EPQ-R, epq-r ćwiczenia, KWESTIONARIUSZ OSOBOWOŚCI EYSENCKA

KWESTIONARIUSZ OSOBOWOŚCI EYSENCKA

EPQ - R

CZYM JEST OSOBOWOŚCI WG. EYSENCKA

„Osobowość to względnie trwała organizacja charakteru, temperamentu, intelektu i właściwości fizycznych, które determinują specyficzne sposoby przystosowania się do otoczenia”.

Zdaniem Eysencka to genotyp wspólnie ze środowiskiem decydują o powstaniu szeregu cech fenotypicznych, w tym o właściwościach anatomicznych i fizjologicznych układu nerwowego. Układ nerwowy z kolei, razem ze środowiskiem, determinuje pojawienie się podstawowych cech osobowości i zachowania.

Podstawowymi cechami (typami) osobowości są:

neurotyzm,
ekstra - introwersja,
psychotyzm
oraz inteligencja.

CHARAKTERYSTYKA WYMIARÓW OSOBOWOŚCI

EKSTRAWERSJA - INTROWERSJA:

Ekstrawertycy - są towarzyscy, posiadają wielu przyjaciół, odczuwają potrzebę prowadzenia rozmów z innymi ludźmi, potrzebują podniet zewnętrznych, działają pod wpływem sytuacji, w której aktualnie się znajdują. Są to osoby impulsywne działające bez zastanowienia, lubiące zajmować się działalnością praktyczną. Lubią zmiany i nie przejmują się zwykle z powodu doznawanych niepowodzeń. Są optymistycznie nastawieni do przyszłości. Lubią być w ruchu. Łatwo wpadają w gniew, są agresywni. Życie uczuciowe poddają kontroli intelektualnej i obowiązujących w danym środowisku zasad współżycia. Osoby te w postępowaniu kierują się przede wszystkim zasadą przyjemności.

Introwertycy - wolą raczej czytać książki niż przebywać w towarzystwie, są powściągliwi, mają niewielu przyjaciół, a w ich doborze są bardzo wymagający. W działaniu nie są impulsywni, możnaby o nich powiedzieć, że kierują się maksymą „Sto razy pomyśl, a raz zrób”. Sprawy dnia codziennego traktują bardzo poważnie i lubią wieść uporządkowany tryb życia. Uczucia poddają bardzo dokładnej kontroli. Z przyjętych zobowiązań wywiązują się bardzo sumiennie i zwykle posiadają opinię ludzi, na których można polegać. Dużą wagę przywiązują do wartości etycznych, a ich stosunek do przyszłości zabarwiony jest pesymizmem.

-Towarzyski, żywy, aktywny, asertywny, poszukujący doznań, beztroski, dominujący, wybuchowy, śmiały

Z badań wynika, że zgodnie z rozkładem normalnym w populacji najwięcej jest ambiwertyków, którzy mają część cech intro-, a część ekstrawertywnych.

NEUROTYZM „stałość emocjonalna”-„niezrównoważenie emocjonalne”

Osoby neurotyczne są mało odporne na działanie stresu. Jest to związane ze szczególną wrażliwością autonomicznego układu nerwowego, która sprawia, że powstające emocje są silne i długotrwałe. Neurotycy często uskarżają się na dolegliwości somatyczne i narzekają na ciągłe kłopoty. Łatwo ulegają nastrojom, są drażliwi i skłonni do stanów lękowych oraz załamań nerwowych. Zdarza im się popadać w depresję i cierpieć na bezsenność.

- lękliwy, depresyjny, poczucie winy, niska samoocena, spięty, irracjonalny, płochliwy, markotny, emocjonalny

PSYCHOTYZM normalność stanów umysłowych, zdrowie psychiczne - zaburzenia obserwowane u pacjentów psychotycznych.

Psychotyzm to skłonność do psychoz, głównie do schizofrenii i dwubiegunowych zaburzeń afektywnych.

Podwyższone wyniki w skali P uzyskują: więźniowie, schizofrenicy, alkoholicy, narkomani i dzieci przejawiające liczne zachowania antyspołeczne. Eysenck definiuje psychotyka, jako osobę samotną, niezważającą na ludzi, często sprawiającą trudności, nigdzie niezadomowioną. Osoba taka może być okrutna i nieludzka, pozbawiona wszelkich uczuć empatycznych, całkowicie nieczuła. Bywa złośliwa w stosunku do ludzi, nawet do przyjaciół i krewnych, wykazuje agresję, nawet do tych, których kocha. Charakteryzuje ją zamiłowanie do dziwacznych i niezwykłych przygód, bez względu na niebezpieczeństwa.

Agresywny, chłodny, egocentryczny, bezosobowy, impulsywny, aspołeczny, brak empatii, twórczy, gruboskórny

MATERIAŁ TESTOWY

EPQ - R składa się ze 100 pytań, które tworzą cztery skale: Neurotyzmu (N), Ekstrawersji (E), Psychotyzmu (P), Kłamstwa (K), która mierzy aprobatę społeczną tj. tendencję do przestawiania się w korzystnym świetle.

Osoby badane po zapoznaniu się z instrukcją czytają kolejne pytania i przy każdym z nich na arkuszu odpowiedzi zakreślają kółkiem jedną z dwu odpowiedzi: TAK lub NIE.

Do obliczania wyników służą odpowiednie dla każdej skali klucze. Za każdą diagnostyczna odpowiedź przyznajemy jeden punkt.

EPQ -R przeznaczony jest do badania osób powyżej 16 roku życia.

INTERPRETACJA

Wyniki interpretujemy na skali stenowej.

SKALA	1- 4 sten	5 - 6 sten	7- 10 sten
Ekstrawersja	Introwertyk	Ambiwertyk	Ekstrawertyk
Neurotyczność	Zrównoważony emocjonalnie	Umiarkowanie zrównoważony emocjonalnie	Neurotyk
Psychotyzm	Norma	-	Osoba psychotyczna, niekonwencjonalna
Skala kłamstwa	Osoba, której nie zależy szczególnie na aprobacie społecznej, szczera i słabo socjalizowana	-	Osoba nieszczera, bardzo podatna na aprobatę społeczną i silnie socjalizowana.

OSOBOWOŚĆ A CHOROBY PSYCHICZNE

Eysenck jest zwolennikiem teorii SKAZA - STRES zgodnie, z którą niektórzy ludzie rodzą się z określoną skazą, to znaczy specyficzną słabością, która wspólnie z niekorzystnymi oddziaływaniami środowiska (stres) może prowadzić do patologii. Takimi skazami są neurotyzm i psychotyzm. Również skrajne nasilenie ekstrawersji i introwersji predysponuje do określonych zaburzeń nerwicowych.

NEUROTYCZNI EKSTRAWERTYCY

WYSOKA N + EKSTRAWERSJA = HISTERIA (zaburzenia o silnej i teatralnej manifestacji złego samopoczucia oraz licznych dolegliwości fizycznych)

NEUROTYCZNI INTROWERTYCY

WYSOKA N + INTROWERSJA = DYSTYMIA/ PSYCHASTENIA (przejawiające się obniżoną aktywnością, zahamowaniem, niską samooceną, trudnościami decyzyjnymi i lękiem)

OSOBOWOŚĆ A PREDYSPOZYCJE DO CHORÓB PSYCHOSOMATYCZNYCH

NEUROTYCZNOŚĆ + EKSTRAWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU A (niecierpliwość, ciągłą gotowość do reagowania, agresywność oraz skłonność do gniewu). Nakłada się na to presja kulturowa, wymuszająca agresywne dążenie do osiągnięć, rywalizację, perfekcję i wyścig z czasem: zrobić jak najwięcej, jak najlepiej, w jak najkrótszym czasie i dokonać więcej od innych. Nieustanne funkcjonowanie w stresie łączy się z podwyższonym ryzykiem choroby wieńcowej i zawału serca.

NEUROTYCZNOŚĆ + INTROWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU C (obniżone poczucie własnej wartości i brak wiary w siebie, bierność, skłonność do przeżywania stanów obniżonego nastroju i pesymistyczne nastawienie wobec przyszłości). Utrzymywanie się stanów bezradności i beznadziejności łączy się z obniżeniem aktywności układu immunologicznego, co predysponuje do wystąpienia choroby nowotworowej.

ZRÓWNOWAŻENIE EMOCJONALNE + AMBIWERSJA = OSOBOWOŚĆ TYPU B (zdolność do skutecznego funkcjonowania w różnych kontekstach społecznych i sytuacjach np. pracy indywidualnej, wymagającej skupienia, jak i we współpracy, w warunkach zmiany i wielu bodźców). Z uwagi na adaptacyjność zachowania, osobowość typu B nie predysponuje do określonych chorób i zaburzeń.

UWAGA!!! Biologiczne predyspozycje do choroby somatycznej nie muszą się ujawnić, jeśli nie towarzyszy im nieadaptacyjny styl zachowania, zwiększający ryzyko zachorowania. „Niezdrowych” zachowań można uniknąć, ucząc się odmiennego sposobu reagowania.

4. OSOBOWOŚĆ A SPOSOBY REAGOWANIA NA STRES

TYP 1: PODMINOWANIE - (N i niskie E) osoby tego typu sądzą, że obiekt ważny dla nich emocjonalnie jest warunkiem ich pomyślności i szczęścia. Brak obiektu bądź jego utrata jest przeżywane, jako traumatyczne zdarzenie. Przyczyną wielkiego stresu może być niepowodzenie w zbliżaniu się do cenionego człowieka, brak sukcesów w atrakcyjnej pracy. Reagują wówczas poczuciem beznadziejności i bezradnością.

TYP 2: NADMIERNE POBUDZENIE - (N i wysokie E) spostrzega ważne obiekty, jako przyczyny swoich stresów i nieszczęść. Ludzie tego typu mają tendencję do pozostawania w ciągłym kontakcie z zaburzającymi ich funkcjonowanie osobami i sytuacjami. Typ ten reaguje złością, agresją i silnym pobudzeniem.

TYP 3: AMBIWALENCJA - osoby tego typu reagują naprzemiennie korzystając bądź z typu 1 bądź typu 2. Raz spostrzegają obiekt, jako główną przyczynę swoich nieszczęść, innym razem - uważają go za niezbędny warunek swego szczęścia. Oscylują więc między beznadziejnością a bezradnością oraz gniewem i pobudzeniem. To chroni je do pewnego stopnia przed chorobami, ponieważ ich reakcje na stres podlegają ciągłym zmianom i nie utrwalają się w postaci niekorzystnego wzorca zachowania.

TYP 4: AUTONOMIA OSOBISTA - (niskie N i przeciętne E) istotnym warunkiem szczęścia i pomyślności jest dla nich własna autonomia, a także autonomia osób, z którymi pragną być w kontakcie. Są w stanie realistycznie ocenić zachowania tych osób, dzięki czemu potrafią radzić sobie z niekorzystnymi sytuacjami. Potrafią unikać stresu, co pozwala im zachować zdrowie.

PRZEZNACZENIE

PROGNOZOWANIE ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

Skala N umożliwia odróżnienie neurotyków od nieneurotyków
Skala N w połączeniu ze skalą P pozwala na odróżnienie zaburzeń nerwicowych i psychoz, gdyż pacjenci z nerwicą w porównaniu z psychotykami uzyskują wyższe wyniki w skali N i niższe w P
Skale N i E pozwalają na różnicowanie zaburzeń nerwicowych - rodzaj nerwicy (psychastenia, histeria, formy pośrednie) zależą od wymiaru ekstra - introwersji.
Wysokie wyniki jednocześnie w skalach E, N i P oraz niskie w K mogą służyć do diagnozowania predyspozycji przestępczych.
Skala P pozwala odróżniać osoby normalne od psychotyków

PROGNOZOWANIE CHORÓB SOMATYCZNYCH

Wysokie wyniki w skalach N i E mogą służyć diagnozowaniu skłonności do choroby wieńcowej, zawału, nadciśnienia, cukrzycy itp.
Wysokie wyniki w skali N i niskie w skali E mogą służyć diagnozowaniu chorób nowotworowych.
Niskie wyniki w skali N i przeciętne w skali E pozwalają na diagnozowanie zdrowia fizycznego i psychicznego. Istnieją przesłanki, aby sądzić, że warunkiem zdrowia psychicznego są dodatkowo niskie wyniki w skali P.

PROGNOZOWANIE POWODZENIA W NAUCE SZKOLNEJ I STUDIACH

Najlepsze osiągnięcia mają na ogół neurotyczni introwertycy (introwertycy są powolniejsi, ale bardziej wytrwali i dokładni niż ekstrawertycy), najgorsze zrównoważeni ekstrawertycy.

PORADNICTWO ZAWODOWE

INTROWERTYCY - są bardziej dokładni i wytrwali w związku z tym lepiej radzą sobie przy takich urządzeniach jak automaty, radar, komputery oraz w takich instytucjach jak ośrodki obliczeniowe, księgowość, banki
EKSTRAWERTYCY - mogą być bardziej przydatni wszędzie tam, gdzie konieczne są łatwe liczne kontakty z innymi ludźmi.
OSOBY Z WYSOKIMI WYNIKAMI W SKALI P, z uwagi na tendencje psychotyczne i socjalne, nie powinny być nauczycielami, duchownymi, politykami, psychologami. Z drugiej strony osoby te charakteryzują się niekonwencjonalnym stylem życia i myśleniem dywergencyjnym, co sprzyja osiąganiu sukcesów artystycznych i - prawdopodobnie - naukowych.

PORADNICTWO MAŁŻEŃSKIE I RODZINNE

EPQ - R umożliwia prognozowanie szczęścia w małżeństwie bądź szukania przyczyn niepowodzeń. Małżeństwa nieszczęśliwe charakteryzuje wyraźnie wyższy poziom neurotyzmu, niż małżeństwa szczęśliwe. Wynika to prawdopodobnie z wiążącej się z neurotyzmem nadmiernej wrażliwości, zmiany nastrojów, niecierpliwości i skłonności do martwienia się, które utrudniają rozwiązywanie codziennych problemów.
Małżeństwa nieszczęśliwe mają wyższe wyniki w skali P
W małżeństwach nieszczęśliwych tylko mężowie (nie żony) są bardziej neurotyczni
Małżonkowie z małżeństw szczęśliwych są do siebie podobni pod względem osobowości (we wszystkich czterech wymiarach).

LITERATURA:

P. Brzozowski i R. Ł. Drwal (1995), Kwestionariusz osobowości Eysencka. Polska adaptacja EPQ - R (Podręcznik). Warszawa: Pracownia testów Psychologicznych PTP.
Sanocki W. (1981), Kwestionariusze osobowości w psychologii. Warszawa: PWN.
Siek S. (1983), Struktura osobowości, Warszawa: ATK.

NORMY STENOWE

NEUROTYZM

STEN

STUDENCI

MĘŻCZYŹNI

N=166

KOBIETY

N=359

0 - 1

2 - 3

4 - 5

6 - 8

9 - 11

12 - 14

15 - 18

19 - 20

21 - 23

0 - 3

4 - 6

7 - 9

10 - 12

13 - 16

17 - 18

19 - 20

21 - 22

EKSTRAWERSJA

STEN

STUDENCI

MĘŻCZYŹNI

N=166

KOBIETY

N=359

0 - 3

4 - 5

6 - 7

8 - 10

11 - 14

15 - 17

18 - 19

21 - 22

0 - 2

3 - 5

6 - 7

8 - 10

11 - 14

15 - 16

17 - 18

19 - 20

22 - 23

PSYCHOTYZM

STEN

STUDENCI

MĘŻCZYŹNI

N=166

KOBIETY

N=359

0 - 2

4 - 5

6 - 7

8 - 9

10 - 11

12 - 13

14 - 16

17 - 18

19 - 32

0 - 2

5 - 6

8 - 9

10 - 11

12 - 13

14 - 16

17 - 32

KŁAMSTWO

STEN

STUDENCI

MĘŻCZYŹNI

N=166

KOBIETY

N=359

0 - 1

4 - 5

6 - 8

9 - 10

11 - 12

13 - 14

15 - 16

17 - 21

0 - 1

2 - 3

5 - 6

7 - 8

9 - 10

11 - 12

14 - 15

16 - 21