberyjski i karakal.

T U N D R A
Typowe dla tundry są gleby poligonalne powstające w wyniku jej zamarzania i odmarzania. Podobna roślinność występuje ponad górną granicą lasu w górach strefy umiarkowanej.
Tundrę zamieszkują też liczni przedstawiciele fauny:
a/ roślinożerne:
- renifery, zające bielaki, lemingi,
b/ drapieżniki,
- wilki, lisy polarne (pieśce), niedźwiedzie polarne,
c/ ptaki, sowa śnieżna, białozór - największy sokół świata.
T A J G A
Tajga, borealne lasy iglaste, nazwa lasu szpilkowego na obszarze Azji i Europy, charakterystycznego dla klimatu umiarkowanie chłodnego. Lata są tu krótkie i ciepłe, zaś zimy długie i bardzo mroźne. Niewielkie opady, dochodzące do 600 mm rocznie.
Tajga zajmuje większość obszaru Syberii oraz znaczne obszary Niżu Wschodnioeuropejskiego i Półwyspu Fennoskandzkiego.
Największa tajga syberyjska, nieco mniejsza kanadyjska oraz najmniejsza skandynawska.
Na północy przechodzi stopniowo w lasotundrę i tundrę, na południu w lasy liściaste lub lasostepy (step).
W runie występują:
- borówki, wrzos, bażyna, liczne mchy i porosty.
Tajgę zamieszkuje bardzo bogata fauna, ze szczególnie cennymi dla myśliwych zwierzętami futerkowymi - m.in. :
- sobole gronostaje, kuny, borsuki, zające, wiewiórki.
Występują także:
- liczne gryzonie, jelenie ,lisy, wilki, niedźwiedzie.
LASY STREFY KLIMATU UMIARKOWANEGO
Las liściasty, formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatycznej umiarkowanej, gdzie opady są duże (750-1500 mm),
a temperatury średnie, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością.
Obejmuje gęsto zasiedlone obszary Eurazji i Ameryki Północnej.
Główne rodzaje drzew to:
- grab (Carpinus), buk (Fagus), dąb (Quercus), klon (Acer), jesion (Fraxinus),
z roślin zielonych - zawilec (Anemone).
Runo leśne i podszyt są znacznie obfitsze.
W lasach tych żyją podobne gatunki zwierząt jak w tajdze.
Jest to naturalne, klimaksowe zbiorowisko roślinne dla przeważających obszarów Europy.
S T E P
Step, bezdrzewna formacja trawiasto-zielna o charakterze suchoroślowym, typowa dla klimatu umiarkowanego kontynentalnego,
z mroźną zimą i suchym, gorącym latem, o opadach poniżej
500 mm rocznie, z wyraźnie zaznaczonym okresem spoczynku zimowego.
Występuje w Eurazji od Niziny Węgierskiej (tzw. puszta) i wybrzeży Morza Czarnego po środkowe Chiny, w Ameryce Północnej tworzy pas prerii Wielkich Równin, w Ameryce Południowej, w Urugwaju i Argentynie, nazwany jest pampą.
Zróżnicowany na szereg podtypów:
- stosunkowo najwilgotniejszy step łąkowy (kwietny), z dużym
udziałem roślin dwuliściennych i szerokolistnych traw,
- step ostnicowy, suchszy, z dominacją traw wąskolistnych (głównie z rodzajów ostnica Stipa i kostrzewa Festuca),
- step piołunowy (bylicowy), w obszarach najsuchszych,
utworzony przez półkrzewy (zwłaszcza z rodzaju bylica Artemisia).
Typową glebą stepową (z wyjątkiem jego najsuchszych postaci
z glebami kasztanowymi) jest czarnoziem (czarnozieme gleby).
Stepy w postaci najwilgotniejszej zostały nieomal całkowicie zaorane i zamienione na pola uprawne, a w postaciach najsuchszych zdegradowane przez wypas.
Fauna stepów to głównie:
- bizony (Ameryka Północna),
- dzikie konie (Eurazja),
- kangury (Australia)
- gryzonie: susły, bobaki, chomiki,
- ptaki: sępy, orły, kuropatwy, dropie.
S A W A N N A
Sawanna, biom roślinny typowy dla strefy pod- i międzyzwrotnikowej
o wybitnej porze suchej trwającej 2,5-10 miesięcy i niskich opadach 400-600 (900) mm rocznie, występujący przede wszystkim w Afryce, a także w Ameryce Południowej i Australii.
Wtórnie rozprzestrzeniony w miejscu lasów suchych w wyniku ich degradacji spowodowanej wypasem lub corocznym wypalaniem.
W runi sawanny przeważają okazałe trawy, bujnie rozwijające się i zakwitające w czasie deszczów, a wysychające w sezonie bezdeszczowym.
Krajobraz sawanny urozmaicają rozrzucone pojedynczo lub
w niewielkich grupkach drzewa o parasolowatym pokroju, okresowo zrzucające liście np.:
- akacje (Acacia), baobaby (Adansonia) drzewiaste wilczomleczowate (Euphorbiaceae) palmy (Palmae)
Fauna sawanny jest różnorodna, charakterystyczne są:
- liczne gatunki antylop zebry żyrafy (żyrafowate) lwy gepardy słonie bawoły nosorożce, lamparty.
Sawanna daje schronienie wielu gatunkom ptaków, w tym nielotnym strusiom (Australia), tkaczom czerwonodziobym (najliczniejszy gatunek ptaka na świecie) i drapieżnikom, takim jak sekretarz.
Na sawannie australijskiej zamiast antylop żyją kangury,
a największym drapieżnikiem jest dziki pies dingo.
W I L G O T N Y L A S R Ó W N I K O W Y
Las równikowy, las deszczowy - formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatu równikowego, charakteryzującego się wysoką sumą opadów atmosferycznych (ponad 2000 mm) oraz brakiem pór roku.
Las równikowy występuje w trzech głównych obszarach:
- w dorzeczach Amazonki i Orinoko w Ameryce Płd.
(największy obszar zwartego występowania),
- w Ameryce Środkowej,
- w dorzeczach Kongo, Nigru i Zambezi (Środkowa i Zachodnia Afryka),
- na Madagaskarze,
- w rejonie Indii,
- w rejonie Indochin ( Półwysep Indochiński),
- w rejonie Półwyspu Malajskiego,
- w rejonie Wysp Sundajskich (Archipelag Sundajski),
- w Nowej Gwinei.
Posiada wyraźną strukturę warstwową:
- drzew (ok. 100 gat. Na 1 ha, tworzących lity, wiecznie zielony kobierzec o grubości 24-30 m, z ponad którego wyrastają tu i ówdzie bardzo wysokie drzewa),
- krzewów i roślin zielnych, które wypełniają szczelnie luki powstające w warstwach niższych.
Typową formą wzrostu, umożliwiająca dostęp do światła, są epifity
(rosnące na innych roślinach - storczyki i paprocie) i drzewiaste liany, oplatające drzewa, powodujące niekiedy ich „uduszenie”.
W przeciwieństwie do lasów liściastych strefy umiarkowanej, gdzie gatunki zwierząt występują w pobliżu powierzchni ziemi, w lesie równikowym-deszczowym życie zwierząt skupia się w wyższych warstwach roślinności. Jest to najbogatsza w gatunki roślin i zwierząt formacja roślinna na Ziemi, zarazem najsłabiej zbadana.
Występują liczne:
- owady, nadrzewne węże, olbrzymie, trujące żaby, barwne ptaki, ssaki (małpy).
Niepokój budzi tempo wycinania lasów tropikalnych, wynoszące 0,6-1,5% rocznie, co może doprowadzić w ciągu 20 lat do zmniejszenia o 90% ich areał.
P U S T Y N I A
Pustynia, rodzaj formacji roślinnej i równocześnie ważna strefa krajobrazowa na kuli ziemskiej.
Pustynie związane są z klimatem suchym i skrajnie suchym zwrotnikowym (np. Płn. Afryka, Półwysep Arabski, Australia), występują również w suchych wnętrzach kontynentów w klimacie podzwrotnikowym, a także umiarkowanym (Azja Środkowa, Ameryka Płn.). Specyficznym typem są pustynie nadbrzeżne (Atacama, Namib), związane z wysuszającym oddziaływaniem chłodnych prądów morskich.
Pustynia cechuje się:
- opadami rocznymi nie przekraczającymi 200 mm, a niekiedy wynoszącymi kilka mm rocznie,
- stałym deficytem wilgotności (ilość opadów jest 30 razy mniejsza od parowania potencjalnego),
- silnym nasłonecznieniem, związanym z dużą liczbą dni bezchmurnych,
- dużymi dobowymi wahaniami temperatur,
- całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wody i roślinności,
- brakiem cieków lub występowaniem cieków tylko epizodycznych
- przeważającą rolą morfogenetyczną wiatru.
Pustynia jest obszarem nie nadającym się - w naturalnych warunkach - do celów gospodarki rolnej ani też w większości do hodowli. Pustynia występuje w obrębie różnych makroform rzeźby.
Wyróżniamy pustynie:
- nizinne, wyżynne, górskie.
Pustynie dzieli się też na:
- pustynie piaszczyste (erg) z różnorodnymi formami wydmowymi,
- pustynie ilaste (takyr, kewir, sebkha,playa), pokryte twardym, spękanym, silnie zasolonym iłem, stanowiące niekiedy dno okresowych jezior,
- pustynie kamieniste, pokryte złomiskami skalnymi,
- pustynie skaliste (hamada), pokryte wygładzoną, prawie płaską powierzchnią litych skał,
- pustynie żwirowe (serir, reg, gibber), których powierzchnia zasłana jest materiałem żwirowym.
Pustynie, oprócz drobnych gryzoni, ptaków, węży i jaszczurek, zamieszkują antylopy i dzikie koty.
G Ó R Y. Klimat w górach charakteryzuje się większymi opadami, niższą temperaturą, obniżającą się wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. Wskutek tego roślinność górska ma układ piętrowy. Piętrowość, jedna z właściwości środowiska przyrodniczego
w górach, polegająca na stopniowym zmienianiu się jego cech, wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej (n.p.m.).
Układ roślinności w obszarach górskich związany jest ze zmianą klimatu w miarę wzrostu wysokości n.p.m.

Wśród zwierząt osobliwością są kozice i świstaki, żyją też niedźwiedzie brunatne, rysie i borsuki.
W wysokich górach np. w Himalajach żyje puma śnieżna, tygrys syberyjski i karakal.

T U N D R A
Typowe dla tundry są gleby poligonalne powstające w wyniku jej zamarzania i odmarzania. Podobna roślinność występuje ponad górną granicą lasu w górach strefy umiarkowanej.
Tundrę zamieszkują też liczni przedstawiciele fauny:
a/ roślinożerne:
- renifery, zające bielaki, lemingi,
b/ drapieżniki,
- wilki, lisy polarne (pieśce), niedźwiedzie polarne,
c/ ptaki, sowa śnieżna, białozór - największy sokół świata.
T A J G A
Tajga, borealne lasy iglaste, nazwa lasu szpilkowego na obszarze Azji i Europy, charakterystycznego dla klimatu umiarkowanie chłodnego. Lata są tu krótkie i ciepłe, zaś zimy długie i bardzo mroźne. Niewielkie opady, dochodzące do 600 mm rocznie.
Tajga zajmuje większość obszaru Syberii oraz znaczne obszary Niżu Wschodnioeuropejskiego i Półwyspu Fennoskandzkiego.
Największa tajga syberyjska, nieco mniejsza kanadyjska oraz najmniejsza skandynawska.
Na północy przechodzi stopniowo w lasotundrę i tundrę, na południu w lasy liściaste lub lasostepy (step).
W runie występują:
- borówki, wrzos, bażyna, liczne mchy i porosty.
Tajgę zamieszkuje bardzo bogata fauna, ze szczególnie cennymi dla myśliwych zwierzętami futerkowymi - m.in. :
- sobole gronostaje, kuny, borsuki, zające, wiewiórki.
Występują także:
- liczne gryzonie, jelenie ,lisy, wilki, niedźwiedzie.
LASY STREFY KLIMATU UMIARKOWANEGO
Las liściasty, formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatycznej umiarkowanej, gdzie opady są duże (750-1500 mm),
a temperatury średnie, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością.
Obejmuje gęsto zasiedlone obszary Eurazji i Ameryki Północnej.
Główne rodzaje drzew to:
- grab (Carpinus), buk (Fagus), dąb (Quercus), klon (Acer), jesion (Fraxinus),
z roślin zielonych - zawilec (Anemone).
Runo leśne i podszyt są znacznie obfitsze.
W lasach tych żyją podobne gatunki zwierząt jak w tajdze.
Jest to naturalne, klimaksowe zbiorowisko roślinne dla przeważających obszarów Europy.
S T E P
Step, bezdrzewna formacja trawiasto-zielna o charakterze suchoroślowym, typowa dla klimatu umiarkowanego kontynentalnego,
z mroźną zimą i suchym, gorącym latem, o opadach poniżej
500 mm rocznie, z wyraźnie zaznaczonym okresem spoczynku zimowego.
Występuje w Eurazji od Niziny Węgierskiej (tzw. puszta) i wybrzeży Morza Czarnego po środkowe Chiny, w Ameryce Północnej tworzy pas prerii Wielkich Równin, w Ameryce Południowej, w Urugwaju i Argentynie, nazwany jest pampą.
Zróżnicowany na szereg podtypów:
- stosunkowo najwilgotniejszy step łąkowy (kwietny), z dużym
udziałem roślin dwuliściennych i szerokolistnych traw,
- step ostnicowy, suchszy, z dominacją traw wąskolistnych (głównie z rodzajów ostnica Stipa i kostrzewa Festuca),
- step piołunowy (bylicowy), w obszarach najsuchszych,
utworzony przez półkrzewy (zwłaszcza z rodzaju bylica Artemisia).
Typową glebą stepową (z wyjątkiem jego najsuchszych postaci
z glebami kasztanowymi) jest czarnoziem (czarnozieme gleby).
Stepy w postaci najwilgotniejszej zostały nieomal całkowicie zaorane i zamienione na pola uprawne, a w postaciach najsuchszych zdegradowane przez wypas.
Fauna stepów to głównie:
- bizony (Ameryka Północna),
- dzikie konie (Eurazja),
- kangury (Australia)
- gryzonie: susły, bobaki, chomiki,
- ptaki: sępy, orły, kuropatwy, dropie.
S A W A N N A
Sawanna, biom roślinny typowy dla strefy pod- i międzyzwrotnikowej
o wybitnej porze suchej trwającej 2,5-10 miesięcy i niskich opadach 400-600 (900) mm rocznie, występujący przede wszystkim w Afryce, a także w Ameryce Południowej i Australii.
Wtórnie rozprzestrzeniony w miejscu lasów suchych w wyniku ich degradacji spowodowanej wypasem lub corocznym wypalaniem.
W runi sawanny przeważają okazałe trawy, bujnie rozwijające się i zakwitające w czasie deszczów, a wysychające w sezonie bezdeszczowym.
Krajobraz sawanny urozmaicają rozrzucone pojedynczo lub
w niewielkich grupkach drzewa o parasolowatym pokroju, okresowo zrzucające liście np.:
- akacje (Acacia), baobaby (Adansonia) drzewiaste wilczomleczowate (Euphorbiaceae) palmy (Palmae)
Fauna sawanny jest różnorodna, charakterystyczne są:
- liczne gatunki antylop zebry żyrafy (żyrafowate) lwy gepardy słonie bawoły nosorożce, lamparty.
Sawanna daje schronienie wielu gatunkom ptaków, w tym nielotnym strusiom (Australia), tkaczom czerwonodziobym (najliczniejszy gatunek ptaka na świecie) i drapieżnikom, takim jak sekretarz.
Na sawannie australijskiej zamiast antylop żyją kangury,
a największym drapieżnikiem jest dziki pies dingo.
W I L G O T N Y L A S R Ó W N I K O W Y
Las równikowy, las deszczowy - formacja roślinna charakterystyczna dla strefy klimatu równikowego, charakteryzującego się wysoką sumą opadów atmosferycznych (ponad 2000 mm) oraz brakiem pór roku.
Las równikowy występuje w trzech głównych obszarach:
- w dorzeczach Amazonki i Orinoko w Ameryce Płd.
(największy obszar zwartego występowania),
- w Ameryce Środkowej,
- w dorzeczach Kongo, Nigru i Zambezi (Środkowa i Zachodnia Afryka),
- na Madagaskarze,
- w rejonie Indii,
- w rejonie Indochin ( Półwysep Indochiński),
- w rejonie Półwyspu Malajskiego,
- w rejonie Wysp Sundajskich (Archipelag Sundajski),
- w Nowej Gwinei.
Posiada wyraźną strukturę warstwową:
- drzew (ok. 100 gat. Na 1 ha, tworzących lity, wiecznie zielony kobierzec o grubości 24-30 m, z ponad którego wyrastają tu i ówdzie bardzo wysokie drzewa),
- krzewów i roślin zielnych, które wypełniają szczelnie luki powstające w warstwach niższych.
Typową formą wzrostu, umożliwiająca dostęp do światła, są epifity
(rosnące na innych roślinach - storczyki i paprocie) i drzewiaste liany, oplatające drzewa, powodujące niekiedy ich „uduszenie”.
W przeciwieństwie do lasów liściastych strefy umiarkowanej, gdzie gatunki zwierząt występują w pobliżu powierzchni ziemi, w lesie równikowym-deszczowym życie zwierząt skupia się w wyższych warstwach roślinności. Jest to najbogatsza w gatunki roślin i zwierząt formacja roślinna na Ziemi, zarazem najsłabiej zbadana.
Występują liczne:
- owady, nadrzewne węże, olbrzymie, trujące żaby, barwne ptaki, ssaki (małpy).
Niepokój budzi tempo wycinania lasów tropikalnych, wynoszące 0,6-1,5% rocznie, co może doprowadzić w ciągu 20 lat do zmniejszenia o 90% ich areał.
P U S T Y N I A
Pustynia, rodzaj formacji roślinnej i równocześnie ważna strefa krajobrazowa na kuli ziemskiej.
Pustynie związane są z klimatem suchym i skrajnie suchym zwrotnikowym (np. Płn. Afryka, Półwysep Arabski, Australia), występują również w suchych wnętrzach kontynentów w klimacie podzwrotnikowym, a także umiarkowanym (Azja Środkowa, Ameryka Płn.). Specyficznym typem są pustynie nadbrzeżne (Atacama, Namib), związane z wysuszającym oddziaływaniem chłodnych prądów morskich.
Pustynia cechuje się:
- opadami rocznymi nie przekraczającymi 200 mm, a niekiedy wynoszącymi kilka mm rocznie,
- stałym deficytem wilgotności (ilość opadów jest 30 razy mniejsza od parowania potencjalnego),
- silnym nasłonecznieniem, związanym z dużą liczbą dni bezchmurnych,
- dużymi dobowymi wahaniami temperatur,
- całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wody i roślinności,
- brakiem cieków lub występowaniem cieków tylko epizodycznych
- przeważającą rolą morfogenetyczną wiatru.
Pustynia jest obszarem nie nadającym się - w naturalnych warunkach - do celów gospodarki rolnej ani też w większości do hodowli. Pustynia występuje w obrębie różnych makroform rzeźby.
Wyróżniamy pustynie:
- nizinne, wyżynne, górskie.
Pustynie dzieli się też na:
- pustynie piaszczyste (erg) z różnorodnymi formami wydmowymi,
- pustynie ilaste (takyr, kewir, sebkha,playa), pokryte twardym, spękanym, silnie zasolonym iłem, stanowiące niekiedy dno okresowych jezior,
- pustynie kamieniste, pokryte złomiskami skalnymi,
- pustynie skaliste (hamada), pokryte wygładzoną, prawie płaską powierzchnią litych skał,
- pustynie żwirowe (serir, reg, gibber), których powierzchnia zasłana jest materiałem żwirowym.
Pustynie, oprócz drobnych gryzoni, ptaków, węży i jaszczurek, zamieszkują antylopy i dzikie koty.
G Ó R Y. Klimat w górach charakteryzuje się większymi opadami, niższą temperaturą, obniżającą się wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. Wskutek tego roślinność górska ma układ piętrowy. Piętrowość, jedna z właściwości środowiska przyrodniczego
w górach, polegająca na stopniowym zmienianiu się jego cech, wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej (n.p.m.).
Układ roślinności w obszarach górskich związany jest ze zmianą klimatu w miarę wzrostu wysokości n.p.m.

Wśród zwierząt osobliwością są kozice i świstaki, żyją też niedźwiedzie brunatne, rysie i borsuki.
W wysokich górach np. w Himalajach żyje puma śnieżna, tygrys syberyjski i karakal.

---