Zagrożenia Biologiczne
Zagrożenia biologiczne to: takie mikro i makroorganizmy oraz takie struktury i substancje wytwarzane przez organizmy, które występują w środowisku pracy wywierają szkodliwy wpływ na organizm ludzki i mogą być przyczyną chorób pochodzenia zawodowego. To drobnoustroje komórkowe oraz jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego (bakterie, grzyby, wirusy); drobnoustroje zmodyfikowane genetycznie; hodowle komórkowe; pasożyty wewnętrzne człowieka; priony, które mogą być przyczyną zakażenia, alergii (uczulenia) lub zatrucia.
Czynnikami biologicznymi wywołującymi różnego rodzaje choroby zawodowe mogą mieć:
drobnoustroje wywołujące choroby zakaźne,
makro i mikroorganizmy wywołujące dolegliwości o charakterze alergicznym,
wirusy,
pasożyty.
Zagrożenia biologiczne można klasyfikować na podstawie:
chorób jakie wywołują,
sposobu przenoszenia i stopniu ryzyka jakie stwarzają dla pracowników,
zasad systematyki przyrodniczej,
wielkości i morfologii.
Wśród znanych szkodliwych czynników biologicznych najwięcej należy do:
wirusów, (128; 132)
pierwotniaków,
bakterii, (151)(181)
toksyn bakteryjnych.
Zagrożenia biologiczne zostały podzielone na następującą ilość klas:
2
4,
6,
8.
Czynniki biologiczne należące do klasy I :
zazwyczaj nie wywołują chorób u ludzi,
stanowią bardzo duże zagrożenie dla pracowników,
obejmują tylko wirusy,
należą do najbardziej niebezpiecznych patogenów.
Podkreśl odpowiedź prawidłową:
pierwszym i podstawowym dokumentem określającym kierunki prac legislacyjnych państw UE w zakresie ochrony pracowników przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi jest dyrektywa z 26.11.1980 r.
pierwszym i podstawowym dokumentem określającym kierunki prac legislacyjnych państw UE w zakresie ochrony pracowników przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi jest dyrektywa z 26.11.1982 r.
pierwszym i podstawowym dokumentem określającym kierunki prac legislacyjnych państw UE w zakresie ochrony pracowników przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi jest dyrektywa z 26.11.1990 r.
pierwszym i podstawowym dokumentem określającym kierunki prac legislacyjnych państw UE w zakresie ochrony pracowników przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi jest dyrektywa z 26.11.1995 r
Obecnie obowiązującym podstawowym dokumentem państw UE dotyczącym ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na czynniki biologiczne jest:
dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 18.09.2000r.,
dyrektywa 2005/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 18.09.2005r.,
dyrektywa 1995/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 18.09.1995r.,
dyrektywa 2002/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 18.09.2002r.,
W Polsce aktem prawnym dotyczącym zagadnień związanych z ochroną pracowników przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi jest:
rozporządzenie Rady Ministrów z 15.07.1995r.
rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22.04.2005r.
rozporządzenie Ministra Zdrowia z 15.07.2005r.
rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 22.04.2005r.
Największe zagrożenie szkodliwymi czynnikami biologicznymi występuje wśród:
pracowników zatrudnionych na budowach,
pracowników służby zdrowia,
pracowników laboratoriów medycznych i analitycznych,
rolników i leśników.
Zaznacz odpowiedź prawidłową:
szacuje się, że w skali świata pracowników narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne jest kilkaset milionów pracowników,
szkodliwe czynniki biologiczne są zagrożeniem tylko w Krajach tropikalnych,
szkodliwe czynniki biologiczne stanowią ważny, chociaż wciąż niedoceniony problem medycyny pracy,
biologiczne szkodliwości zawodowe nie stanowią żadnego zagrożenia dla pracowników służb medycznych.
W rozprzestrzenianiu się czynników biologicznych największe znaczenie ma droga:
pokarmowa,
powietrzno-pyłowa,
powietrzno-kropelkowa,
poprzez kontakty seksualne.
Najczęstszą chorobą zawodową pracowników służby zdrowia jest:
choroba AIDS,
wirusowe zapalenie wątroby (żółtaczka zakaźna) typu B,
wirusowe zapalenie wątroby (żółtaczka zakaźna) typu A,
gruźlica.
Patogenem odpowiedzialnym za chorobę z pyt. 13 można się zarazić poprzez:
zanieczyszczone igły i narzędzia chirurgiczne,
transfuzję krwi,
kontakty seksualne,
pocałunek.
W Polsce na chorobę zawodową z pyt. 13 zapada rocznie około:
10 000 pracowników,
1000 pracowników,
100 pracowników,
3 000 pracowników,
Szkodliwe czynniki biologiczne mogą wykazywać w stosunku do osób narażonych działanie:
zakaźne,
alergiczne,
toksyczne,
rakotwórcze.
Alergen jest to:
czynnik, której organizm potrzebuje do utrzymania aktywności układu immunologicznego,
czynnik niezbędny do prawidłowego funkcjonowania białych ciałek krwi,
czynnik niezbędny do produkcji czerwonych krwinek w płucach,
czynnik wywołujący nadmierną lub nieprawidłową odpowiedź immunologiczną.
Zawodowa choroba - alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (alveolitis allergica) wywołane jest głównie przez:
wirusy,
prątki gruźlicy,
alergeny roślinne,
alergeny drobnoustrojowe występujące w pyłach organicznych.
Podjednostkami chorobowymi alveolitis allergica są:
wirusowe zapalenie płuc,
płuco hodowcy ptaków,
płuco rolnika,
zapalenie płuc wywołane przez prątki gruźlicy.
Wdychiwane alergeny mogą powodować:
uczulenie limfocytów T - komórek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej,
aktywację makrofagów płucnych,
zatykanie naczyń krwionośnych,
wydzielanie substancji odpowiedzialnych za wywołanie stanów zapalnych (mediatorów reakcji zapalnych).
Częstość występowania alveolitis allergica w narażonych grupach w różnych krajach mieści się w zakresie:
15,3 ÷ 21,5 %,
10,4 ÷ 20,5 %,
9,6 ÷ 19,5 %,
0,8 ÷ 8,6 %.
Astma oskrzelowa pochodzenia zawodowego uwarunkowana jest:
brakiem witamin,
występowaniem predyspozycji zawodowej,
zapaleniem płuc,
wytwarzaniem swoistych przeciwciał.
Przyczyną astmy wywołanej przez zawodowy kontakt z pyłami organicznymi są najczęściej wysokocząsteczkowe alergeny glikoproteinowe i proteinowe pochodzące z:
roślin,
grzybów pleśniowych,
roztoczy,
ssaków.
Zaznacz odpowiedź błędną:
syndrom toksyczny wywołany pyłem organicznym (ODTS) może być wynikiem narażenia na kontakt z endotoksyną bakteryjną,
ODTS polega na nieswoistej stymulacji układu odpornościowego,
objawom ODTS są gorączka, dreszcze, bóle głowy, katar,
ODTS wywołany jest przez substancję, z którą organizm musiał się wcześniej zetknąć.
Jednostka chorobowa określona jako ODTS jest:
syndromem toksycznym wywołanym pyłem organicznym i może być wynikiem narażenia na kontakt z endotoksyną bakteryjną,
syndromem objawiającym zabarwieniem tworzenia się limfocytów,
alergicznym zapaleniem płuc,
syndromem toksycznym wywołanym pyłem organicznym i może być wynikiem narażenia na kontakt z grzybami pleśniowymi.
Pracownicy narażeni na kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi powinni mieć zagwarantowaną:
Odp. a. bezpieczne warunki spożywania posiłków - wydzielone pomieszczenia
Odp. b. odpowiednie środki ochrony indywidualnej i przechowywanie ich w wyraźnie oznakowanym miejsce
Odp. c. zapewnienie właściwych pomieszczeń, urządzeń higieniczno - sanitarnych, a także środków higieny osobistej oraz jeśli to konieczne, środków do odkażania skóry lub błon śluzowych.
Personel medyczny poprzez zakażone narzędzia i krew chorych pacjentów jest narażony na zakażenie:
wirusem kleszczowego zapalenia mózgu,
wirusem HIV wywołującym chorobę zwaną nabytym niedoborem odporności,
wirusowym zapaleniem wątroby (WZW) typu B i C,
wirusem grypy.
Stężenie endotoksyn w pyle i rurowcach roślinnych może osiągnąć wartość:
102 ÷ 104 ηg/m3,
101 ÷ 102 ηg/m3,
103 ÷ 105 ηg/m3,
102 ÷ 106 ηg/m3.
W skład endotoksyny wchodzi:
wielocukrowy O - antygen, białkowy rdzeń i lipid A,
antygen - O, cukrowy rdzeń i lipid A,?
białko, cukrowy rdzeń i lipid A,
lipidowa otoczka, cukrowy rdzeń i białko A.
Do oznaczania ilości endotoksyny w środowisku pracy wykorzystuje się:
ilość zaktywowanych makrofagów po godzinie od podania endotoksyny,
test Limulus,
metodę w której wykorzystuje się zjawisko koagulacji krwi stawonoga morskiego w obecności endotoksyny,
nie opracowano jeszcze dokładnej metody pomiaru endotoksyny.
Do bakterii spiralnych wywołujących zawodową chorobę leśników zaliczamy:
zarazek choroby ptasiej,
zarazek gorączki Gór Skalistych,
bakterię powodującą ronienie bydła,
bakterię powodującą bereliozę (chorobę z Lyme).
Zaznacz odpowiedź błędną. W przeciwieństwie do endotoksyny, egzotoksyny bakteryjne:
są zazwyczaj wrażliwe na wysoką temperaturę,
wydzielane są na zewnątrz komórki w trakcie ich wzrostu,
stanowią część osłon komórki bakteryjnej (np. błony zewnętrznej),
są białkami.
Grupami zawodowymi szczególnie narażonymi na zakażenie pałeczkami brucelozy są:
hodowcy pieczarek i ogrodnicy,
weterynarze,
dojarki,
pszczelarze. (oborowni, inseminatorzy, pracownicy z-dów mięsnych i laboratoriów
Opracowany przez Instytut Medycyny Wsi projekt norm przewiduje, że dopuszczalna ilość grzybów w środowisku pracy nie powinna przekraczać:
100 000 CFU/m3,
20 000 CFU/m3 ,
50 000 CFU/m3,
1 000 000 CFU/m3.
Największe znaczenie w wywoływaniu chorób zawodowych pośród bakterii mają:
riketsje i chlamydia,
bakterie spiralne,
pałeczki gram-ujemne,
laseczki gram-dodatnie.
Grzybice naskórkowe, powodowane przez grzyby z rodzaju candida lub saprofityczne pleśnie, pojawiają się głównie u:
osób zatrudnionych przy pracach ziemnych,
pracujących w warunkach dużej wilgotności i podwyższonej temperatury,
osób zatrudnionych przy produkcji antybiotyków przeciwgrzybicznych,
pracowników roszarni lnu.
Zagrożeniem zawodowym dla fryzjerek, manikiurzystek i pracowników służby zdrowia jest:
grzyb czerwony (trichophyton rubrum),
grzybica strzygąca,
iktchogluton ……………,
grzyb brodawkowaty.
Wymień przynajmniej jeden gatunek grzyba podstawczaka, który może powodować u ludzi np. uczulenie astmę lub alergiczny nieżyt nosa:
odp. boczniak ostrygowaty , pieczarka
39. Przyczyną stanów zapalnych skóry u drwali, leśników i pracowników tartaków mogą być:
kwasy porostowe,
grzyb brodawkowaty,
alergeny produkowane przez gąsienice niektórych owadów,
pałeczki brucelozy.
Pyłki kwiatowe traw i drzew stanowią przyczynę kataru siennego (pyłkowicy). Zagrożeniem dla osób wrażliwych jest liczba ziaren pyłków traw większa niż 20 w 1m3 powietrza.
Zaznacz odpowiedź błędną. Alergeny i toksyny roślinne mogą powodować:
zaczerwienienie skóry,
pokrzywkę skórną,
powstawanie pęcherzy i wyprysków,
spadak liczby czerwonych ciałek krwi.
Na zdrowie osób zatrudnionych w różnych działach przemysłu mogą szkodliwie oddziaływać alergeny i jady kręgowców. Wśród tych substancji najistotniejsze znaczenie mają:
toksyny niektórych ryb (płaszczki, okoniowate),
alergeny zwierzęce,
toksyny zawarte w jadach niektórych gadów (np. wężów),
białka ptasie odpowiedzialne za zespół zwany płucem hodowców ptaków.
LAA (Labolatory Animal Allergy) to zespół chorobowy wywołany przez zwierzęta laboratoryjne. Zachorowalność od 11 do 30 %.
Zawodowa choroba masarzy, rzeźników, hodowców trzody chlewnej objawiającym się czerwonym rumieniem wywołana jest przez gram-dodatnią bakterię zwaną:
pałeczką brucelozy,
włoskowcem różycy,
promieniowcem,
pałeczką salmonella.
Bardzo niebezpieczna toksyna bakteryjna zwana toksyną botulinową (botulotoksyną) powoduje:
skurcz naczyń krwionośnych w sercu,
aktywację przewodzenia impulsów nerwowych,
paraliż mięśni,
blokadę przewodzenia impulsów nerwowych.
Istotny wzrost objawów ze strony układu oddechowego (kaszel, duszności) obserwuje się, gdy ilość mikroorganizmów w 1m3 powietrza w środowisku pracy jest większa od:
10 tys CFU,
20 tys CFU,
30 tys CFU,
50 tys CFU.
Wśród chorób wirusowych występujących u hodowców zwierząt wywołanych przez wirusy odzwierzęce spotyka się:
chorobę wywoływaną przez wirus niesztowicy,
chorobę Newcastle (zapalenie spojówek),
chorobę Adisona,
wirusowe zapalenie wątroby typu B.
Wymień dwa sposoby, które pozwolą potwierdzić podejrzenie że objawy chorobowe występujące u pracownika lub grupy pracowników zostały wywołane przez określony czynnik biologiczny:
odp. Wykrywanie danego czynnika w środowisku pracy i określenie rozmaiarów ekspozycji- mikrobiologiczne badanie powietrza
odp. bezpośrednie stwierdzenie obecności Cz. B. w organizmie pracow. - badanie makroskopowe, izolacja mikroorganizmu na podłoża mikrobiologiczne, stwierdzenie kontaktu z czynnikiem poprzez stwierdzenie dodatniej reakcji immunologicznej chorego na antygen danego czynnika.
Na czym polega metoda sedymentacyjna Kocha powszechnie wykorzystywana do obliczania mikroorganizmów w powietrzu:
odp. polega na otwarciu na określony czas płytek z pożywką (np. bulion agar dla bakterii, podłoże Czapek - Doxa dla grzybów), inkubacji a następnie policzenie wyrosłych kolonii. Wzór L= Ax100/PxK- Omeliańskiego L - ilość drobnoustrojów ( jtk/m2); A - średnia ilość kolonii na płytkach Petriego; P - powierzchnia płytki; K - współczynnik zależności od czasu ekspozycji ( k1=dla 5 min; k2= dla 10 min; k3= dla 15 min. )
Wzór Omeliańskiego, za pomocą którego oblicza się ilość drobnoustrojów w powietrzu opiera się na zależności, że:
w 10 l powietrza znajduje się tyle mikroorganizmów, ile opadnie w ciągu 5 min na płytkę o powierzchni 100 cm2,
w 10 l powietrza znajduje się tyle mikroorganizmów, ile opadnie w ciągu 5 min na płytkę o powierzchni 10 cm2,
w 100 l powietrza znajduje się tyle mikroorganizmów, ile opadnie w ciągu 5 min na płytkę o powierzchni 100 cm2,
w 10 l powietrza znajduje się tyle mikroorganizmów, ile opadnie w ciągu 5 min na płytkę o powierzchni 1 cm2,
Wykrywanie alergenów w powietrzu przy użyciu technik immunologicznych polega na: Przygotowaniu surowic odpornościowych (np. chorych pracowników) skierowanych przeciw alergenom, które chcemy wykryć, Pobranie prób powietrza na stanowisku pracy (na filtr lub do płynu) w celu oznaczenia zawartego w nim alergenu. Wykonanie testu immunologicznego, określonego na podstawie intensywności reakcji przeciwciała z alergenem jego stężenia w powietrzu.
Syndrom ODTS występuje najczęściej u ludzi:
starszych (po 70-tym roku życia),
młodych (poniżej 30-tego roku życia),
choroba ta występuje z jednakową częstością u wszystkich grup wiekowych.
Syndrom „chorego domu” rozwija się w wyniku:
kontaktu z wirusami,
zbyt niskiej temperatury w budynku,
zbyt wysokiej temperatury w budynku,
kontaktu z substancjami wytwarzanymi przez pleśnie.
Zaznacz odpowiedź błędną dotyczącą wirusa HIV:
HIV wywołuje chorobę zwaną nabytym niedoborem odporności,
wirus ten jest bardzo wrażliwy na wysoką temperaturę,
wirus HIV atakuje limfocyty i w ten sposób obniża odporność organizmu,
wirus HIV jest odporny na fizyczne i chemiczne czynniki środowiska.
Prawdopodobieństwo zakażenia się wirusem HIV poprzez np. zadraśnięcie igłą zanieczyszczoną krwią (zakażonego pacjenta) ocenia się na:
10 %,
5 %,
0,5 %
3÷4 %.
Wirus grypy charakteryzuje się:
obecnością RNA w kapsydzie,?
wielką zmiennością, co utrudnia wyprodukowanie jednej, skutecznej szczepionki,?
dużą stałością genetyczną, co pozwala mu zakażać ludzi na całym świecie,
zdolnością infekowania komórek dróg oddechowych.
Riketsje to:
bardzo małe bakterie, mogące wywołać choroby odzwierzęce,
duże wirusy DNA,
specyficzne alergeny pochodzenia bakteryjnego,
struktury komórek bakterii uczestniczące w procesie przyłączania się do komórek gospodarza.
Podaj 1 chorobę wywoływaną przez riketsje gorączka Q
Endotoksyna (lipopolisacharyd) bakteryjna to:
część błony zewnętrznej bakterii gram-dodatnich,
część błony zewnętrznej bakterii gram-ujemnych,
toksyna produkowana przez laseczki wąglika,
to materiał genetyczny bakterii o silnym działaniu alergizującym.
Bezpieczny poziom endotoksyny w powietrzu to:
2 x 10 ηg/m3,
2 x 102 ηg/m3 ,
2 x 103 ηg/m3 ,
2 x 104 ηg/m3 .
Endotoksyny wdychiwane przez człowieka są bardzo niebezpiecznym czynnikiem biologicznym ponieważ powodują:
aktywację mikrofagów (komórek, które pożerają bakterie) płucnych,
odczyn zapalny w płucach,
zmiany patologiczne śródbłonka naczyń płucnych,
skurcz oskrzeli.
Symptomem wskazującym na zakażenie bakterią spiralną jest:
pojawienie się rumienia wędrującego,
skurcz oskrzeli,
zapalenie i ból stawów,
ból głowy.
Grupami zawodowymi szczególnie narażonymi na zakażenie pałeczkami brucelozy są:
pracownicy zakładów mięsnych,
weterynarze,
dojarki,
piekarze.
Gorączka Q, która występuje głównie u hodowców owiec, kuśnierzy, garbarzy powodowana jest przez:
chlamydia,
pałeczki gram-ujemne,
riketsje,
bakterie spiralne.
Choroby odzwierzęce przenoszone są na ludzi przez:
powietrze,
zjedzenie zakażonych zwierząt,
ukłucie kleszczy i innych zwierząt krwiopijnych,
dotykanie zakażonych zwierząt.
Hodowcy drobiu i pracownicy kombinatów przetwórstwa drobiu narażeni są na chlamydia, które wywołują chorobę (przebiegającą pod postacią zapalenia płuc) zwaną:
gorączką hodowcy drobiu,
płuco hodowcy drobiu,
proiteza,
papurica. - papuzica (ornitoza)
Zagrożeniem dla pracowników przetwórni dziczyzny, leśników oraz pracowników cukrowni, może być występująca np. u zajęcy i licznych gryzoni:
pałeczka tularemii,
pałeczka coli,
laseczka tężca,
pałeczka brucelozy.
Pałeczka legionelloza może wywołać ostrą nie odzwierzęcą chorobę zakaźną u:
osób zawodowo narażonych na wdychanie aerozolu z ciepłej wody,
osób narażonych na wdychanie aerozolu ze ścieków,
pracowników zatrudnionych przy czyszczeniu kanalizacji miejskich,
pracowników elektrociepłowni i platform wiertniczych.
Bakterie na podstawie różnicowego barwienia, dzielimy na Gram - ujemne i Gram - dodatnie. W preparacie mikroskopowym bakterie Gram - ujemne mają kolor:
niebiesko - fioletowy,
różowo - czerwony,
żółty,
czerwony lub niebieski.
Rycyna to:
trujące białko produkowane przez rącznika pospolitego,
najbardziej znana fitotoksyna,
toksyna produkowana przez grzyba Ricinus flarvus,
białka używane do neutralizowania mytotoskyn.
Toksyna botulinowa powoduje:
zahamowanie przewodnictwa w układzie nerwowym,
pobudzenie neuronów do skurczów,
uniemożliwia syntezę lub wydzielanie neurotransmitera,
skurcz pęcherzyków płucnych.
Wśród grzybów pleśniowych największe zagrożenie dla pracowników przemysłu spożywczego stanowią:
grzyby wywołujące tzw. syndrom chorego domu,
grzyby występujące na roślinach,
grzyby przechowalniane,
wszystkie grzyby są w takim samym stopniu niebezpieczne dla zdrowia pracownika.
W chłodziwach stosowanych w przemyśle maszynowym:
mikroorganizmy nie mogą się rozwijać,
mogą się rozwijać różne mikroorganizmy,
mikroorganizmy, które mogą się w chłodziwach rozwijać nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi.
Choroba odzwierzęca to choroba pasożytnicza wywołana przez inwazję larw psich i kocich odchodów ( toksokar ).
Czynniki biologiczne należące do klasy 4:
zazwyczaj nie wywołują chorób u ludzi,
stanowią bardzo duże zagrożenia dla pracowników,
obejmuje tylko wirusy,
należą do najbardziej niebezpiecznych patogenów.
Wymień znane Ci czynniki należące do tej klasy: wirus EBOLA - gorączka Ebola, wirus Lassa, gorączka Lassa, wirus ospy prawdziwej.
Mitotoksyny to:
lotne, o cyklicznej budowie, metabolity niektórych grzybów,
lotne lub nie lotne metabolity grzybów z rodzaju Asergillus i Penicillium,
trujące, nielotne wtórne metabolity bakterii i grzybów,
nielotne metabolity o budowie cyklicznej produkowane przez grzyby.
Zaznacz odpowiedź błędną:
mitotoksyny są wrażliwe na działanie UV,
mitotoksyny rozkładają się bardzo szybko w podwyższonej temperaturze,
do tej pory opisano około 10 różnych typów mytotoksyn,
mitotoksyny nie ulegają rozkładowi w czasie pasteryzacji.
Podkreśl odpowiedź błędną dotyczącą aflotoksyny:
jest to toksyna wytwarzana przez grzyby Aspergillus full,
stężenie tej mytotoksyny w zarodnikach grzyba wynosi 84 -200 mg/gram,
czynnikami sprzyjającymi syntezę aflotoksyny są niesprzyjające warunki wzrostu ( np. susza ),
czynnikiem sprzyjającym syntezie mytotoksyny jest nadmiar substancji.