55. Autorytaryzm a konserwatyzm: pokrewieństwa i różnice.
Ze wszystkich nurtów ideowych autorytaryzm bez wątpienia najbliższy jest konserwatyzmowi. Łączy go z nim szacunek dla religii i tradycji, często także monarchizm, obrona rodziny i własności prywatnej, jak również przekonanie, że autorytet jest przypisany władzy i osobom ją sprawującym. Władza zaś legitymizuje się poprzez zdolność do zaprowadzenia porządku, odwzorowującego ład naturalny i obronę dobra wspólnego, którym jest państwo.
Od klasycznego konserwatyzmu różni natomiast systemy autorytarne wysoki zazwyczaj poziom militaryzacji polityki, będący jednak konsekwencją „sytuacji krytycznej” państwa, a nie z góry założonym celem. Różni je także skłonność do lekceważenia reprezentacji jako takiej , ograniczanie niezawisłości sądownictwa i autonomii samorządów oraz uniwersytetów.
Źródło: wikipedia- tekst autorstwa Jacka Bartyzela
56. Autorytaryzm a totalitaryzm: podobne czy przeciwstawne.
Autorytaryzm:
Ograniczony pluralizm zwolniony z odpowiedzialności przed społeczeństwem
Brak dopracowanej, wiodącej ideologii
Grupy mają pewien wpływ na procesy polityczne
Istnienie tych grup i zakres ich działania zależy od władzy
Rządzący polegają na biurokratach, ekspertach, policjantach a nie zwykłych ludziach
Mentalność wypiera ideologię
Rezygnacja z ideologii oznacza ograniczenie mobilizacji i identyfikacji mas z reżimem
Jednostki wrażliwe na potrzebę sensu bycia mogą być sfrustrowane
Zbiorowa apatia, brak działań, rezygnacja z roszczeń i oczekiwań
Ograniczenie praw i wolności obywateli
Pozwolenie na istnienie opozycji
Totalitaryzm:
Centralny ośrodek sprawowania władzy o charakterze monistycznym
Pluralizm instytucji i grup istnieje tylko za przyzwoleniem i jest przez nią wykreowany; nie jest efektem dynamiki procesów społecznych
Stosowanie terroru, przymusu dla utrzymania władzy i kontroli
Istnienie jednej oficjalnej ideologii, która wyznacza działania polityczne, określa sens i bieg historii, tworzy ramy interpretacji rzeczywistości; poza ideologią istnieje tylko herezja
Ideologia prowadzi do prześladowań innych systemów, ma wyłączność na wszystkie dziedziny życia
Pożądane jest obywatelskie uczestnictwo, mobilizacja społeczna i dynamiczna realizacja zadań
Wymóg brania udziału w tworzeniu „nowego ładu” i podążanie drogą wyznaczoną przez ideologię i partię
Mimo biurokratycznego charakteru państwa, masowe uczestnictwo w organizacjach i członkowstwo w partii daje obywatelom poczucie sensu i przynależności
System łamie prawa i wolności obywateli
Oba systemy można uznać za podobne do siebie chociażby z tego względu, że zarówno autorytaryzm jak i totalitaryzm stanowią całkowite zaprzeczenie demokracji i poszanowania praw człowieka i obywatela w świecie, a także wolności jednostki i jej wolnego wyboru.
Porównując te dwa systemy nasuwa się wniosek, że autorytaryzm jest jakby „mniejszym złem”. W autorytaryzmie skala represji jest dużo mniejsza, a także wszelkie prawa społeczne, socjalne, ekonomiczne są w mniejszym stopniu ograniczane.
http://www.h-net.org/~eopolska/Konstytucjonalism/Roz8/totalitaryzm_i_autorytaryzm.htm
57. Autorytaryzm w Polsce: obóz sanacyjny.
Okres rządów Piłsudskiego i jego zwolenników w latach 1926-1939 nazywa się rządami sanacji, ponieważ grupa ta doszła do władzy pod hasłem "sanacji" (czyli uzdrowienia) sytuacji politycznej, gospodarczej i moralnej w kraju. Zaraz po zamachu zaczęto dążyć do wzmocnienia władzy wykonawczej. Utworzono nowe stanowisko - Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (GISZ), czyli "generała przewidzianego na naczelnego wodza w razie wybuchu wojny, którym został Piłsudski. W ten sposób przejął on praktycznie kontrolę nad armię - GISZ miał szerokie kompetencje w sprawach wojennych i nie odpowiadał przed parlamentem. Piłsudski przejął też rolę ministra spraw wojskowych. Władze dążyły do wprowadzenia dyktatury autorytarnej. Utrudniano działalność opozycji i często szykanowano jej działaczy, ograniczono wolność prasy, podkreślano rolę Piłsudskiego jako "wodza" w społeczeństwie. Jego imieniny stały się nieoficjalnym świętem państwowym. Zmiany w państwie były przygotowaniami to objęcia urzędu prezydenta przez Piłsudskiego - chciał on mieć większą władzę, więc np. zmieniono konstytucje. Stał się on "wodzem", "grał główne skrzypce" w Polsce sanacyjnej. Piłsudski od 1926 roku sprawował funkcje dyktatorskie, nie czerpał on w całości ze swych faktycznych przywilejów. W obrębie utworzonego przez siebie modelu sprawowania rządów Marszałek posiadał wyłączne prawo podejmowania decyzji w kwestii polityki zagranicznej i obronnej, o zagadnieniach politycznych (stosunek do parlamentu oraz sił opozycyjnych) współdecydował razem z najbliższymi współpracownikami - tzw. "grupą pułkowników". Marszałek aż do końca swoich dni utrzymał pozycję głównego sędziego, decydującego o kształcie personalnym grupy sprawującej władzę w jego imieniu. Ograniczenie kompetencji sejmu i jego wpływu na rządy oraz pewna centralizacja władzy przyniosły większą stabilizację polityczną i usprawniły rządy w państwie. Ceną za to było znaczne ograniczenie demokracji, dlatego niekiedy rządy sanacji określa się mianem rządów autorytarnych (przynajmniej do 1935 r., czyli do śmierci J. Piłsudskiego). Decydujący głos w państwie należał do J. Piłsudskiego, a cały ustrój opierał się na jego autorytecie. Okres rządów sanacji w latach 1926-1935 można podzielić na dwa podokresy: 1926-1929 oraz 1929-1935. W pierwszym obóz rządzący nie dysponował większością w parlamencie, co zmuszało go do współpracy z innymi ugrupowaniami politycznymi. Pewne pozory liberalizmu i legalizmu zostały wówczas zachowane. Jednocześnie jednak sanacja stopniowo ograniczała rolę parlamentu w rządzeniu krajem. Drugi okres charakteryzuje się już całkowitym przejęciem władzy przez sanację, która wprowadza w Polsce jawne rządy autorytarne (zwano je "rządami pułkowników"). Zaczęła się wówczas bezwzględna walka z opozycją oraz doszło do poważnego uszczuplenia autorytetu i roli sejmu. Piłsudski był przekonany, że uda mu się zgromadzić cały naród wokół własnej osoby; liczył, że posiada w społeczeństwie duży autorytet i że to społeczeństwo udzieli mu zaufania. Niewątpliwie miał on ogromne zdolności przywódcze. Swoją misję widział jako jednoczenie społeczeństwa, mobilizowanie go do pracy na rzecz wspólnego dobra. Sam jako przywódca pragnął stanąć ponad wszystkimi partyjnymi układami i interesami. Nie miał zamiaru niszczyć polskiej demokracji i jej instytucji. W wywiadzie, jakiego udzielił francuskiej gazecie przyznał: "Jestem człowiekiem silnym, lubię decydować sam, należy zrobić wszystko, aby skończyć ze złymi zwyczajami sejmowymi". Nie krył swoich poglądów i manifestował je publicznie, chcąc by były one znane szeroko w społeczeństwie. Nie chciał bowiem obejmować władzy przeciw społeczeństwu, ale bardzo zależało mu na akceptacji społeczeństwa oraz jego poparciu. To wszystko sprawiło, że Piłsudski stworzył w Polsce podwaliny pod oryginalny model autorytaryzmu. Głównymi cechami nowych rządów były: ograniczenie znaczenia parlamentu, wzrost roli prezydenta, rządu oraz powołanie stanowiska Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. Mimo pozostawienia instytucji demokratycznych, cała władza i tak skupiła się w rękach Piłsudskiego.