Zespół Parinauda - zespół neurologiczny spowodowany uszkodzeniem podkorowego ośrodka skojarzonego spojrzenia do góry lub w dół. Ośrodek ten znajduje się na poziomie spoidła tylnego, w przedniej części jądra śródmiąższowego pęczka podłużnego przyśrodkowego. Zespół został nazwany od Henriego Parinauda[1][2].

W zespole Parinauda występują:

• porażenie nerwu III,

• porażenie nerwu IV,

• porażenie pęczka podłużnego przyśrodkowego.

Objawami są:

• brak reakcji źrenic na światło,

• porażenie ruchów gałek ocznych w górę i dół,

• zachowana reakcja źrenic na zbieżność.

Objaw Parinauda (objaw zachodzącego słońca, ang. setting sun sign) - izolowane porażenie spojrzenia ku górze. Może to być objaw uszkodzenia okolicy przedpokrywkowej, w przebiegu podwyższonego ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego (spotykany jest u dzieci z torbielami mózgu lub wodogłowiem). Objaw polega na widocznym u pacjenta skierowaniu gałek ocznych w dół i związanym z tym pojawieniu się rąbka białkówki nad tęczówką. Obraz może być nasilony przez ucisk na stropy oczodołów lub nerwy okoruchowe.

 Łacińska nazwa wodogłowia (łac. hydrocephalus) wywodzi się z dwóch greckich słów: hydro oznaczającego wodę i kephale oznaczającego głowę. Wodogłowie wynika z nadmiernego gromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego w obrębie komór mózgowia. Stan ten może wynikać albo z zaburzeń prawidłowego krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego (z powodu niedrożności naturalnych dróg krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego) lub z zaburzeń wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego do układu żylnego.

....	wodogłowie

   Wodogłowie może być wrodzone lub nabyte. O wodogłowiu wrodzonym mówimy, kiedy powstało one przed urodzeniem się dziecka, nabyte natomiast rozwija się już po urodzeniu i związane jest z takimi patologiami jak uraz, guz mózgu, wytworzenie się tkanki bliznowatej lub stan zapalny opon mózgowo-rdzeniowych.

   W większości przypadków wodogłowie jest stanem trwającym całe życie i należy mówić raczej o leczeniu niż wyleczeniu wodogłowia. Leczenie, polegające na odprowadzeniu nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego do innych jam ciała, często umożliwia pacjentom prowadzenie w pełni aktywnego życia.

   Zarówno pacjenci jak i ich rodziny muszą jednak być świadomi możliwości wystąpienia powikłań i potrafić rozpoznać ich objawy aby w takim przypadku odpowiednio wcześnie szukać kwalifikowanej pomocy lekarskiej.

Rodzaje wodogłowia

   Obturacyjne albo tzw. niekomunikujące występuje kiedy istnieje przeszkoda w przepływie płynu mózgowo-rdzeniowego w obrębie układu komorowego mózgu.

   Nie-obturacyjne albo tzw. komunikujące rozpoznawane jest wówczas kiedy jego przepływ w obrębie przestrzeni podpajęczej na sklepistości mózgu lub wchłanianie do krwi są utrudnione.

   Wodogłowie można też podzielić na wrodzone (jeśli powstało przed urodzeniem się dziecka) i nabyte (jeśli powstało już po urodzeniu się dziecka). Przyczyny powstania tej drugiej postaci mogą być rozmaite ja np. uraz głowy, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub nowotwór.

 

ANATOMIA I FIZJOLOGIA

   Aby zrozumieć wodogłowie konieczna jest znajomość podstawowych informacji dotyczących anatomii czaszki i mózgu oraz wytwarzania, krążenia i wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego.

 

   Mózg wypełnia prawie całą jamę czaszki i jest otoczony przez warstwę płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn ten jest produkowany i przemieszczany w obrębie czterech, łączących się wzajemnie komór mózgowia.

   Komory zawierają delikatną, pofałdowaną strukturę zwaną splotem naczyniówkowym, która wytwarza większość objętości płynu mózgowo-rdzeniowego (około 500ml/dobę). Płyn mózgowo-rdzeniowy znajduje się w stanie ciągłego krążenia i zawiera szereg substancji mających podstawowe znaczenie dla odżywienia i prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Płyn mózgowo-rdzeniowy jest również warstwą ochronną wyścielającą wnętrze i znajdującą się wokół mózgowia.

   Płyn mózgowo-rdzeniowy przepływa przez cały układ komorowy i następnie wydostaje się do przestrzeni podpajęczej otaczającej mózg i rdzeń kręgowy przez trzy małe otwory w tzw. komorze czwartej. Dalej płyn mózgowo-rdzeniowy przedostaje się na powierzchnię półkul mózgu i rdzenia kręgowego aby zostać ostatecznie wchłonięty do krwi w obrębie struktur zwanych ziarnistościami pajęczynówki. Tak więc płyn mózgowo-rdzeniowy znajduje się w ciągłym procesie wytwarzania, krążenia i wchłaniania. W normalnych warunkach istnieje delikatna równowaga pomiędzy tymi procesami.

   Do rozwoju wodogłowia dochodzi jeśli płyn mózgowo-rdzeniowy nie może swobodnie przepływać przez układ komorowy lub jeśli jego wchłanianie do krwi jest utrudnione czy wręcz niemożliwe. W rzadkich przypadkach nowotworów nazywanych brodawczakami splotu naczyniówkowego przyczyną wodogłowia może być także zwiększone wytwarzaniepłynu mózgowo-rdzeniowego.

ROZPOZNANIE

   U niemowląt szwy łączące poszczególne kości czaszki są jeszcze niezrośnięte i w związku z tym objawy wodogłowia są dość łatwe do zauważenia. Stwierdza się nadmierne powiększanie się obwodu głowy, ciemiączko może być twarde i uwypuklone. Skóra głowy staje się cienka i błyszcząca, a żyły w jej obrębie są nadmiernie poszerzone i wypełnione. Poza tym mogą pojawić się takie objawy jak wymioty, niepokój dziecka, tendencja do "patrzenia w dół" (tzw."objaw zachodzącego słońca") i wreszcie czasami drgawki.

   U starszych dzieci i dorosłych szwy czaszkowe są już całkowicie zrośnięte nie pozwalając na powiększanie się obwodu głowy w miarę poszerzania się komór mózgu. Dlatego objawy wodogłowia wynikają z ucisku mózgu i narastania ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Zalicza się do nich ból głowy, nudności, wymioty, zaburzenia widzenia, zmiany zachowania, trudności w koncentracji uwagi i wreszcie senność i apatię. Stwierdzenie takich objawów wymaga pilnego wykonania badań diagnostycznych. Rozpoznanie wodogłowia może być stosunkowo łatwo postawione w wyniku badania tomografii komputerowej (TK) lub magnetycznego rezonansu jądrowego (MR) głowy.

   W większości przypadków postępowaniem z wyboru w leczeniu wodogłowia jest odprowadzenie nadmiaru płynu z komór mózgowia lub przestrzeni podpajęczej do jamy brzusznej (gdzie ulega wchłonięciu do krwi przez naczynia otrzewnej) lub do jamy opłucnowej lub też bezpośrednio do przedsionka serca.

Rodzaje badań diagnostycznych

Badanie ultrasonograficzne (usg) jest dobrą metodą uwidaczniającą struktury wewnątrzczaszkowe wykorzystującą ultradźwięki. Jednak wykonanie tego badania jest w zasadzie możliwe tylko u niemowląt z niezarośniętym, otwartym ciemiączkiem, gdyż u starszych dzieci kości czaszki stanowią istotną przeszkodę dla ultradźwięków.

Tomografia komputerowa (TK) wykorzystuje wiązki promieni rentgenowskich dla zobrazowania kości czaszki, mózgu, komór i przestrzeni podpajęczych. Badania to poza oceną wielkości i kształtu komór umożliwia także stwierdzenie innych nieprawidłowości jak guzy, torbiele itd.

Magnetyczny rezonans jądrowy (MR) jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną wykorzystując złożone zjawiska fizyczne dla zobrazowania struktur mózgowia, w tym układu komorowego i ewentualnych innych nieprawidłowości.

Cysternografia jest badaniem wymagającym podania niewielkiej ilości substancji radioaktywnej do płynu mózgowo-rdzeniowego. Pozwala na odróżnienie wodogłowia obturacyjnego od komunikującego i ocenę przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego w obrębie przestrzeni płynowych mózgowia.

Angiografia to badanie pozwalające na uwidocznienie naczyń krwionośnych mózgu poprzez wstrzyknięcie substancji kontrastowej do tętnić zaopatrujących mózg. Służy ono do rozpoznania nieprawidłowości naczyniowych mózgu.

Testy neuropsychologiczne polegają na ocenie odpowiedzi na szereg pytań celem oceny ewentualnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu spowodowanych wodogłowiem.

LECZENIE

    Według obecnego stanu wiedzy leczenie wodogłowia oparte jest na metodach chirurgicznych. Nie jest znane skuteczne w okresie długofalowym leczenie farmakologiczne. W większości przypadków leczenie chirurgiczne polega na odprowadzeniu płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez specjalny układ drenujący do jamy brzusznej (tzw. układ zastawkowy komorowo-otrzewnowy) lub do prawego przedsionka serca (tzw. układ zastawkowy komorowo-przedsionkowy). Zdecydowanie rzadziej stosowane jest odprowadzenie płynu do jamy opłucnowej.

układ zastawkowy komorowo-otrzewnowy	układ zastawkowy komorowo-przedsionkowy
układ zastawkowy ...	dren lędźwiowo-otrzewnowy

   W celu odprowadzenia płynu mózgowo-rdzeniowego chirurg implantuje układ zastawkowy wykonany najczęściej z materiału silikonowego i tworzywa polipro-pylenowego. Wszystkie części układu zastawkowego są implantowane pod skórą i nie ma elementów zewnętrznych.

UWAGA:

Współcześnie coraz szersze zastosowanie znajduje metoda endoskopowej wentrikulocysternostomii polegająca na wykonaniu "skrótu" dla płynu mózgowo-rdzeniowego pomiędzy komorą trzecią i przestrzeniami podpajęczymi mózgu i tym samym ominięcie przeszkody utrudniającej przepływ płynu w obrębie komór mózgowia. Jednak metoda ta jest skuteczna tylko w niektórych postaciach wodogłowia, przede wszystkim o charakterze obturacyjnym. (przypis M.Mandera)

Części układu zastawkowego
   Układ zastawkowy składa się zasadniczo z dwóch drenów i zastawki. Dren wprowadzany do komór mózgu nazywany jest drenem dośrodkowym lub proksymalnym. Dren wprowadzony do jamy otrzewnowej, lub ewentualnie prawego przedsionka serca nazywany jest drenem obwodowym (dystalnym). Zastawka jest elementem łączącym obydwa dreny i pozwalającym na jednokierunkowy przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego w ilości zależnej od jego ciśnienia. Zastawki różnią się takimi parametrami technicznymi jak ciśnienie otwarcia układu drenującego, wielkość przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego. Wybór odpowiedniej zastawki zależny jest od rodzaju wodogłowia i indywidualnych potrzeb pacjenta.

   Pacjenci z wodogłowiem obturacyjnym muszą mieć implantowany dren proksymalny do komory mózgu. Natomiast u chorych z wodogłowiem komunikującym możliwe jest także zastosowanie połączenia przestrzeni podpajęczej w części lędźwiowej kanału kręgowego z jamą otrzewnową lub przedsionkiem serca. Metoda ta nazywana jest drenażem lędźwiowo-otrzewnowym i w zasadzie ma zastosowanie wyłączenie u osób dorosłych.

Typy zastawek
Najbardziej ogólnie zastawki można podzielić na trzy typy:

• zastawki stałociśnieniowe

• zastawki ze zintegrowanym układem zapobiegającym powstaniu efektu przedrenowania

• zastawki o zmiennym ciśnieniu otwarcia z możliwością jego zmiany po zaimplantowaniu.

....	....



   Zastawki stałociśnieniowe posiadają pojedynczy element regulujący wielkość przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego. Produkowane są zwykle jako nisko-, średnio- lub wysokociśnieniowe w zależności od wartości ciśnienia, przy którym dochodzi do otwarcia zastawki.
   Zastawki ze zintegrowanym układem zapobiegającym powstaniu efektu przedrenowania (jak np. Delta firmy Medtronic) zawierają dodatkowy element nazywany też mechanizmem antysyfonowym. Ma on za zadanie zapobieganie nadmiernemu drenażowi płynu w momencie przyjęcia przez chorego pozycji stojącej, a wynikającego z oddziaływania grawitacji na słup płynu.
   Zastawki o zmiennym ciśnieniu otwarcia (jak np. Strata firmy Medtronic) zawierają mechanizm umożliwiający zmianę ciśnienia otwarcia zastawki już po jej zaimplantowaniu przy wykorzystaniu magnesu. W praktyce oznacza to możliwość zmiany ustawienia parametrów zastawki w sposób nieinwazyjny, bez konieczności przeprowadzenia ponownego zabiegu chirurgicznego. Ponieważ zastawka ta zawiera elementy magnetyczne, konieczne jest unikanie przebywania w pobliżu źródeł silnego pola magnetycznego jak np. skanery bezpieczeństwa na lotniskach, wykrywacze metalu czy wreszcie niektóre głośniki słuchawkowe. Natomiast powszechnie używane elementy wyposażenia domowego jak kuchenki mikrofalowe, telefony czy komputery nie są dostatecznie silnymi źródłami pola magnetycznego aby wpłynąć na działanie zastawki. Wykonanie badanie MR wiąże się z koniecznością sprawdzenia ustawienia zastawki po badaniu i ewentualnego ponownego ustawienia pożądanych parametrów.

Operacja i pobyt w szpitalu
   Operacja przeprowadzana jest w warunkach sali operacyjnej z zachowaniem wszelkich zasad sterylności. Chociaż czas trwania samej operacji jest stosunkowo krótki, to jednak odpowiednie przygotowanie pacjenta zabiera dodatkowy czas. Skóra w miejscu implantacji zastawki musi być ogolona celem zachowania sterylności. Obszar operacji w obrębie głowy i tułowia jest myty płynami odkażającymi i następnie pokryty sterylną folią w celu utrzymania warunków sterylności przez cały czas trwania operacji.
   Wykonywane jest niewielkie nacięcie skóry i powłok czaszki oraz niewielki otwór w kości czaszki. Następnie neurochirurg punktowo otwiera oponę twardą, będącą naturalną błoną pokrywająca mózg. Tą drogą wprowadzony zostaje dren do komory bocznej mózgu. W następnej kolejności neurochirurg umieszcza pod skórą zastawkę (najczęściej powyżej lub tuż za małżowiną uszną) i przeprowadza za pomocą prowadnicy dren obwodowy w tunelu podskórnym do okolicy brzucha. W tym miejscu poprzez nacięcie skóry i powłok brzucha ostatecznie dren obwodowy wprowadzony zostaje do jamy otrzewnowej. Na miejsca nacięć skóry naklejane są sterylne opatrunki.
   Bezpośrednio po operacji pacjent jest wybudzany ze znieczulenia i przewożony do tzw. sali wybudzeń, gdzie pozostaje przez okres jednej do kilku godzin pod ścisłym nadzorem personelu medycznego. Następnie powraca do swojej sali na oddziale. Pobyt w szpitalu różni się w poszczególnych przypadkach, jednak zwykle nie przekracza siedmiu dni.
Należy podkreślić, że opisana procedura implantacji układu zastawkowego może różnić się nieznacznie w zależności od doświadczenia neurochirurga, szpitala czy wreszcie specyfiki danego pacjenta.

Opieka poszpitalna
   Chociaż u większości pacjentów możliwy jest powrót do normalnego życia po implantacji układu zastawkowego, to jednak, ze względu na charakter choroby wymagają oni długotrwałego nadzoru przez neurochirurga. Dlatego konieczne jest zgłaszanie się na wizyty kontrolne w terminach wyznaczanych przez neurochirurga. Pacjent i/lub jego opiekunowie muszą zdawać sobie sprawę, że odpowiedzialność za właściwe postępowanie po operacji spoczywa również na nich. Dlatego w razie wątpliwości co do prawidłowości działania układu zastawkowego konieczna jest wizyta u neurochirurga, który poprzez badanie pacjenta może stwierdzić obecność objawów sugerujących nieprawidłowe działanie układu zastawkowego.  

POWIKŁANIA

   Zarówno dorośli jak i dzieci z implantowanym układem zastawkowym z powodu wodogłowia wymagają czasami wymiany elementów lub całości układu z powodu jego nieprawidłowego działania. Badania TK i MR stanowią nieinwazyjne i bezpieczne narzędzia odgrywające niezwykle istotną rolę w ocenie funkcjonowania zastawki. Istotne są również regularne wizyty kontrolne oraz zwracanie uwagi opiekunów chorego na pojawienie się objawów mogących świadczyć o nieprawidłowym działaniu układu zastawkowego. Niezwykle ważne jest niezwłoczne i dokładne przedstawienie niepokojących objawów neurochirurgowi. Pozwala to na uniknięcie stanów zagrażających życiu choremu poprzez odpowiednio szybką interwencję chirurgiczną i wymianę nieprawidłowo działającego elementu układu zastawkowego.
Dlatego pacjenci i ich opiekunowie muszą być czujni odnośnie wystąpienia objawów dysfunkcji zastawki. Najczęściej występujące nieprawidłowości wynikają z niedrożności układu zastawkowego, infekcji lub nadmiernego wydrenowania układu komorowego mózgu.

Niedrożność
   Niedrożność układu zastawkowego jest najczęściej występującą przyczyną jego dysfunkcji. Do niedrożności może dojść w każdym miejscu na całej długości układu. Otwory w drenie dokomorowym mogą ulec zatkaniu przez tkankę mózgu lub splot naczyniówkowy. Może dojść do tego w wyniku znacznego zmniejszenia się objętości komór w mechanizmie przedrenowania (tzw. zespół wąskich komór). Koniec dootrzewnowy drenu z kolei może zostać zatkany przez pętlę jelita lub tkankę bliznowatą. Również dren dosercowy może być zatkany przez skrzepy krwi. Światło drenu na całym jego przebiegu może ulec zamknięciu poprzez elementy krwi, fragmenty tkanki mózgu lub guza. Do niedrożności układu drenującego może dojść także w wyniku rozłączenia poszczególnych jego elementów lub przemieszczenia drenu dokomorowego i/lub obwodowego w efekcie wzrostu dziecka.
Niedrożność układu zastawkowego powoduje powstanie objawów nadciśnienia wewnątrzczaszkowego. Charakter objawów zależy od stopnia niedrożności oraz wieku pacjenta. Częściowa lub przemijająca niedrożność może objawiać się okresowymi bólami głowy, nudnościami i wymiotami, towarzyszącymi wzmożonej senności i obniżonej sprawności intelektualnej. Trudności w nauce w szkole są stosunkowo częstym objawem częściowej niedrożności zastawki u dzieci.
Jeśli dojdzie do całkowitej niedrożności układu zastawkowego to pojawiają się szybko narastające objawy w postaci bólów głowy, nudności, wymiotów oraz zaburzeń świadomości aż do śpiączki włącznie. Wystąpienie takich objawów jest wskazaniem do pilnej hospitalizacji i wykonania badań diagnostycznych pozwalających wyjaśnić ich przyczynę. Zwykle zachodzi wówczas konieczność wymiany części układu, która uległa zatkaniu.

Zakażenie
   Zakażenie jest drugim pod względem częstości powikłaniem implantacji układu zastawkowego. Ryzyko powikłań infekcyjnych występuje w czasie każdej operacji chirurgicznej, jednak jest szczególnie duże, kiedy dochodzi do implantowania do organizmu obcych elementów, takich jak zastawka. Podejrzenie zakażenia winno być wysunięte, kiedy pojawia się obrzęk i zaczerwienienie w obrębie ran lub na przebiegu drenów układu. Nie leczone zakażenie towarzyszące implantacji układu zastawkowego może prowadzić do poważnych konsekwencji w postaci uogólnionej infekcji. Jeśli stwierdzone zostanie zakażenie prawie zawsze istnieje konieczność usunięcia układu zastawkowego. Tylko w wyjątkowych przypadkach możliwe jest leczenie antybiotykoterapią bez uprzedniego usunięcia układu.
Ponieważ układ zastawkowy jest "obcym ciałem" może dojść również do rozwinięcia się reakcji alergicznej lub zapalnej w różnym okresie czasu od jego implantacji. Dlatego pojawienie się zmian zapalnych lub ubytków skóry nad jakąkolwiek częścią układu stanowi konieczność pilnej wizyty u neurochirurga.

Nadmierny drenaż (zesp. przedrenowania)
   Cechy przedrenowania związane są z nadmiernym przepływem płynu mózgowo-rdzeniowego przez układ zastawkowy w wyniku działania ciśnienia grawitacyjnego, kiedy pacjent przyjmuje pozycję stojącą. Nadmierny drenaż może powodować wystąpienie szeregu objawów. Typowym symptomem jest ból głowy, szczególnie nasilony w pozycji stojącej, a zmniejszający się po pewnym czasie pozostawania w pozycji leżącej. Innymi objawami są nudności, wymioty, senność oraz zaburzenia widzenia, zwłaszcza "podwójne widzenie". Cechy nadmiernego drenażu winny być podejrzewane również w wypadku pogorszenia się wyników w nauce u dzieci w wieku szkolnym.

UWAGA:

Uwagę zwraca fakt, że objawy przedrenowania są prawie identyczne jak w przypadku częściowej niedrożności układu zastawkowego. Dlatego też postawienie rozpoznania i tym samym wybór właściwego postępowania leczniczego możliwy jest po wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych (Przypis M. Mandera)




Zalecane środki ostrożności
   Poza znajomością objawów sugerujących nieprawidłowe działanie układu zastawkowego, przestrzegane powinny być pewne zalecenia odnośnie trybu życia. Ponieważ celem implantacji układu zastawkowego jest regulacja przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego oraz ciśnienia wewnątrzczaszkowego wskazane jest unikanie pewnych form aktywności fizycznej mogących doprowadzić do zachwiania tej delikatnej równowagi. W szczególności możliwości uprawiania takich dyscyplin jak "sporty walki" czy nurkowanie powinny być przedyskutowane uprzednio z neurochirurgiem.


Prezentowana poniżej tabela przedstawia typowe objawy nieprawidłowego funkcjonowania układu zastawkowego w zależności od wieku pacjenta. Należy jednak pamiętać, że każdy pacjent jest odrębną indywidualnością i w związku z tym nie u każdego chorego pojawią się wszystkie wymienione objawy oraz że, mogą występować także inne symptomy nie zawarte w tabeli. Ponadto należy pamiętać, że wiele często występujących schorzeń (np. grypa) może manifestować się podobnymi objawami. Jednak ponieważ mogą one być wynikiem dysfunkcji układu zastawkowego w sytuacji ich wystąpienia pacjent powinien być zawsze zbadany przez neurochirurga.

 

Wodogłowie

Termin wodogłowie (hydrocephalus) pochodzi od greckich słów hydro (woda) i cephalus (mózg). Terminem tym posługiwali się już Hipokrates, a także Galen, w celu określenia zwiększonej ilości wody w mózgu. Obecnie wiadomo, że „woda” odnosi się do płynu mózgowo-rdzeniowego, a nagromadzenie „w mózgu” - do nadmiernego gromadzenia płynu w drogach płynowych mózgu (komory mózgu, przestrzeń podpajęczynówkowa) (ryc. 1).

ryc. 1

System komorowy mózgu obejmuje połączone ze sobą cztery komory skąd płyn przechodzi do zbiorników podstawy mózgu i kanału kręgowego. Płyn mózgowo-rdzeniowy wytwarzany jest głównie w splotach naczyniówkowych komór mózgu, a wchłaniany do układu żylnego poprzez ziarnistości pajęczynówki (ryc. 2). Płyn mózgowo-rdzeniowy produkowany jest z prędkością 0,3 ml/min i wchłanianie odbywa się w takim samym zakresie. Zaburzenie tej równowagi - gdy produkcja jest większa od wchłaniania - prowadzi do wodogłowia.

ryc. 2

Rodzaje wodogłowia

Wodogłowie może być wrodzone lub nabyte. Wodogłowie wrodzone rozwija się już w czasie rozwoju płodowego i spowodowane jest czynnikami genetycznymi (zespoły Arnold-Chiari, Dandy-Walker, Davidoff-Dyke) lub szkodliwym wpływem środowiska. Natomiast wodogłowie nabyte może pojawić się w każdym wieku, najczęściej w wyniku urazu, krwawienia wewnątrzczaszkowego, nowotworu mózgu.

Wodogłowie możemy podzielić również na komunikujące i niekomunikujące (wewnętrzne). W wodogłowiu komunikującym nadmierne nagromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego nie jest związane ze wzmożeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego, w odróżnieniu od wodogłowia wewnętrznego. Wodogłowie wewnętrzne spowodowane jest zwykle zaburzeniem przepływu płynu w układzie komorowym mózgu. Pojawienie się wodogłowia wewnętrznego powoduje wystąpienie objawów ciasnoty wewnątrzczaszkowej, takich jak: bóle głowy, zawroty, nudności, wymioty, zaburzenia świadomości, pamięci, orientacji, zaburzenia wegetatywne (zwolnienie akcji serca, przyspieszenie oddechu, wzrost ciśnienia krwi), obrzęk tarcz nerwów wzrokowych.

 Leczenie

---