METAGENEZA WORKOWCÓW I PODSTAWCZAKÓW
Rozmnazanie:
a) bezplciowe (wegetatywne) - podzial komórki (u grz. 1-komórkowych), fragmentacja grzybni (plechy strzepkowe, porosty), paczkowanie (1-kom. drozdze), urwistki (porosty, maja i strzepki i gonidia, powstaja wewn. plechy, wychodza na zewn.), wyrostki (porosty, strz. i gonidia, na zewn. plechy), zarodniki (grzyby, powstaja w sporangiach). Zarodniki: konoidialne - powstaja przez odcinanie kom. na koncach strzepek; workowe - w workach; podstawkowe - wypustki na zarod-niach. Umozliwiaja szybkie rozmnazanie, duze rozprzestrzenienie, sa drobne i lekkie (przez wiatr). zarod. grz. wodnych korzystaja z wody. Zarod. moga przenosic zwierzeta (w przewodach pokarm.) b) plciowe - kopulacja gamet (izo-, anizo-, oogamia), game-tangiów (identyczne morofol., (+) i (-) - z róznych pod wzgledem plci plech, legnie i plemnie, w wyniku kopulacji - plazmogamia, laczenie sie jader (n) plemni oraz legni w pary (dikariony, n+n), pó?niej kariogamia (2n), u workowców raz w roku, somatoga-mia - kopulacja wegetatywnych, haploidalnych róznoimiennych strzepek, plazmogamia, dikariony, znacznie pó?niej kariogamia.
Metageneza workowców - sporofit rózni sie od gametofitu morfologicznie (hetero-morficzna), dominuje gametofit (n); 1) W odpowiednich warunkach haploidalne asko-spory kielkuja, tworzac haploidalna grzybnie. 2) Na grzybni powstaja wielojadrowe, ha-ploidalne gametangia meskie (plemnie) i zenskie (legnie). Kazda legnia wytwarz cienki wyrostek (wlostek). Równoczesnie u podstawy legni rosna strzepki formujace haploidal-ny owocnik. Niektóre z nich (wstawki) tworza wraz z zarodniami workowymi warstwe zarodnikotwórcza. 3) Nastepuje kopulacja gametangiów (gametangiogamia). Polega na przelaniu zawartosci plemni przez wlostek do legni (zachodzi tylko plazmogamia i do-bieranie jader w pary - dikariony). 4) Jadra sprzezone przechodza do wyrastajacych ze szczytu legni strzepek workotwórczych, które rozrastaja sie i staja sie strzepkami dika-riot. (n+n). 5) Szczytowa czesc kazdej strz. workotw. tworzy sciane poprzeczna. Po-wstajaca w ten sposób komórka szczytowa zawiera tylko 1 pare jader sprzez. Komórka ta, nazywana macierzysta, tworzy worek, w którym zachodzi kariogamia (2n). 6) Po-wstale po zlaniu jader sprzez. diploidalne jadro przechodzi podzial redukcyjny (n), a nastepnie mitoze, co prowadzi do uformowania w worku 8 zarodników (askosporów). 7) Zarodniki, po wysypaniu z dojrzalej zarodni, moga w odpowiednich warunkach zapoczat-kowac kolejny cykl rozwojowy. Wniosek: u workowców dominuje haplofaza (n), dika-riofaza (n+n) ograniczona jest do strzepek workotwórczych, a diplofaza (2n) jedynie do kom. macierzystej zarodni workowej.
Metageneza podstawczaków - heteromorf., dominacja sporofitu, ale jako strzepek dikariot. (n+n). 1) haploidalne basidiospory kielkuja w odpowiednich warunkach i two-rza haploidalne, róznoimienne strzepki (+) i (-). 2) Strzepki te poczatkowo sa komór-czakami, ale wkrótce potem dziela sie przegrodami poprzecznymi na 1-jadrowe komórki, tworzace rozrastajaca sie grzybnie. 3) Zetkniecie sie róznoimiennych strzepek prowadzi do somatogamii. Najpierw zachodzi plazmogamia i tworza sie dikariony. 4) Z polaczo-nych komórek rozwija sie dikariot. grzybnia wtórna, która rozrastajac sie tworzy owocni-ki z blaszkowatym hymenoforem. 5) W szczytowych partiach blaszek zachodzi karioga-mia i powstaja jadra zygotyczne (2n). 6) Kazde jadro zygotyczne dzieli sie mejotycznie (n) i komórka przeksztalca sie w "bulawkowata" podstawke. 7) Na podstawce powstaja 4 wyrostki, na których "sadowia" sie haploidalne basidiospory. 8) Zarodniki oderwane od podstawek padaja na podloze, kielkuja w haploidalne grzybnie rozpoczynajace nowy cykl rozwojowy. Wniosek: u podstawcz. dominuje dikariofaza, haplofaza jest ograniczo-na do strzepek bioracych udzial w somatogamii, a diplofaza jedynie do kom. zygotycznej przeksztalcajacej sie w podstawke.
Metageneza sprzezniaków - dominuje gametofit (n), tylko zygota ma 2n 1) W wyni-ku gametangiogamii niezróznicowanych morfologicznie, nalezacych do róznych pod wzgledem plciowym strzepek powstaje wielojadrowa zygospora (2n) 2) Podczas jej kielkowania zachodzi mejoza (n) i tworzy sie haploidalna strzepka, na której szczycie rozwija sie kulista zarodnia z haploidalnymi zarodnikami. 3) Po rozerwaniu sciany za-rodni, zarodniki wysypuja sie i kielkuja lub przeczekuja niekorzystne warunki. 4) Z za-rodników kielkuje grzybnia, rozmnazajaca sie bezplciowo.