Prawo bankowe i ubezpieczeniowe WK 1 23.09.06r.
Geneza prawa
Najpierw powstały banki poźniej powstało prawo bankowe.
Pierwsze banki pojawiły się na początku XV w. w Hiszpanii. Zajmowały się emisją pieniądza
.Pierwsze banki komercyjne pojawiły się w Anglii ( XVIII w.), później we Francji.
Prekursorem banków byli włoscy kupcy -> stos. weksle
Początkowo banki były postrzegane jako zwykły przedsiębiorca, dopiero w XIX w. zauważono niekorzystne skutki upadłości banków -> problem z odzyskaniem pieniędzy
`' Efekt domina'' ( koniec XIX w.) -> upadłość banków powoduje negatywne skutki dla deponentów, ludność i przedsiębiorstwa stają się niewypłacalni, wtedy państwa zaczęły czynić postepowania w stronę regulacji bankowych, by zabezpieczyć środki pieniężne.
`'publiczne prawo bankowe'' -> rodzaj nadzory, mówi co wolno, a czego nie, ile można się
angażować
Pierwsze prawa bankowe powstały z prawa cywilnego i handlowego.
Najstarszym bankiem komercyjnym w Polsce jest Bank Handlowy ( 1870r.)
Najstarszy bank na ziemiach polskich -> Lwowskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie ( 1825r)
Od 1899r. -> dynamiczny rozwój leasingu, a dopiero w 2000r. powstały regulacje bankowe do tej dziedziny.
Factoring -> dobrze działa, a nie ma regulacji bankowych
Po 1989r. w Polsce nastąpiły zmiany w prawie bankowym.
31.stycznia 1989r. została uchwalona ustawa Prawo Bankowe i ustawa o Narodowym Banku Polskim ( NBP).
One obowiązywały do 1997r.
Wprowadzono 5 zasad:
uniwersalizm - bankom stworzono warunki względnie podobne dla świadczenia usług i ekspansji terytorialnej
rejonalizacja - banki działają w swoich regionach
- od II poł. 1989r. banki dostają swobodę działalności.
samodzielność - ograniczony jedynie statutem i regulacjami prawnymi
konkurencyjność - banki nie mogły decydować na jaki % udzielają kredytu (depozytu)
samofinansowanie się - bank musi się sam utrzymać
komercjalizm - działalność banków musi być opłacalna
w 1997r.
Ustawa Prawo Bankowe Dz. Ust. 2002r. nr 72 poz.665 ze zmianami 29 sierpień 97r.
Ustawa o NBP Dz. Ust. nr 140 poz.938, 29 sierpień 97r.
Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych -> wiele razy nowelizowana
Dz.Ust. 99 poz.919 z 2003r.
Źródła prawne: ( do egzaminu)
Ustawa z 14.XII.1994r. - o bankach funduszy operacyjnych ( tekst jednolity nr 9 poz.131)
Ustawa z 20.VII.2001r. - o kredycie konsumenckim, Dz.Ust.100 poz.1081
+ ustawa o funkcjonowaniu banków spółdzielczych
Zespół ustaw prawnych reguluje strukturę, organizację oraz działalność banków odziałów instytucji kredytowych, a także zasady sprawowania nadzoru bankowego, prowadzenia działania naprawczego i likwidacja.
Bank jest osoba prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń, uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym (depozyty, lokaty,...).
Nazwa "bank" oraz "kasa" są zastrzeżone wyłącznie dla banków w rozumieniu przepisów prawa bankowego.
Organizacja i stworzenie banku
3 formaty:
- państwowe
- spółdzielnia
- spółka akcyjna
Bank Państwowy
Tworzony rozporz. Rady Ministrów na wniosek Ministra Skarbu, wcześniej zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Bankowego (KON)
W rozporządzeniu określa się: nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe,w tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku
Organy:
Rada Nadzorcza. Przewodniczącego Rady Nadzorczej powołuje Prezes Rady Ministrów , a pozostałych członków Minister skarbu.
- Kadencja Rady - 3 lata.
- Powołanie Rady - kończy się kadencja , odwołuje członków.
- kandydat na członka RN musi wykazywać się znajomości finansów.
- członkowie rady i RN nie mogą zajmować się działalnością konkurencyjną
Zarząd - powoływany przez Radę.
Bank w formie Spółki Akcyjnej
Utworzenie wymaga zezwolenia KNB
Musi być 3 założycieli. Mogą to być osoby prawne
Rada Nadzorcza składa się z co najmniej 5 osób, wybiera je walne zgromadzenie akcjonariuszy. O każdej zmianie informuje się KNB.
Zarząd - co najmniej 3 osoby. wyznacza ich RN.( ale nie koniecznie będą)
Prezes - 1 członek, wyznacza go RN, a zgodę wyraża KNB. KNB może żądać wszelkich informacji o kandydacie na Prezesa, łącznie z jego majątkiem.
Warunki jakie musi spełniać kandydat:
Nie był karany za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe z wyłączeniem przestępstwa ściganych oskarżenia prywatnego
Jeśli sprawowała udokumentowane straty w miejscu pracy albo w związku z pełnieniem funkcji członka organizacji prawnej -> to nie może być kandydatem
Kto na zakaz prowadzenia działalności gosp. Na własny rachunek oraz pełnienia funkcjie pełnomocnika przedsiębiorcy, członka RN, członka komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z o.o. lub spółdzielni.
Musi dawać rękojmie ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem. Musi posiadać wykształcenie zawodowe w prowadzeniu bankiem. Staż przynajmniej 5 lat na stanowisku kierown. I musi znać język polski -> KNB może od tego odstąpić jeśli jest mały zakrs działalności banku
KNB odmawia zgody:
Kiedy w stosunku do kandydata jest prowadzone postępowanie karne
Kiedy osoba była karana za inne przestępstwo np. gwałtu
Członkowie Zarządu nie muszą spełniać tych kryteriów.
Bank Spółdzielczy
Założyciele: osoby fizyczne w liczbie minimum 10 osób lub 3 osoby prawne
Osoby te uchwalają statut i podpisują
Rada Nadzorcza - minimum 5 osób, z czego 1/5 mogą stanowić pracownicy banku
Zarząd - przynajmniej 3 osoby, ale 2 muszą być zatrudnione w banku
Prezes - tylko prezes musi mieć zgodę KNB. Mianuje go RN. Reszta wymaga zgody RN.
Postępowanie przy tworzeniu banku:
Warunki uzysk. zezwolenia KNB na utworzenie banku:
Zostało zapewnione wyposażenie banku:
w fundusze własne -> wielkość powinna być dostosowana do rozmiaru działalności
pomieszczenia posiadające urządzenia techniczne należycie zabezpieczające przechowywanie w banku wartości materialnych
Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowiska prezesa i 1 członek komisji dają rękojmie ostrożnego i stabilnego zarządzania
przedstawiony przez założycieli plan działalności banku na okres co najmniej 3 lat wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
Wniosek do KNB zawiera:
określ. nazwy i siedziby banku
określ. czynności bankowych, które bank będzie wykonywać
dane dotyczące założycieli, osób przew. na stanowisko prezesa, 1 członka zarządu oraz dane dotyczące kapitału założycieli
Otrzymanie zgody nie jest równoważne z możliwością prowadzenia działalności.
Jeśli w ciągu 6 miesięcy od uzyskania zgody nie rozpoczął działalności, to zezwolenie traci ważność.
Zrzeszanie banków:
dobrowolne - regulowane Prawem Bankowym, art. 122
przymusowe - dotyczące większości banków spółdzielczych nie przekraczających funduszy
własnych 5 mln Euro
Związek Banków Polskich ( ZBP) - dobrowolna izba gosp.
- reprezentuje banki zrzeszone i chroni ich interesu
- tworzy izby rozliczeniowe wewnętrzne, systemy informacji, zajmuje się szkoleniami, badaniami
nad bankowością, prowadzi arbitraż bankowy (rozstrzyga spory między bankiem a klientem
Organy ZBP:
Walne Zgromadzenie - tworzą założyciele
Zarząd
Komisja rewizyjna
Zrzeszenie banków spółdzielczych:
W tej chwili są 3 banki zrzeszające
Wyrażenie zgody wyst. poprzez banki zrzeszające
Banki zrzeszające odprowadzają rezerwy
BS -> Rz -> KIR -> Bank Odb.
Bank spółdzielczy może zmienić bank zrzeszający, ale informacje przekazuje do KNB.
Łączenie się banków:
Bank może się połączyć z takim samym bankiem ( o takiej samej działalności).
Na połączenie musi być zgoda KNB i Prezesa Ochrony Konkurencji i Konsumenta
Bank państwowy nie może się łączyć
A1 <- B1 bank B1 całkowicie wchłonięty przez A1
łączą się i tworzą 3 spółkę
Obowiązki:
poinformować pracowników 30 dni przed połączeniem, pracownicy mają prawo zrezygnować
nowy pracownik ma 7 dni na ogłoszenie nowych warunków pracy