53. Porównaj politykę gospodarczą władz państwowych w latach 1945 - 1956 oraz 1956-1970.

1. Polityka gospodarcza 1945-1956

1. 6 IX 1944 reforma rolna - wprowadzona dekretem PKWN

1. objęta nią majątki:

• stanowiły własność państwa

• należały do Niemców/obywateli III Rzeszy

• własność oskarżonych lub skazanych

• miały obszar większy niż 100ha lub 50 ha użytków rolnych

• w poznańskim tylko przekraczające 100ha

2. przeprowadzona bez odszkodowania

• formalnie właściciel mógł uzyskać odszkodowanie w formie renty równej płacy urzędnika państwowego wyższej rangi

• nabywcy mieli zapłacić w gotówce lub naturze 10% ceny kupna

• małorolnym rozłożono to na 10 lat, bezrolnym na 20 lat

3. celem miało być utworzenie gospodarstw rolnych dla bezrolnych i najemnych robotników

• zlikwidowanie wielkiej własności ziemskiej

• stworzenie sieci gospodarstw warzywno-ogrodniczych wokół miast

• przeważał preferencje polityczne - szukanie politycznego zaplecza na wsi, pierwszy etap przemian społecznych na polskiej wsi - drugim kolektywizacja rolnictwa

nacjonalizacja przemysłu

• 3 I 1946 KRN uchwala ustawę o przejęciu przez państwo podstawowych gałęzi gospodarki

• za odszkodowaniem: zakłady przemysłowe, kopalnie, transport, komunikacja, banki, ubezpieczenia, przedsiębiorstwa handlowe, przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 50 pracowników

• bez odszkodowania: przedsiębiorstwa III Rzeszy/wolnego Miasta Gdańska, Niemców zdrajców /narodu (nie dot. Zakładów spółdzielczych i należących do samorządu terytorialnego

• zagospodarowanie Ziem Odzyskanych

• 13 XI 1945 powołano Ministerstwo Ziem odzyskanych ( na czele wicepremier W.Gomułka!)

• zgodnie z postanowieniami konferencji w Jałcie wysiedlanie Niemców i osiedlanie Polaków ( w 1947 było ich 4.7 mln)

• na podstawie dekretu o ustroju rolnym i osadnictwie (7 IX 1946) rozpoczęto tworzenie gospodarstw od 7 do 15 ha

• plan 3-letni

1. 2 VII 1947 sejm ustawodawczy uchwalił ustawę o Planie Odbudowy Gospodarczej

2. założenia: podniesienie stopy życiowej, likwidacja szkód wojennych, scalenie Ziem Odzyskanych

3. założenia i realizacja przez Centralny Urząd Planowania (wielu ekonomistów z PPSu m.in. Czesław Bobrowski

4. akcja współzawodnictwa pracy (górnik Wincenty Pstrowski)

5. plan 3 letni zrealizowany

• 1947 ”bitwa o handel” likwidacja pluralizmu gospodarczego

• Hilary Minc IV 1947 założenia tzw „b. o h.” Celem walka ze spekulacją i drożyzną

• 3 ustawy

• W rzeczywistości walka o kontrole nad sektorem prywatnym

• 90% handlu hurtowego i 56% detalicznego dla państwa

• plan sześcioletni 1950-1955

• 21VII 1947 Sejm przyjął ustawę o sześcioletnim planie rozwoju gospodarczego i Budowy Postaw Socjalizmu(ambitny plan - bo 3 letni się udał, istotne priorytety społeczne m. in. indoktrynacja i osłabienie więzi społecznych)

• wojna koreańska (1950-1953) osłabienie produkcji artykułów konsumpcyjnych nie ma gwoździ - bo robią czołgi, spadek stopy życiowej społeczeństwa

• nowa polityka rolna (kolektywizacja rolnictwa), na podstawie instrukcji kominformu, tworzono PGRy,

• planu nie wykonano!

• Inwestycje Huta Lenina w Krakowie i Katowicach

• wymiana pieniędzy 28 IX 1950

• kurs ceny i płace: 3 nowe złote za 100 starych, oszczędności 1złoty za 100 starych

• kradzież na obywatelach!

• Polityka gospodarcza 1956-1970

• Plan gospodarczy 1959 -1965

• inwestycje

• kopalnie - węgla brunatnego (Turoszów i Konin), rud miedzi (Legnica), węgiel kamienny (rozbudowano Rybnicki Okręg Węglowy), kombinat petrochemiczny (Płock)

• podniesienie stopy życiowej

• duże nakłady na przemysł ciężki

• zmniejszono liczbę ministerstw z 35 do 28

• zakładał pełne zatrudnienie

• Dodatkowym CELEM WYTWORZENIE Klasy robotniczej - lojalnej wobec władzy

• siermiężny socjalizm

1. odstąpiono od forsownej kolektywizacji, preferencji dla przemysłu ciężkiego

2. pozostał: centralistyczny system planowania gospodarką

3. wyczerpały się czynniki wewnętrzne:

• entuzjazm ludzi, migracja taniej siły roboczej, niska wydajność pracy

• powolny wzrost płac

• wąskie gardła: mieszkalnictwo, transport, rolnictwo,

• zacofanie technologiczne,

• mała stabilizacja

• wzrost poziomu konsumpcji (mięso, mleko, cukier)

• produkcja nowych towarów w nowych zakładach pracy

• kredyty na zboże (od ZSRR i USA)

WNIOSEK: Celem zmian 1945- 1956 było stworzenie gospodarki (nowego)socjalistycznego państwa (w nowych granicach!). W latach 56 -70 hamowano zmiany które były domeną okresu stalinowskiego ( kolektywizacja rolnictwa, przemoc w celu uzyskaniu wyników gospodarczych).

Gospodarka braku - nie ma płynności towaru, towar jest i go nie ma!, podwyżka cen zmniejszenie popytu

---