TEST

Z WYBRANYCH ZAGADNIEŃ KRYMINOLOGII

UWAGA :

• Pytania mogą zawierać więcej niż jedną prawidłową odpowiedź

• Wypełniając test należy zakreślić kółkiem literę, przy której umieszczono Pana(i) zdaniem prawidłową odpowiedź (odpowiedzi) oraz odpowiednio uzupełnić wykropkowane miejsca.

• Wskazanie jednej nieprawidłowej odpowiedzi powoduje nie zaliczenie prawidłowej odpowiedzi w danym pytaniu.

• Za każdą prawidłową odpowiedź przyznaje się „1” punkt, za złą „-1” punkt. Za brak odpowiedzi przyznaje się „0” punktów.

• W przypadku pomyłki należy przekreślić błędną odpowiedź, postawić obok swój podpis i udzielić poprawnej odpowiedzi.

1. Kryminologia to nauka o : (zaznacz właściwe odpowiedzi)

KRYMINIOLGIA jest nauką o przestępcy i przestępstwie , o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz metodach ich eliminacji .

1. przestępcy i przestępstwie,

2. zabezpieczeniu śladów przestępstwa,

3. przyczynach i objawach przestępczości jako zjawiska masowego,

4. metodach eliminacji przestępczości i zjawisk patologii społecznej,

5. sposobach gromadzenia informacji o przestępcach i ofiarach przestępstw,

2. W miejsce kropek wpisz słowa będące uzupełnieniem podanego niżej słowa :

Kryminologia jest nauką :

- o przestępcy i przestępstwie,

- o objawach i przyczynach przestępczości jako zjawiska masowego,

- o innych towarzyszących jej zjawiskach patologii społecznej,

- oraz o metodach eliminacji tych zjawisk,

3. Głównym zadaniem kryminologii jest : (wybierz i zakreśl właściwą odpowiedź)

Głównym oraz nadrzędnym ZADANIEM KRYMINOLOGII jest zapobieganie przestępczości , poprzez eliminacje , zwalczanie przyczyn tego zjawiska oraz poznanie i ograniczenie objawów przestępczości .

1. wykrycie sprawcy przestępstwa, doskonalenie metod ujawniania i zabezpieczania śladów przestępstwa,

2. przeciwdziałanie przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom poszczególnych osób, przestępczości oraz innym zjawiskom patologii społecznej,

3. opisywanie przestępczych i dewiacyjnych zachowań osób oraz zjawisk patologii społecznej,

4. Który z działów kryminologii zajmuje się wymienionymi niżej zagadnieniami ? (wpisz w miejsce kropek nazwy działów kryminologii)

1. poznaniem czynników kryminogennych - ETIOLOGIA KRYMINALNA

ETIOLOGIA KRYMINALNA - bada przyczyny przestępczości oraz bada uwarunkowania biologiczne , psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań osób .

2. analizą związków łączących sprawcę i ofiarę przestępstwa - WIKTYMOLOGIA KRYMINALNA

WIKTYMOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się ofiarami przestępstw , odkrywa i formułuje prawidłowości dotyczące różnych typów ofiar , ich więzi ze sprawcami przestępstwa oraz roli ofiary w genezie przestępstwa .

3. przewidywaniem przyczyn i objawów przestępczych zachowań jednostki i przestępczości - PROGNOZA KRYMINOLOGICZNA

PROGNOZA KRYMINOLOGICZNA - zajmuje się przewidywaniem objawów i przyczyn przestępczych zachowań jednostki i przestępczości , jak również przyszłych zachowań ofiar przestępstw i wiktymizacji społeczeństwa lub określonych środowisk bądź grup społecznych .

4. elementami organizacji świata przestępczego - SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA

SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się objawami i cechami , które towarzyszą przestępczości oraz przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom osób .

5. przewidywaniem przyszłych zachowań ofiar przestępstw i wiktymizacji społeczeństwa - PROGNOZA KRYMINOLOGICZNA

PROGNOZA KRYMINOLOGICZNA - zajmuje się przewidywaniem objawów i przyczyn przestępczych zachowań jednostki i przestępczości , jak również przyszłych zachowań ofiar przestępstw i wiktymizacji społeczeństwa lub określonych środowisk bądź grup społecznych .

6. strukturą i dynamiką przestępczości - SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA

SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się objawami i cechami , które towarzyszą przestępczości oraz przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom osób .

7. wypracowaniem metod przeciwdziałania przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom poszczególnych osób - PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA

PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA - są to działania wyprzedzające , wybiegające w przyszłość , obejmujące przede wszystkim etiologię czynu przestępczego , mające na celu nadanie pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz wywarcie wpływu na zmianę ujemnych postaw i tendencji .

8. wyprzedzanie, wybieganie w przyszłość przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom poszczególnych osób - PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA

DIAGNOZA KRYMINOLOGICZNA - polega na rozpoznaniu przeszłej i aktualnej sytuacji w dziedzinie zagrożenia przestępczością i aspołecznymi zachowaniami osób .

5. Do którego rodzaju kryminologii zaliczyłbyś indywidualną diagnozę penitencjarną (w miejsce kropek wpisz właściwą nazwę)

- Kryminologia kliniczna

6. Kryminologia kliniczna zajmuje się : (zaznacz właściwą odpowiedź)

KRYMINOLOGIA KLINICZNA - przedmiotem jej dociekań jest konkretna osoba , jednostka niedostosowana społecznie , zagrożona demoralizacją .

ZADANIEM KRYMINOLOGII KLINICZNEJ - jest rozpoznanie czynników i objawów przestępczych i dewiacyjnych zachowań konkretnych osób .

1. stanem zdrowia przestępców,

2. rodzajem przestępstw,

3. konkretnym sprawcą przestępstwa i czynem, który popełnił,

4. ustaleniem sprawcy przestępstwa

7. Kryminologia służy walce z przestępczością

Wymień płaszczyzny wykorzystania kryminologii w tym zakresie:

1. Pomaga w pracach ustawodawczych - poprzez definiowanie czynów zabronionych pod groźbą kary oraz systemy prawno-karne do walki z przestępczością i zasady ich stosowania

2. Daje podstawy do podejmowania pewnych generalnych przedsięwzięć dotyczących stosowania prawa karnego - np. bada wzajemne powiązanie między wymiarem kary a nasileniem przestępczości określonego typu albo bada wzajemne powiązanie powrotu do przestępstwa w zależności od rodzaju przestępstwa

3. Służy pomocą przy załatwieniu indywidualnych spraw karnych - np. ekspertyzy sądowe.

4. Ustala bazę poznawczą do stosowania profilaktyki przeciwprzestępczej np. ustalenie że przestępstwa nieletnich lub młodocianych spowodowane są niewłaściwym spędzaniem czasu wolnego, co daje podstawę do stworzenia klubów, świetlic, placów zabaw

8. Wyjaśnij czym zajmuje się etiologia kryminalna

1. Bada przyczyny przestępczości.

2. Dlaczego człowiek stał się przestępcą (np. narkomanem, prostytutką, alkoholikiem) .

3. Dlaczego zjawiska przestępczości występują masowo.

4. Jakie są tego przyczyny i od czego to zależy.

5. Jakie zachodzą wzajemne powiązania i zależności między przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami.

9. Powszechnie w etiologii kryminalnej wyróżnia się dwie zasadnicze orientacje teoretyczne : (w miejsce kropek wpisz słowa będące uzupełnieniem podanego poniżej zdania)

Orientację biopsychiczną, która była historycznie wcześniejsza i orientację socjologiczną.

10. W jakich płaszczyznach kryminologia jest wykorzystywana do walki z przestępczością ? (zaznacz właściwe odpowiedzi)

1. jest pomocna przy tworzeniu prawa (np. kodeksów karnych),

2. jest pomocna w zabezpieczaniu śladów przestępstwa,

3. umożliwia przewidywanie zmian społecznych i politycznych w państwie,

4. jest pomocna w tworzeniu generalnych wytycznych dotyczących stosowania prawa,

5. jest pomocna w rozwiązywaniu indywidualnych spraw karnych,

11. Kryminologia w ramach etiologii kryminalnej stara się ustalić : (wybierz właściwe odpowiedzi)

ETIOLOGIA KRYMINALNA

- Bada przyczyny przestępczości.

- Bada uwarunkowania biologiczne, psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób.

- Dąży do ustalenia indywidualnych czynników, które doprowadziły do zachowania niezgodnego z prawem lub z normami społecznymi.

- Stara się odpowiedzieć na pytanie - dlaczego człowiek stał się przestępcą ?

- Dlaczego przestępczość oraz inne zjawiska patologii społecznej istnieją jako zjawiska masowe ?

- Jakie zachodzą wzajemne powiązania i zależności między przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami ?

1. przyczyny jednostkowych zachowań przestępczych,

2. metody działania przestępczego,

3. indywidualne czynniki wiktymogenne,

4. czynniki kryminogenne wpływające na przestępczość jako zjawisko masowe,

5. strukturę przestępczości,

6. przyczyny zachowań dewiacyjnych i patologicznych,

12. Podaj przykłady co najmniej czterech małych grup społecznych tworzących środowisko mikrospołeczne :

1. Klasa szkolna wraz z personelem 5) Grupa towarzyska

2. Rodzina 6) Organizacja społeczna

3. Grupa rówieśnicza 7) Grupa koleżeńska

4. Klub sportowy

13. Największy wpływ na zachowania przestępcze jednostki mają czynniki kryminogenne : (zakreśl właściwą odpowiedź)

CZYNNIKI KRYMINOGENNE - są to sytuacje i okoliczności między którymi, a faktem popełnienia przestępstwa zachodzą statystycznie istotne związki, wskazujące na prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa - mają wartość prognostyczną.

ŚRODOWISKO MIKROSPOŁECZNE - tworzą małe grupy, w których rozgrywa się życie człowieka. Należą do nich : rodzina, klasa szkolna wraz z personelem nauczającym, grupa rówieśnicza, grupa towarzyska, klub sportowy, itp.

W grupach tych człowiek-dziecko podlega procesowi „socjalizacji”, czyli przystosowuje się do życia w społeczeństwie, przyjmując za swoje własne wartości, normy i wzorce postępowania uznawane przez to społeczeństwo, przygotowuje się do pełnienia różnych ról społecznych, a potem w te role wchodzi. Małe grupy maja również duże znaczenie w życiu człowieka dorosłego. Uczestnik grupy w zależności od różnych okoliczności i tzw. układów, zajmuje w niej pozycję wyższą lub niższą, od czego zależy, czy w takiej grupie wykazuje inicjatywę, czy też ulega inicjatywie innych

1. regionalne

2. mikrospołeczne

3. środowisko naturalne

4. makrospołeczne

14. Zaznacz krzyżykiem, do której grupy należą wymienione czynniki kryminogenne

Grupy czynników Czynniki	Czynniki kryminogenne
		Biopsy- chiczne	Makro- społeczne	Regio- nalne	Mikro- społeczne
- ustrój społeczno-gospodarczy		+
- miejsce dziecka w rodzinie				+
- ustrój polityczny		+
- wygląd zewnętrzny	+
- sytuacja materialna rodziny				+
- stabilność mieszkańców			+
- system oświaty		+
- klasa szkolna				+
- zaburzenia osobowości	+
- więzy rodzinne, przyjacielskie i sąsiedzkie			+
- kompletność rodziny				+
- alkoholizm rodziców				+
- konflikty międzyludzkie			+
- konflikty społeczne		+
- społeczna kontrola zachowań rodziny i jednostki			+
- liczebność rodziny				+
- zaburzenia w strukturze chromosomów	+
- stan zdrowia	+
- więź łącząca rodziców i dzieci				+
- warunki materialne i mieszkaniowe				+
- warunki ekonomiczne		+
- jawność życia			+
- jednorodność stanu społecznego			+
- relacje między mieszkańcami			+
- opieka i wychowanie				+
- industrializacja			+
- urbanizacja		+	+
- czynniki kulturowe		+

15. Zaznacz które z podanych grup społecznych tworzą środowisko mikrospołeczne:

1. rodzina,

2. organizacja społeczna

3. grupa wyznaniowa,

4. grupa koleżeńska (towarzyska, rówieśnicza)

5. klasa szkolna wraz z personelem (szkoła),

6. grupa zawodowa (zakład pracy)

7. osoby zrzeszone w związkach zawodowych,

8. klub sportowy,

9. mieszkańcy miast (dzielnicy)

16. Podaj w jakich grupach społecznych zachodzi i na czym polega proces socjalizacji :

Socjalizacja

polega na uczeniu się ról społecznych i przyswajaniu norm, które z tych ról wynikają oraz ich akceptacji lub odrzuceniu. Socjalizacja przebiega w małych grupach, czyli środowisku mikrospołecznym (np. w takich grupach jak : rodzina, szkoła, klub sportowy), w oparciu o naśladowanie, identyfikację, internalizację (tzn. przyjmowanie za własne) - wartości, normy i wzorce postępowania uznawane przez tę grupę. Jednostka przyjmuje za swoje własne poglądy, wartości, normy i postawy społeczne narzucane z zewnątrz (np. przez rodziców, grupę społeczną).

Na podstawie podanych niżej grup społecznych wymień zakłócenia lub odchylenia występujące w procesie socjalizacji jednostki :

Rodzina

1. kompletność rodziny - niekompletność rodziny, kłótnie rodziców, obniżenie autorytetów

2. charakterystyka rodziców - alkoholizm, prostytucja, popełnianie przestępstw, choroba

3. liczebność rodziny - wielodzietność, staranie zapewnienia bytu przyczyną braku opieki

4. więź łącząca rodziców i dzieci - negatywny, wrogi, obojętny stosunek uczuciowy rodziców

5. opieka i wychowanie - całkowita swoboda, nie interesowanie się postępami w nauce

6. sytuacja materialna i mieszkaniowa rodziny - zła sytuacja mieszkaniowa, przeludnienie

Szkoła

1. występowanie trudności szkolnych oraz niepowodzenia w nauce

2. wagarowanie, ucieczki z domu, konflikty z rodzicami

3. agresywne zachowanie wobec nauczycieli i kolegów

4. izolacja oraz odrzucenie ze strony klasy

17. Która z niżej wymienionych współczesnych teorii kryminologicznej usiłuje wyjaśnić dlaczego człowiek trwa w przestępstwie : (zakreśl właściwą odpowiedź)

TEORIA NAZNACZANIA - za twórcę teorii uważany jest amerykański uczony Edwin M. Lemeret. Dokonał podziału zachowań dewiacyjnych sprawców na dwa rodzaje : na dewiację pierwotną i dewiację wtórną. Ponieważ dewiację wtórną poprzedza dewiacja pierwotna w postaci, np. kradzieży, nadużywania alkoholu, utrzymywania stosunków homoseksualnych, to w wyniku stygmatyzacji naznaczenia sprawcy przez społeczeństwo - dany osobnik zaczyna wchodzić w przypisaną mu rolę społeczną. Rozpoczyna się dewiacja wtórna, która osiąga moment kulminacyjny w trakcie procesu gdy w sądzie sprawca zostaje publicznie nazwany przestępcą, odmieńcem lub dewiantem. Człowiek naznaczony jako przestępca, alkoholik, homoseksualista, itp. zostaje przez społeczeństwo odrzucony. Chęć wydostania się z marginesu życia oraz właściwa ludziom potrzeba przynależności oraz akceptacji przez innych sprawia, że końcowym etapem staje się wstąpienie do zorganizowanej grupy przestępczej, gdzie zyskuje uzasadnienie dla kontynuacji przestępczej działalności

1. Teoria anomii

2. Teoria zróżnicowanych powiązań

3. Teoria naznaczania

4. Teoria podkultur

18. Proces socjalizacji polegający na przystosowaniu się do życia w społeczeństwie poprzez przyjęcie za swoje wartości norm i wzorów postępowania uznawanych przez grupę oraz przygotowaniu się do spełnienia różnych ról społecznych, zachodzi w środowisku : (zaznacz właściwą odpowiedź)

1. makrospołecznym,

2. regionalnym,

3. mikrospołecznym,

19. W miejsce kropek, obok podanych nazwisk, wpisz nazwę współczesnej socjologicznej teorii przestępstw, którą osoby te reprezentują, bądź są jej twórcami :

1. Edwin M. Lemeret - Teoria naznaczania

2. Emil Durkheim - Teoria anomii

3. Frederik Thraher - Teoria podkultur

4. Edwin H. Sutherland - Teoria zróżnicowanych powiązań

5. Robert Merton - Teoria anomii

6. Frederick Thrasher - Teoria podkultur (teoria neutralizacji)

7. Walter Miller - Teoria podkultur (teoria neutralizacji)

8. Richard Cloward - Teoria zróżnicowanych możliwości

9. Lloyd Ohlin - Teoria zróżnicowanych możliwości

10. Gresham M. Sykes - Teoria neutralizacji

11. Dawid Matza - Teoria neutralizacji

20. Wymień czynniki środowiskowe naturalne mające wpływ na przestępczość :

- lokalizacja geograficzna

- klimat (np. szybkość dojrzewania biologicznego)

- przyroda

- wydajność gleby, mgła, gołoledź

- inne czynniki fizyko-chemiczne (np. zmiany pola elektrycznego, stan jonizacji, zmiany pola magnetycznego, zmiany ciśnienia barycznego, burze, wiatry halne)

- pory roku

21. Alkoholizm, narkomania, prostytucja to zjawiska patologii społecznej powodujące poważny wzrost przestępczości - uzasadnij prawdziwość tego stwierdzenia w odniesieniu do dowolnie wybranego zjawiska.

Narkomania

1) Zachodzi bezpośredni związek między potrzebą zdobycia narkotyku albo środka odurzającego, a jego kradzieżą, fałszowaniem recept, szantażowaniem w celu jego zdobycia, zmuszaniem osób trzecich przemocą do jego wydania lub zdobycia.

Z drugiej strony świadomość, iż dany środek odurzający lub narkotyk jest poszukiwany na „czarnym rynku” oraz pożądany - powoduje przestępstwa polegające na nielegalnej produkcji, handlu, przemycie.

2) Działanie środka narkotycznego może wzmocnić motywację przestępczą. Ma to miejsce wówczas gdy, przestępca powziął już zamiar popełnienia czynu przestępczego, natomiast zażycie środka narkotycznego ma na celu pobudzenie go do działania, rozluźnienie, rozproszenie obaw, dodania odwagi i pewności siebie.

3) Zachowanie przestępcze pod wpływem narkotyków, tzn. czyny wykonywane nieświadomie lub w zwidzie narkotycznym. Są to najczęściej czynne napaści, zabójstwa, zgwałcenia, naruszenie porządku publicznego, wypadki drogowe

4) Narkomani to osoby szczególnie podatne na stanie się ofiarą przestępstwa, zwłaszcza po zażyciu środków odurzających, które działają depresyjnie na ich organizm. Dlatego też z uwagi na brak lub zmniejszenie się czujności oraz osłabienie mechanizmów obronnych, bądź brakiem krytycznej oceny zagrożenia - stają się łatwą ofiarą przestępstwa.

Prostytucja

Polega na utrzymywaniu przypadkowych oraz odpłatnych stosunków seksualnych o charakterze heteroseksualnym lub homoseksualnym - bez osobistego zaangażowania. W Polsce sama prostytucja nie jest karalna. Karane są natomiast przestępstwa ściśle z nią związane, takie jak :

- stręczycielstwo - czyli nakłanianie do nierządu

- sutenerstwo - czerpanie korzyści z cudzego nierządu

- kuplerstwo - ułatwianie cudzego nierządu w celu osiągnięcia korzyści majątkowych

Występują przestępstwa popełniane przez prostytutki a mające bezpośredni związek z wykonywanym „zawodem” prostytutki oraz ze środowiskiem w którym ona przebywa uprawiając swój proceder, tj.

- kradzieże dokonywane na pijanych klientach (np. kradzież pieniędzy, zegarka)

- wyłudzenia pieniędzy od klienta

- współudział w przestępstwach rozboju (np. występowanie w roli „wabika”)

- przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu (np. chuligaństwo, czynna napaść na funkcjonariusza oraz opór przeciwko czynnościom służbowym policji)

- czyny nierządne względem osób poniżej lat 15

- narażanie na zarażenie chorobą weneryczną oraz zarażenie wirusem HIV

- dzieciobójstwo

- walki o tereny wpływów między prostytutkami, sutenerami, stręczycielami (ciężkie uszkodzenia ciała, oszpecenia, okaleczenia ciała, bójki, pobicia, zabójstwa)

Istnieją jeszcze związki pośrednie między prostytucją i przestępczością, do których między innymi należą :

• zjawisko demoralizacji i sieroctwa społecznego - stwarza większe prawdopodobieństwo wkroczenia na drogę przestępstwa przez osoby nim dotknięte

• prostytutki z uwagi na wykonywaną profesję są bardziej podatne na stanie się ofiarą :

- łatwiej ulęgają zamachom przestępczym z uwagi na to, że często wiążą się z towarzystwem z marginesu społecznego lub poszukują takiego towarzystwa

- prostytucja pogłębia zjawisko alkoholizmu

Alkoholizm

1) Życie i wychowanie w zdemoralizowanym środowisku rodzinnym, nadużywanie alkoholu oraz pijaństwo rodziców w okresie dzieciństwa.

1. Uzależnienie od alkoholu oraz wykolejenie w okresie młodości (zaburzenia zdrowia fizycznego, psychicznego oraz zachowań społecznych).

2. Nadużywanie alkoholu przyczyną zachowań aspołecznych (zachowań w których dominuje siła fizyczna, przemoc wobec słabszych, nieposzanowanie norm społecznego współżycia)

3. Przestępstwa popełniane po wpływem alkoholu :

- przeciwko życiu i zdrowiu (np. zabójstwa, ciężkie uszkodzenia ciała, zgwałcenia)

- przeciwko wolności

- przeciwko mieniu (np. rozboje, włamania, kradzieże)

- przeciwko rodzinie i opiece (np. znęcanie się nad rodziną oraz osobami zależnymi)

- przeciwko porządkowi publicznemu (np. chuligaństwo)

- przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu

4. Udział nietrzeźwych kierowców w wypadkach drogowych (sprawcy przestępstw drogowych)

5. Przestępstwa popełniane w celu zdobycia (np. włamania do sklepów, kradzieże) lub w celu zdobycia środków na zakup alkoholu (np. kradzieże, rozboje, włamania, wymuszenie rozbójnicze).

6. Nielegalny wyrób spirytusu - bimbrownictwo traktowany jako czyn przestępczy (jak również wytwarzanie lub przystosowanie urządzeń do wyrobu bimbru, ich przechowywanie, zbywanie, lub nabywanie, a także zbywanie, nabywanie lub przechowywanie samogonu).

7. Nielegalny handel oraz przemyt alkoholu.

8. Osoby nietrzeźwe znacznie częściej stają się ofiarami przestępstw :

• Łatwiej ulegają zamachom przestępczym z powodu mniejszej czujności, osłabienia samokontroli i samokrytycyzmu oraz zdolności oceny niebezpieczeństwa sytuacji

• Osoby pod wpływem alkoholu prowokują sprawcę, ich zagrożenie wiktymogenne rośnie w miarę spożywanego alkoholu (szczególnie w przestępstwach rozboju lub zgwałcenia)

• Osoby nietrzeźwe jako ofiary przestępstw nieumyślnych (np. gwałtowne wtargnięcie pijanego wprost pod nadjeżdżający pojazd)

22. Podaj jakimi (w szczególności) zjawiskami patologii społecznej zajmuje się kryminologia ?

narkomania , prostytucja , alkoholizm

...............................................................................................................................

23. Wiedza o czynnikach kryminogennych, czyli o przyczynach i uwarunkowaniach przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób jest podstawą dla właściwej realizacji zasady : (zaznacz właściwą odpowiedź)

1. humanitaryzmu,

2. praworządności,

3. indywidualizacji,

4. tolerancji,

W szczególności w systemie wykonania kary pozbawienia wolności

1. programowanego oddziaływania,

2. zwykłym,

3. terapeutycznym,

24. Wiktymologia kryminalna jest nauką o ofiarach przestępstw, która rozwija się w dwóch nurtach. (uzupełnij wypowiedź)

Pierwszy wcześniejszy ( t e o r e t y c z n y ) skupia się na :

1. Ujawnieniu i charakterystyce osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą przestępstwa.

2. Analizie wzajemnych związków łączących sprawcę i ofiarę.

3. Określeniu roli ofiary w genezie przestępstwa.

Drugi ( p r a k t y c z n y ) zajął się :

1. Rolą ofiary w postępowaniu procesowym.

2. Możliwością zrekompensowania strat poniesionych przez ofiarę.

3. Stosunkiem społeczeństwa do ofiar przestępstw.

25. W prawidłowej organizacji wykonania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania wiedza z zakresu wiktymologii kryminalnej może być wykorzystana w trzech płaszczyznach : (zaznacz właściwe odpowiedzi)

Wiedza o roli ofiary w genezie przestępstwa oraz o czynnikach podatności wiktymologicznej wykorzystywana jest w trzech zasadniczych płaszczyznach :

1. Zapewnienie bezpieczeństwa osadzonym.

2. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonariuszom.

3. Ocena poziomu demoralizacji sprawcy przestępstwa

1. przy opracowywaniu jadłospisów,

2. dla zapewnienia bezpieczeństwa osadzonych,

3. jest pomocna przy ocenie poziomu demoralizacji skazanych,

4. daje podstawy dla prawidłowego rozdzielania korespondencji urzędowej w sekretariacie jednostki,

5. dla zapewnienia bezpieczeństwa funkcjonariuszy,

6. przy ocenie społecznej kosztów przestępczości,

1. W prawidłowej organizacji wykonania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania wiedza z zakresu wiktymologii kryminalnej może być wykorzystana w trzech płaszczyznach : (wymień te płaszczyzny)

1. Zapewnienie bezpieczeństwa osadzonym (rozpoznanie potencjalnych ofiar).

2. Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonariuszom SW (wskazanie osadzonych szczególnie agresywnych)

3. Ocena poziomu demoralizacji sprawcy przestępstwa (zapobieganie wzajemnej demoralizacji osadzonych i szerzeniu się przestępstw oraz oddzielenie recydywistów od pierwszy raz karanych, grypsujących od poszkodowanych)

27. Podaj przynajmniej po pięć czynników wiktymogennych indywidualnych i grupowych, które mogą rzutować na rozmieszczenie osadzonych, mając na względzie zapewnienie im bezpieczeństwa :

1. Czynniki wiktymogenne indywidualne :

• wiek (zwrócenie uwagi na osoby starsze i bardzo młode)

• wygląd zewnętrzny (uroda, posiadane tatuaże)

• sprawność fizyczna (ułomność, kalectwo, nadmierna otyłość)

• sprawność psychiczna (ociężałość umysłowa, załamanie po aresztowaniu, zaburzenia psychonerwicowe np. wady wymowy, tiki, drgawki, moczenie)

• skłonności (homoseksualne, do brawury, do ryzykanctwa)

• rodzaj popełnionego przestępstwa (gwałt na nieletniej, dzieciobójstwo, kazirodztwo, matkobójstwo, nekrofilie, czyny lubieżne)

2. Czynniki wiktymogenne grupowe :

• narodowość

• rasa

• wyznanie

• przynależność do grup (nieformalnych lub przestępczych na wolności)

• zawód wykonywany na wolności (np. żołnierze, f-sze policji i SW, wymiaru sprawiedliwości i prokuratury)

• stan majątkowy

• pochodzenie społeczne

• miejsce zamieszkania

28. Spokojnego usposobienia skazany, nie uczestniczący w podkulturze więziennej, odbywający karę pozbawienia wolności za zgwałcenie 11-letniej dziewczynki, został dotkliwie pobity i zgwałcony w wieloosobowej celi mieszkalnej przez skazanych „grypsujących”

1. Do jakiego typu ofiar zaliczyłbyś go ?

1. ofiara własnej ignorancji,

2. ofiara zawiniona,

3. ofiara niewinna,

2. Jaki podstawowy błąd w działaniach funkcjonariuszy przyczynił się do zaistnienia tego przestępstwa ?

- Złe rozpoznanie przy przyjęciu - tzn. nie zwrócenie uwagi na rodzaj przestępstwa za jakie skazany otrzymał wyrok lub został osadzony

- Złe rozmieszczenie - tzn. osadzenie w celi ze skazanymi grypsującymi

29. Wymień ograniczenia, którym podlega uwięziony w czasie pozbawienia wolności :

1. Brak wolności

- osadzony jest odcięty od rodziny, znajomych, społeczeństwa

- jest w znacznym stopniu ograniczony możliwością zaspokajania swoich potrzeb

2. Pozbawienie udogodnień materialnych i usługowych

- więzienie zapewnia podstawowy standard w zakresie materialnym i usługowym

- osadzeni zasobni materialnie postrzegają negatywnie warunki bytowe

3. Brak lub ograniczenie kontaktów heteroseksualnych

- niezaspokojenie potrzeb seksualnych

- niemożność okazania uczuć budzi agresję

4. Pozbawienie autonomii (niezależności)

- osadzony ma obowiązek podporządkowania się nakazom i zakazom określonych przepisami

- całość życia jest zorganizowana i nadzorowana przez personel więzienny

- występuje codzienna reglamentacja (czyli podporządkowanie) czynności

5. Poczucie zagrożenia

- przebywanie z osobnikami uznawanymi w bezpośredniej styczności za niebezpiecznych

- zagrożenie wynikające z kompetencji administracji - zmiana celi, transport, zmiana pracy

- niekorzystna sytuacja poza murami zakładu - kłopoty rodzinne, choroba najbliższych

30. Podstawowe czynniki kryminogenne środowiska więziennego mające wpływ na przestępczość osadzonych w okresie izolacji penitencjarnej to: (wpisz właściwą odpowiedź)

1. stres, agresja, frustracja, dewiacja,

2. podkultura więzienna („drugie życie”)

3. intoksykacja alkoholowa lub odurzanie środkami narkotycznymi lub psychotropowymi

4. zatrudnienie na zewnątrz ZK lub AŚ

1. Najczęściej popełnianymi przez osadzonych, w czasie pobytu w warunkach izolacji penitencjarnej, przestępstwami są : (wymień ich rodzaje i w miejsce kropek wpisz właściwą odpowiedź)

PRZESTĘPSTWA PENITENCJARNE

- ucieczka

- niepowrót z przerwy w karze

- niepowrót z czasowego pobytu poza terenem ZK (niepowrót powyżej 3 dni)

- znęcanie się fizyczne i psychiczne nad osobą pozbawioną wolności

- dopuszczenie przez f-sza publicznego, SW do popełnienia przestępstwa znęcania się fizycznego i psychicznego nad osobą pozbawioną wolności

A/ przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości :

- ucieczka lub samowolne oddalenie się

- pomoc lub ułatwienie w ucieczce

- niepowrót z czasowego pobytu poza terenem ZK (niepowrót powyżej 3 dni)

- niepowrót z przerwy w karze

- znęcanie się fizyczne i psychiczne nad osobą pozbawioną wolności

B/ przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu :

- lekkie uszkodzenie ciała (uszkodzenie powyżej 7 dni)

- średnie uszkodzenia ciała (uszkodzenie powyżej 7 dni)

- ciężkie uszkodzenie ciała (kalectwo, nieuleczalna choroba)

- zarażenie chorobą weneryczną lub wirusem HIV

- udział w bójce lub pobiciu

- udział w bójce lub pobiciu z użyciem niebezpiecznego narzędzia (kastetu, noża)

- nakłanianie lub zmuszanie do samobójstwa

- pomoc w samobójstwie

- zabójstwo na prośbę

C/ przestępstwa przeciwko instytucji państwowej i samorządowi terytorialnemu:

- czynna napaść na funkcjonariusza publicznego (działanie sprawców wspólnie lub w porozumieniu, agresja pojedynczego osadzonego który używa broni)

- naruszenie nietykalności cielesnej f-sza (w trakcie lub w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych)

- ubliżanie lub znieważenie funkcjonariusza publicznego

- przemoc lub groźba w celu zmuszenia f-sza do zaniechania czynności służbowych

D/ przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności:

- masturbacja lub samogwałt oraz inne akty seksualne popełniane pod przymusem

- zgwałcenie

E/ przestępstwa przeciwko wolności:

- groźba karalna (grożenie popełnieniem zabójstwa)

- przymus zmuszający do określonego zachowania się lub do podjęcia, znoszenia lub zaniechania działania

F/ przestępstwa inne:

- przestępstwa przeciwko mieniu - niszczenie mienia, kradzieże, włamania

- przestępstwa przeciwko dokumentom - fałszerstwo dokumentów

- przestępstwa przeciwko nielegalnej produkcji alkoholu

2. W wolne miejsca w tabeli wpisz przykłady przestępstw popełnianych przez osadzonych, u podłoża których mogą leżeć podane czynniki kryminogenne środowiska więziennego (podaj cztery przykłady)

PODKULTURA WIĘZIENNA	INTOKSYKACJA ALKOHOLOWA	STRES AGRESJA	ZATRUDNIENIE NA ZEWNĄTRZ ZK I AŚ
Uszkodzenia ciała, znęcanie się	Niszczenie mienia, bójki, samobójstwa	Ubliżanie, poniżanie znieważanie	Intoksykacja alkoholowa, przemyt
Zmuszenia	Ucieczki, niepowroty	Niszczenie mienia	Zabór mienia
Gwałty	Nielegalny wyrób	Znęcanie się	Ucieczki
Opór przeciwko czynnościom służbowym f-szy	Przestępstwa przeciwko funkcjonariuszom	Zakłócenia porządku i spokoju w zakładzie	Nielegalne kontakty i transakcje, pieniądze

3. Podkreśl, które z podanych niżej przestępstw zaliczamy do grupy przestępstw przeciwko wolności :

1. groźba karalna,

2. uwolnienie lub ułatwienie ucieczki,

3. znieważenie funkcjonariusza publicznego,

4. groźba lub podstęp w celu zmuszenia do określonego zachowania,

5. zgwałcenie,

6. udział w bójce lub pobiciu,

31. Powszechnie w etiologii kryminalnej wyróżnia się dwie zasadnicze orientacje teoretyczne : (w miejsce kropek wstaw słowa będące uzupełnieniem podanego niżej zdania)

orientację antropologiczną (biopsychiczną), która była historycznie wcześniejsza i orientację socjologiczną

32. Wymień znane ci zasady podkultury więziennej („drugiego życia”) oraz przedstaw zmiany zachodzące w podkulturze więziennej :

Zasady podkultury więziennej - „drugiego życia” :

1. Zasada podporządkowania.

2. Zasada eksploatacji.

3. Przemoc.

4. Zasada finansów - zamożność osadzonych (wątek ekonomiczny).

Zmiany w podkulturze więziennej - „drugiego życia” :

1. Brak jednoosobowego przywódcy.

2. Brak wzajemnego zaufania.

3. Wewnętrzne rozbicie grupy.

4. Rozbieżność interesów skazanych zatrudnionych i niezatrudnionych.

5. Odejście od starych ortodoksyjnych (wiernych ściśle określonym zasadom) zasad.

6. Odejście od grypsery.

7. Zmiana hierarchii wartości.

8. Szacunek do pracy i odmowa pracy.

9. Udział w pracach na terenie jednostki penitencjarnej.

10. Aktywność w pracach prospołecznych.

11. Zanika gwara więzienna.

12. Dbałość o czystość i estetykę w celach oraz w oddziałach mieszkalnych.

13. Wzajemne odwiedzanie się w celach przez osadzonych grypsujących i niegrypsujących.

14. Sama podkultura więzienna nie jest czynnikiem kryminogennym lecz tylko w tym pojęciu negatywnym, na tle podkultury.

- 11 -

---