Seria ARKUSZE MATURALNE
MATEMATYKA  Oryginalne arkusze maturalne
z pełnymi rozwiązaniami i kluczami odpowiedzi
Niniejsza książka adresowana jest do uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, którzy zamierzają zdawać egzamin
maturalny z matematyki, a także do nauczycieli, którzy
przygotowują młodzież do matury z matematyki, zarówno w
zakresie podstawowym jak i rozszerzonym.
Zamieszczone w niej arkusze wykorzystane były jako
próbne egzaminy maturalne w roku szkolnym 2004/2005
przeprowadzone w różnych ośrodkach egzaminacyjnych tj.
Okręgowe Komisje Egzaminacyjne w Jaworznie, Krakowie,
Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Dodatkowo dołączono
arkusz z pierwszej ogólnopolskiej matury, która odbyła się
w maju 2005 roku.
Wszystkie zamieszczone zestawy zadań są oryginalne i nie
zostały poddane jekiejkolwiek korekcie.
W celu podniesienia walorów dydaktycznych książka
zawiera (oprócz skróconych modeli odpowiedzi
przygotowanych przez poszczególne komisje
egzaminacyjne) propozycje poszerzonych odpowiedzi do
zadań wraz z objaśnieniami i komentarzami dotyczącymi
sposobu ich rozwiązania.
Autorzy pełnych rozwiązań:
Ryszard Bartłomiejczyk
Artur Nowoświat
Ilość stron: 114
Format: B5
Okładka: miękka
ISBN: 839183918-4
Wydanie: pierwsze sierpień 2005
Wydawnictwo: Centrum Kształcenia Akademickiego
Cena detaliczna: 19,90 PLN
MATEMATYKA 
zestaw wybranych wzorów matematycznych
Zestaw wybranych wzorów matematycznych. Są to
materiały pomocnicze opracowane i dopuszczone jako
pomoce egzaminacyjne przez Centralną Komisję
Egzaminacyjną.
Opracowanie: Centralna Komisja Egzaminacyjna
Ilość stron: 23
Format: A5
Okładka: miękka
ISBN: 839183915-X
Wydanie: pierwsze sierpień 2005
Wydawnictwo: Centrum Kształcenia Akademickiego
Cena detaliczna: 3,50 PLN
Seria ARKUSZE MATURALNE
FIZYKA  Oryginalne arkusze maturalne
z pełnymi rozwiązaniami i kluczami odpowiedzi
Niniejsza książka adresowana jest do uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, którzy zamierzają zdawać egzamin
maturalny z fizyki, a także do nauczycieli, którzy
przygotowują młodzież do matury z fizyki, zarówno w
zakresie podstawowym jak i rozszerzonym.
Zamieszczone w niej arkusze wykorzystane były jako
próbne egzaminy maturalne w roku szkolnym 2004/2005
przeprowadzone w różnych ośrodkach egzaminacyjnych tj.
Okręgowe Komisje Egzaminacyjne w Jaworznie, Krakowie,
Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Dodatkowo dołączono
arkusz z pierwszej ogólnopolskiej matury, która odbyła się
w maju 2005 roku.
Wszystkie zamieszczone zestawy zadań są oryginalne i nie
zostały poddane jekiejkolwiek korekcie.
W celu podniesienia walorów dydaktycznych książka
zawiera (oprócz skróconych modeli odpowiedzi
przygotowanych przez poszczególne komisje
egzaminacyjne) propozycje poszerzonych odpowiedzi do
zadań wraz z objaśnieniami i komentarzami dotyczącymi
sposobu ich rozwiązania.
Autor pełnych rozwiązań:
Andrzej Klimasek
Ilość stron: 192
Format: B5
Okładka: miękka
ISBN: 839183919-4
Wydanie: pierwsze sierpień 2005
Wydawnictwo: Centrum Kształcenia Akademickiego
Cena detaliczna: 24,90 PLN
Seria ARKUSZE MATURALNE
BIOLOGIA  Oryginalne arkusze maturalne
z pełnymi rozwiązaniami i kluczami odpowiedzi
Niniejsza książka adresowana jest do uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, którzy zamierzają zdawać egzamin
maturalny z biologii, a także do nauczycieli, którzy
przygotowują młodzież do matury z biologii, zarówno w
zakresie podstawowym jak i rozszerzonym.
Zamieszczone w niej arkusze wykorzystane były jako
próbne egzaminy maturalne w roku szkolnym 2004/2005
przeprowadzone w różnych ośrodkach egzaminacyjnych tj.
Okręgowe Komisje Egzaminacyjne w Jaworznie, Krakowie,
Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Dodatkowo dołączono
arkusz z pierwszej ogólnopolskiej matury, która odbyła się
w maju 2005 roku.
Wszystkie zamieszczone zestawy zadań są oryginalne i nie
zostały poddane jekiejkolwiek korekcie.
W celu podniesienia walorów dydaktycznych książka
zawiera (oprócz skróconych modeli odpowiedzi
przygotowanych przez poszczególne komisje
egzaminacyjne) propozycje poszerzonych odpowiedzi do
zadań wraz z objaśnieniami i komentarzami dotyczącymi
sposobu ich rozwiązania.
Autor pełnych rozwiązań:
Barbara Januszewska  Hasiec
Ilość stron: 251
Format: B5
Okładka: miękka
ISBN: 839183917-4
Wydanie: pierwsze sierpień 2005
Wydawnictwo: Centrum Kształcenia Akademickiego
Cena detaliczna: 29,90 PLN
Seria ARKUSZE MATURALNE
CHEMIA  Oryginalne arkusze maturalne
z pełnymi rozwiązaniami i kluczami odpowiedzi
Niniejsza książka adresowana jest do uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, którzy zamierzają zdawać egzamin
maturalny z chemii, a także do nauczycieli, którzy
przygotowują młodzież do matury z chemii, zarówno w
zakresie podstawowym jak i rozszerzonym.
Zamieszczone w niej arkusze wykorzystane były jako
próbne egzaminy maturalne w roku szkolnym 2004/2005
przeprowadzone w różnych ośrodkach egzaminacyjnych tj.
Okręgowe Komisje Egzaminacyjne w Jaworznie, Krakowie,
Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Dodatkowo dołączono
arkusz z pierwszej ogólnopolskiej matury, która odbyła się
w maju 2005 roku.
Wszystkie zamieszczone zestawy zadań są oryginalne i nie
zostały poddane jekiejkolwiek korekcie.
W celu podniesienia walorów dydaktycznych książka
zawiera (oprócz skróconych modeli odpowiedzi
przygotowanych przez poszczególne komisje
egzaminacyjne) propozycje poszerzonych odpowiedzi do
zadań wraz z objaśnieniami i komentarzami dotyczącymi
sposobu ich rozwiązania.
Autor pełnych rozwiązań:
Barbara Trzewiczek
Ilość stron: 251
Format: B5
Okładka: miękka
ISBN: 836020600-7
Wydanie: pierwsze sierpień 2005
Wydawnictwo: Centrum Kształcenia Akademickiego
Cena detaliczna: 24,90 PLN
BIOLOGIA
MATURA 2006
Oryginalne arkusze maturalne
z pełnymi rozwiązaniami i kluczami
odpowiedzi
OPRACOWANIE ROZWI
ZAC
:
Barbara Januszewska - Hasiec
Wydanie pierwsze
Wydawnictwo C.K.A. 2005
AUTOR ROZWI
ZAC
ARKUSZY MATURALNYCH: Barbara JANUSZEWSKA  HASIEC
RECENZJA MERYTORYCZNA: dr Marek KACZMARZYK,
Pracownia Dydaktyki Biologii, Wydział Biologii i Ochrony
Środowiska Uniwersytetu Śląskiego
mgr Aleksandra KOBIELSKA
REDAKCJA: Artur Nowoświat
Joanna Skalna
Katarzyna Nowoświat
Wojciech Michalak
SKA
AD: Artur Nowoświat, Wojciech Michalak, Joanna Skalna, Adrian Pogocki
PROJEKT OKA
ADKI: Wojciech Michalak
� Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. , Gliwice 2005, Wydanie pierwsze
Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w
jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
ISBN 83-918391-7-6
Szanowny Czytelniku!
Książka  BIOLOGIA - Matura 2006 zawiera oryginalny zestaw maturalny z maja 2005,
obowiązujący w całej Polsce, oraz zestawy matur próbnych z lat 2004  2005
przeprowadzanych przez: OKE Jaworzno, OKE Kraków, OKE Poznań, OKE Warszawa,
OKE Wrocław.
Dla ułatwienia nauki wszystkie zadania zamieszczone w książce posiadają pełne
rozwiązania, komentarze oraz klucze odpowiedzi zaproponowane przez poszczególne
komisje egzaminacyjne.
Więcej szczegółów oraz przykładowe zestawy maturalne znajdziesz na naszej stronie
internetowej: www.zadania.pl lub www.cka.pl.
Gliwice sierpień 2005,
Zespół C.K.A.
SPIS TREŚCI
Przedmowa 7
1. MATURA OGÓLNOPOLSKA  13 MAJ 2005 9
1.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 10
1.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 16
1.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 24
1.4. TREŚCI ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony.......................................... 31
1.5. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony........................... 39
1.6. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz II  Poziom Rozszerzony............................. 49
2. OKE JAWORZNO - PRÓBNA MATURA 57
2.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 58
2.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 64
2.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 74
3. OKE KRAKÓW  PRÓBNA MATURA 79
3.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 80
3.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 88
3.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 98
103
4. OKE POZNAC
 PRÓBNA MATURA
4.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 104
4.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 112
4.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 121
4.4. TREŚCI ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony.......................................... 125
4.5. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony........................... 136
4.6. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz II  Poziom Rozszerzony............................. 143
5. OKE WARSZAWA  PRÓNA MATURA 149
5.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 150
5.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 159
5.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 169
5.4. TREŚCI ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony.......................................... 175
5.5. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony........................... 185
5.6. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz II  Poziom Rozszerzony............................. 195
6. OKE WROCA
AW  PRÓBNA MATURA 201
6.1. TREŚCI ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy........................................... 202
6.2. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz I  Poziom Podstawowy............................. 211
6.3. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz I  Poziom Podstawowy.............................. 222
6.4. TREŚCI ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony.......................................... 227
6.5. ROZWI
ZANIA ZADAC
 Arkusz II  Poziom Rozszerzony........................... 237
6.6. KLUCZE ODPOWIEDZI  Arkusz II  Poziom Rozszerzony............................. 247
PRZEDMOWA
Niniejsza książka adresowana jest do uczniów szkół ponadgimnazjalnych, którzy
zamierzają zdawać egzamin maturalny z biologii, a także do nauczycieli, którzy przygotowują
młodzież do matury z biologii, zarówno w zakresie podstawowym jak i rozszerzonym.
Zamieszczone w niej arkusze wykorzystane były jako próbne egzaminy maturalne
z biologii w roku szkolnym 2004/2005 przeprowadzone w różnych ośrodkach
egzaminacyjnych. Dodatkowo dołączono arkusz z pierwszej ogólnopolskiej matury z
biologii, która odbyła się 13 maja 2005 roku.
Wszystkie zamieszczone zestawy zadań są oryginalne i nie zostały poddane
jekiejkolwiek korekcie.
W celu podniesienia walorów dydaktycznych książka zawiera (oprócz skróconych
modeli odpowiedzi przygotowanych przez poszczególne komisje egzaminacyjne) propozycje
poszerzonych odpowiedzi do zadań wraz z objaśnieniami i komentarzami dotyczącymi
sposobu ich rozwiązania. Należy pamiętać, że biologia  nieustannie rozwijająca się gałąz

nauki  nie zawsze umożliwia udzielenie jednej prostej odpowiedzi. W związku z tym,
proponowane rozwiązania być może nie są jedynymi poprawnymi. Mam nadzieję, że
niniejsza pozycja zachęci czytelników do pogłębiania wiedzy z biologii i tym samym ułatwi
zmierzenie się z zadaniami na własnym egzaminie maturalnym, czego gorąco życzy Wam
Autorka opracowania
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
Miejsce na nalepkę
z kodem szkoły
PESEL ZDAJ
CEGO
EGZAMIN MATURALNY
Z BIOLOGII
MAJ 2005
Arkusz I
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron. Ewentualny brak
należy zgłosić przewodniczącemu zespołu nadzorującego przebieg egzaminu.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia.
3. Rozwiązania i odpowiedzi należy zapisać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym
zadaniu.
4. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać ołówkiem.
5. Nie wolno używać korektora.
6. Błędne zapisy trzeba wyraz
nie przekreślić.
7. Brudnopis nie będzie oceniany.
8. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którą można uzyskać za jego
poprawne rozwiązanie
Życzymy powodzenia!
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ZADANIE 1. (2pkt)
Schemat przedstawia budowę skóry człowieka.
Podaj nazwy struktur oznaczonych literami A i B oraz określ, jaką funkcję pełni każda z nich.
ZADANIE 2. (1pkt)
Schemat przedstawia budowę tkanki kostnej.
Określ cechę budowy tkanki kostnej, która
pozwala zaliczyć tę tkankę do grupy tkanek
łącznych.
ZADANIE 3. (2pkt)
Układ szkieletowy pełni w organizmie człowieka różnorodne funkcje. Jedną z nich jest
ochrona ważnych narządów wewnętrznych.
Podaj dwa przykłady elementów układu szkieletowego i nazwij narządy przez nie chronione.
ZADANIE 4. (2pkt)
Rysunek przedstawia mięśnie ramienia człowieka.
Wyjaśnij, jakie znaczenie w ruchu kończyny górnej ma
skurcz
a) mięśnia dwugłowego ramienia
b) mięśnia trójgłowego ramienia
10
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
ZADANIE 5. (2pkt)
Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny, która jest jednocześnie magazynem żelaza dla naszego
organizmu. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo dla dorosłego mężczyzny wynosi 15mg,
a dla dorosłej kobiety 18mg.
Podaj jeden skutek zdrowotny niedoboru żelaza dla organizmu człowieka oraz wyjaśnij,
dlaczego dzienne zapotrzebowanie na żelazo dorosłych kobiet jest większe niż
zapotrzebowanie dorosłych mężczyzn.
ZADANIE 6. (2pkt)
Przedstaw schematyczny zapis kolejnych etapów trawienia skrobi przez człowieka bez ich
lokalizacji w organizmie. Uwzględnij następujące substancje: glukoza, skrobia, maltoza,
dekstryny, maltaza jelitowa, amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa.
ZADANIE 7. (2pkt)
Wchłanianie glukozy przez komórki powierzchniowe (enterocyty) kosmków jelitowych jelita
cienkiego zachodzi niezgodnie z gradientem stężeń i trwa do zupełnego jej wychwycenia
z treści pokarmowej w jelicie.
Określ, jaki to rodzaj transportu (czynny czy bierny). Odpowiedz
uzasadnij jednym
argumentem.
ZADANIE 8. (2pkt)
Schemat regulacji stężenia glukozy we krwi.
Ustal, w którym miejscu schematu, A czy B, należy wstawić opis: pobudzanie wytwarzania
glukagonu, a w którym z tych miejsc należy wstawić opis: pobudzanie wytwarzania insuliny.
ZADANIE 9. (1pkt)
W skład niektórych, dostępnych na rynku, preparatów odchudzających wchodzi błonnik.
Zalecane stosowanie polega, np. na połykaniu około 15 - 20 minut przed posiłkiem pigułek
zawierających błonnik, które należy popić wodą.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 11
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
Wyjaśnij rolę tak stosowanego błonnika w procesie odchudzania.
ZADANIE 10. (3pkt)
Schemat ilustruje procesy zachodzące w erytrocytach.
I
�ł�łoksyhemoglobina
4O2 + Hb
�!�ł�ł
II
a) Określ, gdzie w organizmie zachodzi proces I, a gdzie proces II.
b) Wyjaśnij, co oznacza, że oksyhemoglobina jest utlenowaną hemoglobiną .
ZADANIE 11. (2pkt)
Uczeń ma do dyspozycji: zlewkę szklaną, wodę wapienną [roztwór Ca(OH )2 ], rurkę szklaną.
Podaj kolejno czynności ucznia, który na lekcji biologii sprawdzi, że w powietrzu
wydychanym znajduje się CO2.
ZADANIE 12. (2pkt)
Miażdżyca naczyń krwionośnych spowodowana jest, między innymi, gromadzeniem się
tłuszczów, głównie cholesterolu, wewnątrz ścian tętnic (powstają tzw. blaszki miażdżycowe).
Zmiany te są przyczyną zwężania się, a czasem całkowitego zamknięcia światła tętnic, co
utrudnia przepływ krwi przez tętnice. Schorzenie to dotyczy też naczyń wieńcowych serca,
które zaopatrują w krew mięsień sercowy.
Uzasadnij pogląd, że miażdżyca naczyń wieńcowych może doprowadzić do
a) niewydolności krążenia.
b) zawału serca.
ZADANIE 13. (1pkt)
Gdy zranimy ciało i nie oczyścimy rany, do organizmu mogą wniknąć bakterie tężca.
Toksyny produkowane przez te bakterie mogą spowodować bardzo groz
ne dla organizmu
skutki. Żeby temu przeciwdziałać, podaje się zranionemu surowicę przeciwtężcową.
Odporność organizmu uzyskana przy zastosowaniu surowicy przeciwtężcowej jest
A. naturalna, bierna. B. naturalna, czynna. C. sztuczna, bierna. D. sztuczna, czynna.
ZADANIE 14. (2pkt)
W pewnej miejscowości większość mieszkańców sprzeciwiła się planowanej tam budowie
ośrodka dla nosicieli wirusa HIV, w tym chorych na AIDS. Mieszkańcy uzasadniali swój
sprzeciw troską o zdrowie własne i swoich dzieci.
Przedstaw dwa różne argumenty, które pozwolą przekonać mieszkańców tej miejscowości, że
sama obecność nosicieli wirusa HIV i chorych na AIDS nie powoduje zagrożenia
zakażeniem.
12
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
ZADANIE 15. (2pkt)
Schemat przedstawia w sposób
uproszczony wytwarzanie moczu
w kanaliku nerkowym.
Określ, w której części nefronu (A,
B czy C) zachodzi proces filtracji.
Podaj nazwę produktu
otrzymanego w wyniku filtracji.
ZADANIE 16. (2pkt)
Jeżeli umysł człowieka nie napotyka coraz to nowych wyzwań, przyzwyczaja się do
rutynowego działania i sprawność intelektualna człowieka maleje.
Zaproponuj dwa przykłady działań człowieka, które umożliwią mu zachowanie dużej
sprawności umysłu.
ZADANIE 17. (2pkt)
Ze względu na rodzaj odbieranego bodz
ca receptory dzielimy na następujące grupy:
a) fotoreceptory, c) mechanoreceptory,
b) chemoreceptory, d) elektroreceptory.
Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające funkcjonowanie:
I. narządów smaku i węchu, II. narządu słuchu i równowagi.
ZADANIE 18. (2pkt)
Ilość światła docierającego do siatkówki oka zależy od wielkości z
renicy. Wielkość ta jest
regulowana przez tęczówkę oka i zależy od warunków świetlnych otoczenia.
Wyjaśnij, w jaki sposób warunki świetlne otoczenia wpływają na wielkość z
renicy oka.
ZADANIE 19. (2pkt)
W Polsce i na świecie zauważono od dawna zanikanie u niektórych dorosłych umiejętności
czytania i pisania (czyli zjawisko wtórnego analfabetyzmu), mimo że opanowali oni te
czynności w szkole.
Określ, do jakiej kategorii odruchów należą umiejętności czytania i pisania oraz wyjaśnij,
dlaczego.
Podaj prawdopodobną przyczynę zaniku tego typu odruchu wśród wtórnych analfabetów.
ZADANIE 20. (2pkt)
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 13
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
U człowieka występuje zróżnicowanie cech (dymorfizm płciowy), dzięki którym możemy
odróżnić kobietę od mężczyzny.
Podaj dwa przykłady cech budowy ciała człowieka, które określają różnice między kobietą
i mężczyzną.
ZADANIE 21. (2pkt)
Schemat przedstawia kariotyp kobiety z zespołem Downa.
Ustal, jaki to rodzaj mutacji oraz wyjaśnij, na czym polega ta mutacja w przypadku zespołu
Downa.
ZADANIE 22. (2pkt)
Pewien gatunek bakterii produkuje substancję Bt, która jest trująca m.in. dla larw stonki
ziemniaczanej, a nie jest szkodliwa dla ludzi. W zwalczaniu stonki ziemniaczanej substancję
tą można stosować w sposób tradycyjny (opryskiwanie upraw ziemniaków) lub zastosować
metodę genetycznej modyfikacji ziemniaków.
Wyjaśnij, na czym, w tym przypadku, polega metoda genetycznej modyfikacji roślin, oraz
uzasadnij, że metoda genetyczna mniej szkodzi środowisku niż Bt użyte tradycyjnie.
ZADANIE 23. (1pkt)
Z podanych niżej przykładów wybierz zapis na pewno nieprawidłowy.
14
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
ZADANIE 24. (1pkt)
U kobiet uszkodzenie genu BRCA1 często kończy się zachorowaniem na raka piersi.
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla profilaktyki raka piersi mają badania genetyczne wykrywające
u kobiet uszkodzenie tego genu.
ZADANIE 25. (2pkt)
Substancje chemiczne, np. środki stosowane do zwalczania chwastów i szkodników,
znajdujące się w środowisku mogą przemieszczać się wzdłuż łańcuchów pokarmowych.
Schemat przedstawia zmiany poziomu stężenia środka owadobójczego (jednostki umowne),
np. DDT, w poszczególnych ogniwach łańcucha pokarmowego stawu, który tworzą: rybołów,
larwy jętki, fitoplankton, pstrąg.
Wpisz w odpowiednie prostokąty schematu organizmy wymienione w zadaniu i wyjaśnij,
dlaczego u konsumentów III rzędu występuje najwyższy poziom stężenia DDT.
ZADANIE 26. (2pkt)
Schemat sieci pokarmowych w ekosystemie lasu bukowego.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 15
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
W przedstawionym lesie bukowym zastosowano środek owadobójczy niszczący wszystkie
owady.
Podaj dwa przykłady skutków ekologicznych zastosowania tego środka owadobójczego.
ZADANIE 27. (2pkt)
W 1839 r. farmerzy australijscy sprowadzili do swojej ojczyzny olbrzymie opuncje, by
wykorzystać je na żywopłoty. Plenność opuncji przerosła jednak ich oczekiwania i wkrótce
roślina ta stała się plagą. W 1924 r. zajęła powierzchnię liczącą ponad 3 miliony hektarów pól
uprawnych! Nie pomogło karczowanie, ani środki chemiczne. Dopiero sprowadzona
z Ameryki gąsienica Cactoblastis cactorum uporała się z nią. Wdzięczni Australijczycy
wystawili żarłocznemu szkodnikowi pomnik.
a) Uzasadnij, podając jeden argument, że nazwanie w powyższym tekście gąsienicy
Cactoblastis cactorum szkodnikiem jest niestosowne w opisanej sytuacji.
b) Podaj przykład korzyści dla środowiska wynikającej z metody przyjętej przez farmerów.
ROZWI
ZANIA ZADAC

Poszerzone odpowiedzi do zadań zawartych w maturalnych arkuszach egzaminacyjnych
z maja 2005
ROZWI
ZANIE ZADANIA 1.
Struktury oznaczone na rysunku jako A i B to gruczoł łojowy i gruczoł potowy. Opisany
schemat wycinka skóry wygląda następująco:
16
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
A
gruczoł łojowy
B
gruczoł potowy
Element A czyli gruczoł łojowy o budowie pęcherzykowatej ma ujście w torebce włosowej.
Jego zadaniem jest wydzielanie łoju, będącego mieszaniną kwasów tłuszczowych i wosków,
który natłuszcza i uelastycznia włosy i skórę. A
ój chroni skórę przed wysuszaniem,
wnikaniem wody i drobnoustrojów.
Element B to gruczoł potowy, posiadający ujście na powierzchni skóry i wydzielający pot 
mieszaninę wody, NaCl i mocznika. Znaczenie tej wydzieliny to przede wszystkim
termoregulacja (parowanie potu ochładza powierzchnię skóry) oraz w pewnym stopniu
ochrona organizmu przed drobnoustrojami.
ROZWI
ZANIE ZADANIA 2.
Tkanki łączne cechuje wielka różnorodność budowy i pełnionych funkcji. Ich cechą wspólną
jest to, iż komórki pogrążone są w dużej ilości substancji międzykomórkowej, której
specyficzne cechy nadają właściwości danemu typowi tkanki. Większość tkanek łącznych
cechuje wysoki metabolizm, dobre ukrwienie i unerwienie (wyjątek stanowi tkanka
chrzęstna).
Komórki kostne  osteocyty są, jak widać na schemacie, ułożone w jamkach kostnych
i zanurzone w obficie występującej substancji międzykomórkowej. Kontakt pomiędzy
komórkami jest możliwy dzięki licznym, cienkim kanalikom, w których znajdują się pasemka
cytoplazmy.
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA EGZAMINACYJNEGO I
Zasady oceniania:
- Za rozwiązanie zadań z arkusza I można uzyskać maksymalnie 50 punktów.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 17
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
- Model odpowiedzi uwzględnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest ścisłym wzorcem sformułowania (poza
odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadań zamkniętych).
- Za odpowiedzi do poszczególnych zadań przyznaje się wyłącznie pełne punkty.
- Za zadania otwarte, za które można przyznać tylko jeden punkt, przyznaje się punkt wyłącznie za odpowiedz

w pełni poprawną.
- Za zadania otwarte, za które można przyznać więcej niż jeden punkt, przyznaje się tyle punktów, ile
prawidłowych elementów odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawił zdający.
- Jeżeli podano więcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niż wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega
tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
- Jeżeli podane w odpowiedzi informacje świadczą o zupełnym braku zrozumienia omawianego zagadnienia
i zaprzeczają udzielonej prawidłowej odpowiedzi, odpowiedz
taką należy ocenić na zero punktów.
Maksymalna
Nr
Oczekiwana odpowiedz
punktacja za Uwagi
zad
zadanie
Za prawidłowe podanie nazwy każdej struktury i jej funkcji  po 1 Za nieprawidłowe
pkt uznajemy odpowiedzi
Przykłady odpowiedzi:  gruczoł wydziela
A  Gruczoł łojowy - wydziela (usuwa, wydala) łój (substancję nadmiar łoju/potu
tłuszczową).  1 pkt oraz gruczoł łojowy
Dopuszcza się odpowiedz
ucznia: nawilża skórę/włosy
- Namaszcza powierzchnię skóry i włosy (i w ten sposób chroni
powierzchnię ciała przed zmoczeniem), (chroni również skórę
1 2
i włosy przed nadmiernym wysuszeniem).
- A
ój ma działanie bakteriobójcze, co chroni organizm przed
wnikaniem drobnoustrojów).
B  Gruczoł potowy  wydala (usuwa, wydziela) pot.  1 pkt
Dopuszcza się odpowiedz
ucznia:
- Ma znaczenie termoregulacyjne, (pot chłodzi powierzchnię skóry).
- Ma działanie bakteriobójcze (chroni organizm przed wnikaniem
drobnoustrojów).
Za poprawne podanie cechy tkanki  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
- W tkance tej między komórkami występuje (w dużej ilości,
obficie) substancja międzykomórkowa (pozakomórkowa) istota
2 1
podstawowa (która tworzy główną masę kości i stanowi
o właściwościach tkanki).
- Luz
ny układ komórek.
- Dopuszcza się odpowiedz
 komórki zanurzone
18
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
w substancji/istocie pozakomórkowej.
Za każdy z dwóch prawidłowo podanych przykładów  po 1 pkt
Przykłady:
3 - Czaszka chroni mózg, klatka piersiowa (żebra) chroni płuca 2
i serce, kręgosłup chroni rdzeń kręgowy.
- Oko w oczodole.
Za każde z dwóch poprawnie podanych wyjaśnień  po 1 pkt Nie uznaje się
Przykłady odpowiedzi: odpowiedzi z
- Skurcz mięśnia dwugłowego ramienia powoduje zgięcie kończyny określeniem dłoń.
górnej (ręki, uniesienie przedramienia).  1 pkt
4 2
- Skurcz mięśnia trójgłowego ramienia powoduje wyprostowanie
kończyny górnej /ręki/(wyprostowanie stawu łokciowego),
(opuszczenie przedramienia).  1 pkt
Za poprawnie podany skutek niedoboru żelaza  1 pkt
Przykłady odpowiedzi:
- Niedobór żelaza wpływa więc na zmniejszenie produkcji
erytrocytów, co prowadzi do anemii (niedokrwistości).
- (Ponieważ występuje w mioglobinie w mięśniach) jego niedobór
może powodować niedotlenienie mięśni, szybkie męczenie się.
- (Wchodzi w skład enzymów katalizujących reakcje utleniania 
redukcji w organizmie) jego niedobór upośledza przebieg reakcji
5 2
utleniania  redukcji.
Za poprawne wyjaśnienie różnicy w zapotrzebowaniu na
żelazo  1 pkt
Przykład wyjaśnienia:
- Dorosła kobieta traci pewne ilości żelaza podczas krwawienia
miesiączkowego (przy obfitych miesiączkach może dojść do
niedoboru żelaza)  stąd konieczność zwiększonych dostaw żelaza
do organizmu.
- Straty żelaza w czasie ciąży, porodu (utrata krwi).
Za prawidłową kolejność węglowodanów: skrobia, dekstryny,
maltoza, glukoza  1 pkt
Za prawidłową kolejność enzymów: amylaza ślinowa, amylaza
trzustkowa, maltaza jelitowa  1 pkt;
6 2
Przykładowy schemat:
amalyza ślinowaamalyza trzustkowa
skrobia �ł�ł�ł�ł�ł(maltoza)+dekstyny �ł�ł�ł�ł�ł�ł
maltaza jelitowa
maltoza �ł�ł�ł�ł�ł glukoza
Dopuszczalna jest inna forma zapisu pod warunkiem, że uczeń
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 19
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
odróżnia enzymy od węglowodanów.
Za podanie nazwy rodzaju transportu  transport czynny (aktywny)
 1 pkt
Za poprawne uzasadnienie  1 pkt
7 2
Przykład uzasadnienia:
- Transport zachodzi niezgodnie z gradientem stężeń.
- Wymaga dodatkowej energii.
Za prawidłowe uzupełnienie każdej z dwóch luk na schemacie  po
1 pkt.
8 2
A - pobudzanie wydzielania glukagonu  1 pkt
B - pobudzanie wydzielania insuliny  1 pkt
Za poprawne wyjaśnienie roli błonnika  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
9 1
- Błonnik (pęcznieje w wodzie, dzięki czemu wypełnia żołądek)
zmniejsza uczucie łaknienia /apetyt, (co ułatwia odchudzanie).
Za prawidłową lokalizację każdego z procesów  po 1 pkt
Przykłady odpowiedzi:
- Proces I zachodzi w płucach (pęcherzykach płucnych)/ w
naczyniach włosowatych otaczających pęcherzyki płucne/ - 1 pkt.
- Proces II  w tkankach organizmu w narządach /w naczyniach
włosowatych tkanek/  1 pkt
10 3
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykład wyjaśnienia:
- Hemoglobina łączy się (odwracalnie) z tlenem [przy czym nie
zmienia się stopień utlenienia żelaza (w cząsteczkach hemu)] 
tworzy się oksyhemoglobina - taki proces nazywamy
utlenowaniem.
Za opis układu badawczego  1 pkt
- Uczeń wlewa do zlewki wodę wapienną i przez rurkę wprowadza
(wdmuchuje) do niej wydychane powietrze.
11 2
Za obserwacje zmiany  1 pkt
- Obserwuje zmianę (zmętnienie roztworu) (powstaje CaCO3 ).
Za każdą z dwóch części wyjaśnienia  po 1 pkt
Przykład części wyjaśnienia dotyczącej niewydolności krążenia:
- Zwężenie światła naczyń (wieńcowych) powoduje zmniejszenie
12 2
/utrudnienie przepływu krwi przez te naczynia, (czego skutkiem jest
zmniejszenie natlenienia mięśnia sercowego).  1 pkt
Przykład części wyjaśnienia dotyczącej zawału serca:
20
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
- Całkowite zaczopowanie naczyń wieńcowych /ograniczenie w
nich przepływu krwi (powoduje brak dopływu krwi do mięśnia
sercowego) prowadzi do martwicy tkanki (zawał).  1 pkt
13 C  1 pkt 1
Za każdy z dwóch poprawnych argumentów różniących się Nie uznajemy
merytorycznie - po 1 pkt argumentów
Przykłady argumentów: etycznych.
- Nie można zarazić się wirusem HIV drogą kropelkową kichanie /
kasłanie / przez dotykanie tych samych rzeczy / używanie tych
14 samych sprzętów / podanie dłoni / wirus nie jest przenoszony przez 2
owady.
- Zarazić się można przez krew /stosunki płciowe.
- Wirus HIV nie wytrzymuje nawet krótkiego przebywania poza
wilgotnym środowiskiem krwi i błon śluzowych, poza organizmem
ginie w krótkim czasie.
Za prawidłowe podanie miejsca filtracji  1 pkt
Filtracja zachodzi w miejscu A.
15 Za podanie prawidłowej nazwy produktu  1 pkt 2
W wyniku filtracji powstaje mocz pierwotny (przesącz pierwotny/
przesącz kłębuszkowy/ filtrat).
Za każdy z dwóch logicznych przykładów  po 1 pkt
Przykłady działań:
Rozwiązywanie problemów / wyciąganie wniosków / wydawanie
16 opinii / gry np. szachy, brydż / rozwiązywanie krzyżówek / czytanie 2
książek, gazet itp. / uczenie się np. języków obcych / ćwiczenia
umysłowe np. liczenie w pamięci / rozwijanie zainteresowań
(hobby) / (codzienny) wysiłek fizyczny / sen.
Za każde z dwóch właściwych przyporządkowań  po 1 pkt
17 - I b/ chemoreceptory  1 pkt 2
- II c/ mechanoreceptory- 1 pkt
Za każde z dwóch poprawnych wyjaśnień  po 1 pkt
Przykłady odpowiedzi:
- Zwężenie (zmniejszenie) z
renicy następuje przy zwiększaniu
18 natężenia światła (jasny dzień,  jaskrawe słońce, silne światło 2
w zamkniętych pomieszczeniach)  1 pkt
- Rozszerzenie (zwiększenie) z
renicy  gdy natężenie światła
maleje (w świetle słabym  ciemne pomieszczenie)  1 pkt
Za poprawne określenie kategorii odruchu wraz z wyjaśnieniem  1 Uwaga!
19 pkt 2 Za każdy poprawny
przykład, który
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 21
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
Przykład odpowiedzi: potwierdza
Są to odruchy warunkowe/ wyuczone/ nabyte, ponieważ czytać konieczność
i pisać trzeba się nauczyć (odruchy wyuczone). utrwalania odruchu
Dopuszcza się odpowiedz
 jest to wyższa czynność nerwowe warunkowego  1 pkt
(wyuczona).
Za podanie poprawnej przyczyny zaniku tego typu odruchu
 1 pkt
Przykład przyczyny:
Czynności te muszą być utrwalane na drodze ćwiczeń , jeżeli nie są
wykonywane, to zanikają.
Za każdą z dwóch dobrze wymienioną cechę  po 1 pkt
Odpowiedz
powinna zawierać przykład cechy lub wskazanie
obecności/ braku cechy.
Przykłady odpowiedzi:
- Różnice w budowie zewnętrznych narządów płciowych; prącie,
srom.
20 2
- Różnice w budowie wewnętrznych narządów płciowych: jądra,
jajniki.
- Różnice w sylwetce ciała  u kobiet szersze biodra /węższa talia /
więcej tkanki tłuszczowej / piersi; u mężczyzn szersza klatka
piersiowa / obecność tzw.  jabłka Adama / mocniej rozwinięta
szczęka dolna itp.
Za podanie rodzaju mutacji  1 pkt Odpowiedz
: Trisomia
- Trisomia (mutacja zmiany liczby chromosomów lub 21 pary oceniana jest
chromosomowa). na 2 pkt.
21 2
Za prawidłowe wyjaśnienie  1 pkt
- Polega ona na zwiększeniu liczby chromosomów w 21 parze
z 2 do 3.
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykład wyjaśnienia:
Do genomu (uprawianej odmiany) ziemniaka wprowadza się
wyizolowany gen bakterii odpowiedzialny za syntezę substancji Bt,
dzięki czemu substancja ta będzie znajdowała się w roślinie (w jej
22 liściach). 2
Za poprawne uzasadnienie  1 pkt
Przykład argumentu:
Metoda genetyczna jest bardziej korzystna niż metoda tradycyjna
(opryskiwanie), ponieważ substancja Bt, która znajduje się
w liściach ziemniaka (roślinach) działa wyłącznie na owady
22
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
żerujące na liściach (larwy stonki), natomiast substancja ta
znajdująca się na powierzchni liści (roślin) mogłaby niszczyć także
inne owady (inne zwierzęta roślinożerne) (wystarczy wprowadzić
odpowiedni gen do genomu ziemniaków
i zrezygnować z powtarzanych oprysków).
23 C  1 pkt 1
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
Wczesne wykrycie wady genetycznej spowoduje, że kobieta
24 1
częściej będzie poddawała się odpowiednim badaniom
(samokontrola piersi, USG piersi, mammografia), co pozwoli
wcześnie wykryć chorobę i zapewni duże szanse na wyleczenie.
Za właściwą kolejność wpisania do schematu  1 pkt
fitoplankton larwy jętki pstrąg rybołów
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykład wyjaśnienia:
DDT nie rozkłada się i nie jest wydalany z organizmu. Organizmy z
kolejnych poziomów troficznych pobierają
25 2
DDT wraz z pokarmem (organizmy z poprzedzających poziomów
troficznych)  co jest przyczyną kumulacji
DDT w kolejnych ogniwach łańcucha pokarmowego. Największe
stężenie DDT występuje więc w ostatnim
ogniwie łańcucha - u rybołowa.
DDT kumuluje się, przechodząc przez kolejne ogniwa łańcucha
pokarmowego.
Za każdą z dwóch poprawnie przedstawionych konsekwencji  po 1
pkt
Przykłady skutków:
- Zmniejszy się różnorodność gatunkowa ekosystemu / zmienią się
przepływy w jego sieci pokarmowej.
- Wytępione zostaną nie tylko owady szkodniki, ale również inne
owady (np. zapylające kwiaty)  (ograniczeniu ulegnie rozród roślin
26 2
 brak owoców i nasion).
- Wytępione zostaną owady bezskrzydłe  ograniczenie
rozdrabniania i rozkładu szczątków organicznych / co spowoduje
zmniejszenie mineralizacji gleby / dodatkowa konsekwencja 
zmniejszone przewietrzanie gleby.
- Spadnie liczebność ptaków owadożernych na skutek braku
pokarmu / może przez to dojść również do spadku liczebności
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 23
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ssaków drapieżnych.
- Po zaprzestaniu oprysków ponownie może wzrosnąć ilość
owadów szkodników na skutek braku wrogów naturalnych.
- Zachwianie równowagi biocenotycznej.
Za poprawne uzasadnienie  1 pkt
Przykład uzasadnienia:
- Szkodnikiem jest organizm, który powoduje zniszczenie upraw
prowadzonych przez człowieka. W tym wypadku uprawa opuncji
wymknęła się spod kontroli człowieka (opuncja stała się groz
nym
chwastem zagrażającym i zajmującym tereny uprawne, zatem,
sprowadzona gąsienica działała na korzyść farmerów.
Za poprawny przykład korzyści  1 pkt
27 2
Przykłady korzyści:
- Nie zastosowano tu środków chemicznych, więc nie
spowodowano zanieczyszczenia chemicznego gleby, a pośrednio i
wody. Odzyskano duże obszary ziemi uprawnej nie skażonej
chemicznie (Wykorzystanie gąsienicy stanowi przykład walki
biologicznej z chwastami zagrażającymi środowisku).
- Metoda pozwoliła skutecznie ograniczyć rozwój opuncji
zabierającej przestrzeń rodzimym gatunkom.
24
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
Miejsce na nalepkę
z kodem szkoły
PESEL ZDAJ
CEGO
EGZAMIN MATURALNY
Z BIOLOGII
MAJ 2005
Arkusz II
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron. Ewentualny brak
należy zgłosić przewodniczącemu zespołu nadzorującego przebieg egzaminu.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia.
3. Rozwiązania i odpowiedzi należy zapisać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym
zadaniu.
4. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać ołówkiem.
5. Nie wolno używać korektora.
6. Błędne zapisy trzeba wyraz
nie przekreślić.
7. Brudnopis nie będzie oceniany.
8. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którą można uzyskać za jego
poprawne rozwiązanie
Życzymy powodzenia!
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ZADANIE 28. (3pkt)
Celuloza, skrobia, glikogen, chityna są to związki należące do polisacharydów
(wielocukrów). Pełnią one w komórkach organizmów żywych różne funkcje.
Skonstruuj tabelę, w której przedstawisz podział wymienionych polisacharydów na
strukturalne i zapasowe, oraz podasz przykłady miejsc ich występowania
w organizmach żywych.
ZADANIE 29. (1pkt)
Zapis fragmentu cząsteczki białka: Gly  Ala  Leu  Phe  Asp - Ser  ... przedstawia
strukturę
A. pierwszorzędową białka. C. trzeciorzędową białka.
B. drugorzędową białka. D. czwartorzędową białka.
ZADANIE 30. (2pkt)
Schemat przedstawia cykl
życiowy haploidalnej komórki
dzielącej się mitotycznie.
Obok komórek przedstawionych
przy fazach G2 i M wpisz liczbę
chromosomów i liczbę
cząsteczek DNA właściwą dla
tych faz cyklu życiowego
komórki.
ZADANIE 31. (1pkt)
Proces powstawania ATP z ADP nazywamy fosforylacją.
Określ, jaki rodzaj fosforylacji przedstawia powyższy schemat fragmentu procesu glikolizy.
32
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
ZADANIE 32. (2pkt)
Schemat przedstawia
współpracę
chloroplastów
i mitochondriów
w komórce roślinnej.
a) Ustal, w którym z tych organelli zachodzą procesy anaboliczne, a w którym zachodzą
procesy kataboliczne.
b) Wyjaśnij, jakie korzyści ma komórka ze współpracy chloroplastów i mitochondriów.
ZADANIE 33. (1pkt)
Komórki nabłonka gruczołowego gruczołów trawiennych (ślinianek, trzustki itp.) produkują
i wydzielają enzymy trawienne.
Wykaż zależność między syntezą enzymów a obfitością siateczki śródplazmatycznej
szorstkiej w komórkach tych gruczołów.
ZADANIE 34. (2pkt)
W komórkach roślinnych wakuole (wodniczki) są zwykle duże i nieliczne. Są one otoczone
tonoplastem i wypełnione sokiem wakuolarnym (komórkowym).
Wymień dwie funkcje, jakie mogą pełnić wakuole w komórkach roślinnych.
ZADANIE 35. (2pkt)
Schemat przedstawia przekrój poprzeczny przez liść podwodny przetacznika bobownika.
Podaj dwie zależności między środowiskiem życia tej rośliny a budową skórki jej liścia
podwodnego.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 33
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ZADANIE 36. (2pkt)
Choroby wirusowe rozwijają się w różnym tempie. Można wyróżnić dwie strategie: szybką
lub powolną, np. wirusy tropikalnej gorączki krwotocznej działają błyskawicznie, zamieniając
w ciągu kilku dni tkanki chorego w krwawą masę pełną nowych wirusów. Chory umiera
w ciągu 2  9 dni. Inaczej jest w przypadku wirusa HIV: powiela się on powoli i skrycie,
długo nie wywołując żadnych objawów. Opisz dwie zalety strategii działania wirusa HIV.
ZADANIE 37. (2pkt)
Jeden z rodzajów chemosyntetyzujących bakterii siarkowych przeprowadza proces utleniania
siarki w sposób przedstawiony sumarycznym równaniem:
2S + 3O2 + 2H2O 2H2SO4 + energia
Wyjaśnij, w jaki sposób te bakterie wpływają na jakość gleby oraz jakie są konsekwencje
tego procesu dla występujących tam roślin.
ZADANIE 38. (2pkt)
Gronkowiec złocisty, a szczególnie szczep MRSA, jest zmorą szpitali, ponieważ może
powodować u chorych trudne do leczenia infekcje. Bakteria ta jest oporna na większość
stosowanych antybiotyków, co bardzo utrudnia jej zwalczanie. Gronkowiec, aby przetrwać
i rozwijać się, musi pobierać od swojego gospodarza żelazo. Najbogatszym z
ródłem żelaza
w organizmie człowieka jest hemoglobina. Genom gronkowca zawiera całą rodzinę genów
kodujących białka odpowiedzialne za uwalnianie hemoglobiny z erytrocytów, jej transport
przez ścianę komórkową gronkowca i odzyskiwanie żelaza  czyli za regulację cyklu
życiowego.
Wyjaśnij, jak wykorzystać ważną cechę gronkowca, jaką jest duże zapotrzebowanie na
żelazo, w pracach nad działaniem leku, który skutecznie utrudniłby gronkowcowi rozwój
w organizmie człowieka i ostatecznie doprowadziłby do unieszkodliwienia tej bakterii.
ZADANIE 39. (2pkt). Schemat: Splątek mchu.
W cyklu rozwojowym mchu
występuje płożący się po podłożu
splątek. Splątki rozwijają się w liczne
ulistnione gametofity, dzięki czemu
tworzą się zwarte skupiska mchów.
Wyjaśnij, jakie znaczenie ma
występowanie mchów w zwartych
skupiskach dla
34
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
a) pobierania i utrzymywania wody przez te rośliny.
b) procesu płciowego rozmnażania się mchów.
ZADANIE 40. (2pkt)
Na rysunkach przedstawiono
zmodyfikowane organy podziemne
ziemniaka i kosaćca.
Podaj, które organy tych roślin uległy
modyfikacji oraz wyjaśnij, jakie ma ona dla
nich znaczenie.
ZADANIE 41. (2pkt)
Schemat przedstawia podział ciała ukwiała
płaszczyznami symetrii.
Podaj nazwę tego rodzaju symetrii ciała i uzasadnij
jednym argumentem, że jest ona bardzo korzystna
dla tego zwierzęcia.
ZADANIE 42. (2pkt)
Schemat budowy przewodu pokarmowego pijawki
lekarskiej. Pijawka ta odżywia się krwią kręgowców.
Wyjaśnij, jakie znaczenie w odżywianiu się tej pijawki mają
uchodzące do jamy gębowej gruczoły ślinowe i duże wole.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 35
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ZADANIE 43. (2pkt)
Uproszczony zapis procesu fotosyntezy u roślin zielonych
H2O + CO2 cukier + O2
Sumaryczne równanie procesu fotosyntezy u purpurowych bakterii siarkowych (beztlenowce)
H2S + CO2 cukier + S
Cechą wspólną tych reakcji jest powstawanie cukrów na drodze redukcji CO2.
Wskaż z
ródła wodoru użytego do redukcji CO2 w procesach fotosyntezy u roślin zielonych
i u purpurowych bakterii siarkowych oraz wyjaśnij, dlaczego organizmy te korzystają
z różnych z
ródeł tego pierwiastka.
ZADANIE 44. (1pkt)
Schemat przedstawia gospodarkę ATP w organizmie.
Uzupełnij schemat wpisując w zaznaczone kropkami miejsca wyrazy: wysoki lub niski.
ZADANIE 45. (2pkt)
Schematy przedstawiają zakresy tolerancji na temperaturę różnych gatunków.
A
B
5 10 15 20 25 30 35 5 10 15 20 25 30 35
O O
C C
Wybierz krzywą, która obrazuje zakres tolerancji organizmu stenotermicznego. Uzasadnij
swój wybór.
ZADANIE 46. (1pkt)
Rysunek przedstawia doświadczenie badające reakcję samic konika polnego znajdujących się
w okresie godowym.
36
liczba osobników
liczba osobników
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
Sformułuj problem badawczy tego doświadczenia.
ZADANIE 47. (1pkt)
Schemat ilustruje wyniki doświadczenia,
w którym dwie jednakowe gałązki
wierzby umieszczono w tych samych
sprzyjających warunkach wilgotności
i temperatury.
Gałązki w stosunku do siebie znajdują się
w położeniu odwrotnym.
Sformułuj wniosek dotyczący reakcji
gałązek wierzby na bodziec kierunkowy
w tym doświadczeniu.
ZADANIE 48. (2pkt)
W ludzkim DNA odkryto tzw. sekwencje repetytywne, czyli odcinki DNA o określonej
sekwencji, powtarzające się wielokrotnie w genomie. Liczba powtórzeń tych sekwencji jest
różna u różnych ludzi, a prawdopodobieństwo przypadkowego wystąpienia tej samej liczby
powtórzeń u osób niespokrewnionych jest znikomo małe.
Podaj dwie sytuacje, w których można (powinno się) skorzystać z badań DNA, i uzasadnij
znaczenie społeczne stosowania tej metody w określonych przez ciebie sytuacjach.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 37
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
ZADANIE 49. (3pkt)
Barwa skóry i sierści zwierzęcia zależy od genu A odpowiedzialnego za barwę czarną lub
jego allelu a odpowiedzialnego za barwę brązową. Jednocześnie ujawnienie się barwy zależy
od genu B przekształcającego bezbarwny prekursor obu barwników (DOPA) w ostateczny
produkt. Jego allel b nie przekształca DOPA; brak jest wówczas zabarwienia skóry i włosów.
1. Określ fenotypy osobników o następujących genotypach:
a) AaBb
b) aaBb
2. Ułóż krzyżówkę genetyczną, na podstawie której ustalisz i podasz, jakie jest
prawdopodobieństwo otrzymania osobnika albinotycznego w potomstwie rodziców
o genotypach AaBb i aaBb.
ZADANIE 50. (2pkt)
Schemat przedstawia
dziedziczenie daltonizmu
u człowieka.
Zdolność rozróżniania barw
zależy od genu leżącego
w chromosomie X.
Zapisz genotypy osób
(I  IV) posiadających tę
mutację oraz uzasadnij, że
daltonizm jest cechą
recesywną.
ZADANIE 51. (2pkt)
Nasiona niezapominajki pochodzące od jednej rośliny wysiano na glebach o różnym pH.
Rośliny, które wyrosły na glebach kwaśnych, miały kwiaty różowe, a hodowane na glebach
zasadowych wytworzyły kwiaty niebieskie. Z nasion niebiesko kwitnących niezapominajek,
które wysiano na glebach kwaśnych, wyrosły rośliny o kwiatach różowych.
Określ, czy występowanie niezapominajek o różnych barwach kwiatów w opisanych wyżej
warunkach to zmienność dziedziczna czy zmienność niedziedziczna.
Uzasadnij swoją odpowiedz
jednym argumentem.
ZADANIE 52. (1pkt)
Wiele wskazuje na to, że nie tylko wśród naszych przodków były formy chodzące na dwóch
nogach, np. ramapitek żyjący przez ponad 10 mln lat na sawannie był dwunożny. Jego
38
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
potomkiem jest żyjący dziś na drzewach orangutan. Gdy ramapitek w wędrówce na wschód
dotarł do dżungli malajskiej, musiał zarzucić swą  nieprzydatną w tych warunkach 
dwunożność. Życie na drzewach nie jest gorsze niż na ziemi, a na pewno bezpieczniejsze.
W ewolucji nie liczy się  status lecz  skuteczność .
Wyjaśnij znaczenie słowa  skuteczność w zastosowaniu do procesu ewolucji.
ZADANIE 53. (3pkt)
Schemat przedstawia uproszczony łańcuch pokarmowy w ekosystemie morskim.
plankton roślinny plankton zwierzęcy ryby i kałamarnice ptaki i ssaki
IIIIIIIV
Narysuj piramidę troficzną obrazującą przepływ energii między poszczególnymi poziomami
troficznymi w ekosystemie morskim. Poziomy troficzne tej piramidy oznacz cyframi
rzymskimi i podaj ich nazwy.
ZADANIE 54. (2pkt)
Schemat przedstawia obieg węgla w przyrodzie.
Określ, jakie skutki o charakterze globalnym może spowodować nadmierne wycinanie lasów.
ROZWI
ZANIA ZADAC

ROZWI
ZANIE ZADANIA 28.
Wymienione w zadaniu wielocukry pełnią różne funkcje w organizmach żywych. Zgodnie
z poleceniem należy skonstruować i wypełnić tabelę obrazującą podział tych związków ze
względu na ich biologiczną rolę oraz miejsce występowania w organizmach żywych.
Tabela może wyglądać np:
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 39
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
Podział Przykłady Występowanie polisacharydów
polisacharydów polisacharydów w organizmach żywych
ściany komórkowe komórek roślinnych, niektórych
celuloza
grzybów i protistów
Strukturalne
ściany komórkowe większości grzybów, szkielety
chityna
zewnętrzne stawonogów
komórki roślinne, organy spichrzowe roślin np. bulwy
skrobia
Zapasowe ziemniaka
glikogen komórki grzybów i zwierząt
lub:
Podział
Strukturalne Zapasowe
wielocukrów
Przykład celuloza chityna skrobia glikogen
ściany ściany
komórkowe komórkowe komórki roślinne,
komórek większości organy
Miejsce komórki grzybów
roślinnych, grzybów, spichrzowe roślin
występowania i zwierząt
niektórych szkielety np. bulwy
grzybów i zewnętrzne ziemniaka
protistów stawonogów
ROZWI
ZANIE ZADANIA 29.
Przedstawiony zapis fragmentu cząsteczki białka obrazuje kolejność aminokwasów
w łańcuchu polipeptydowym, a więc strukturę pierwszorzędową białka (odpowiedz
A).
Struktury wyższych rzędów (przestrzenne) są uwarunkowane sekwencją aminokwasów,
a więc uzależnione od struktury pierwszorzędowej. Rozróżniamy tu:
- strukturę drugorzędową  ukształtowanie łańcucha polipeptydowego w przestrzeni
w ą-helix lub �-harmonijkę
- strukturę trzeciorzędową  ukształtowanie przestrzenne ą-helixu i �-harmonijki
40
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
- strukturę czwartorzędową  powiązanie w przestrzeni kilku podjednostek białkowych
ROZWI
ZANIE ZADANIA 30.
W zadaniu przedstawiono cykl
1n, 1c
życiowy komórki haploidalnej,
1n, 1c
czyli posiadającej pojedynczy
1n, 2c
(1n) komplet chromosomów.
W fazie G1 występuje
charakterystyczna, pojedyncza
liczba chromosomów 1n oraz
pojedyncza liczba cząsteczek
DNA  1c.
W fazie S następuje proces
replikacji DNA i liczba jego cząsteczek wzrasta do 2c, przy czym ilość chromosomów
pozostaje bez zmian. Podobna sytuacja ma miejsce w fazie G2.
Natomiast w czasie mitozy następuje rozdzielenie DNA do komórek potomnych, przez co
uzyskują one właściwą ilość cząsteczek DNA  1c i chromosomów  1n.
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZA
EGZAMINACYJNEGO II
Zasady oceniania:
- Za rozwiązanie zadań z arkusza II można uzyskać maksymalnie 50 punktów.
- Model odpowiedzi uwzględnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest ścisłym wzorcem sformułowania (poza
odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadań zamkniętych).
- Za odpowiedzi do poszczególnych zadań przyznaje się wyłącznie pełne punkty.
- Za zadania otwarte, za które można przyznać tylko jeden punkt, przyznaje się punkt wyłącznie za odpowiedz

w pełni poprawną.
- Za zadania otwarte, za które można przyznać więcej niż jeden punkt, przyznaje się tyle punktów, ile
prawidłowych elementów odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawił zdający.
- Jeżeli podano więcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niż wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega
tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
- Jeżeli podane w odpowiedzi informacje świadczą o zupełnym braku zrozumienia omawianego zagadnienia
i zaprzeczają udzielonej prawidłowej odpowiedzi, odpowiedz
taką należy ocenić na zero punktów.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 41
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
Maksymalna
Nr
Oczekiwana odpowiedz
punktacja za Uwagi
zad
zadanie
Przykład tabeli: Tabela może mieć
inny układ kolumn
Występowanie
Podział Przykłady
(np. zaczynać się od
polisacharydów
polisacharydów polisacharydów
rodzajów
w organizmach żywych
polisacharydów)
ściany komórkowe
komórek roślinnych /
celuloza
niektórych grzybów
i protistów
Strukturalne
występuje w ścianach
komórkowych komórek
chityna (większości)grzybów
/ buduje szkielety
zewnętrzne stawonogów
28 3
występuje w komórkach
skrobia (strukturach) roślin /
bulwa ziemniaka
Zapasowe
występuje w komórkach
glikogen grzybów / narządach
zwierząt / wątroba
Za prawidłowe sklasyfikowanie w tabeli na polisacharydy
strukturalne (celuloza, chityna) i zapasowe (skrobia,
glikogen) - 1 pkt
Za prawidłowe podanie w tabeli dwóch miejsc
występowania - 1 pkt
Za prawidłowe podanie w tabeli czterech miejsc
występowania - 2 pkt
29 A  1 pkt 1
Za każdą dobrze oznaczoną fazę - po 1 pkt
G2  1n, 2c, - 1 pkt
30 2
M  1n, 1c.  1 pkt
31 Za podanie nazwy - fosforylacja substratowa  1 pkt 1
a) Za ustalenie miejsc zachodzenia wymienionych procesów  1
pkt
32 - Chloroplast  procesy anaboliczne, mitochondrium  procesy 2
kataboliczne.
b) Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
42
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
Przykład wyjaśnienia:
- Chloroplasty i mitochondria zaopatrują komórkę w metabolity
i/lub ATP.
- Produkty jednego z organelli są substratami drugiego /
samowystarczalność energetyczna komórki.
Za poprawnie wyjaśnioną zależność  1 pkt
Przykład wyjaśnienia:
- Im lepiej jest rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka,
33 1
tym więcej jest produkowanego białka.
- Obfitość siateczki śródplazmatycznej szorstkiej wzmaga
syntezę białek (enzymów).
Za każdą z dwóch prawidłowo wymienioną funkcję  po 1 pkt Nie uznajemy
Przykłady funkcji wakuol: magazynowania
- Utrzymują komórkę w stanie uwodnienia (odpowiadają za skrobi
turgor komórki). w wakuolach,
- Magazynują zbędne produkty przemiany materii (glikozydy, wydzielania wody.
alkaloidy, garbniki, kwasy organiczne).
- Magazynują materiały zapasowe (białka w postaci ziaren
34 2
aleuronowych, cukry, tłuszcze).
- Znajdują się w nich barwniki - antocjany i flawony  nadające
barwę kwiatom, owocom, liściom.
- Znajdują się w nich enzymy hydrolityczne upodabniające
wakuole do lizosomów.
- Wakuole zawierają enzymy hydrolityczne (trawiące), dzięki
czemu uczestniczą w rozkładzie białek i kwasów nukleinowych.
Za każdą z dwóch poprawnie podanych zależności - po 1 pkt
Przykład zależności:
- Chloroplasty w komórkach skórki rośliny wodnej ułatwiają
fotosyntezę w środowisku wodnym (światło o małym natężeniu,
rozproszone).
35 2
- Brak aparatów szparkowych - środowisko wodne zapewnia
roślinie stałą wilgotność (roślina nie musi oszczędzać wody).
- Cienka kutykula w obu warstwach skórki  ułatwia gospodarkę
wodą i solami mineralnymi.
Za każdą z dwóch poprawnie sformułowanych zalet  po 1 pkt
Przykładowe zalety strategii:
36 - Wirusy działające wolno mają większe szanse na zaatakowanie 2
nowego (i kolejnych) gospodarza
i wykorzystanie go.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 43
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
- Stykając się z organizmami różnych gospodarzy wirusy mają
większe szanse zdobycie przystosowań na drodze mutacji
(doboru naturalnego, selekcji).
- Włączanie materiału genetycznego wirusa do materiału
genetycznego gospodarza pozwala na jego powielanie
i stanowi ochronę przed zniszczeniem.
- Powolne działanie wirusa wydłuża czas choroby, dając szansę
na wynalezienie leków, które je zwalczą.
-Powolne działanie wirusa wydłuża życie chorego człowieka, a
jest ono przecież nadrzędną wartością.
- Na początku człowiek nie ma żadnych objawów i nie cierpi.
Za poprawnie podany wpływ bakterii  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
- Proces ten powoduje zakwaszenie gleby.
2-
- Powstają jony SO4
Za podanie konsekwencji  1 pkt
37 2
Przykład odpowiedzi:
- Konsekwencją zakwaszenia jest zubożenie świata roślinnego na
tym terenie.
- Na glebie kwaśnej mogą rozwijać się rośliny kwasolubne.
- Tworzą się siarczany potrzebne dla prawidłowego wzrostu
i rozwoju roślin.
Za wskazanie sposobu działania leku  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
- Lek powinien blokować działanie białek gronkowca służących
do uwalniania żelaza z erytrocytów.
- Lek może blokować ekspresję genów białek gronkowca.
Za określenie efektów działania leku  1 pkt
Przykład odpowiedzi:
38 2
- które to działanie przerwie dostarczanie żelaza do komórki
gronkowca / zaburzenie metabolizmu /, co spowoduje
unieszkodliwienie bakterii  1 pkt
LUB:
- Za podanie każdego dwóch sposobów mechanizmów działania
leku  po 1 pkt
Za każde z dwóch logicznych wyjaśnień  po 1 pkt
39 Przykłady wyjaśnień: 2
a) Dzięki temu, że tworzą się kępy mchów, ułatwia to utrzymać
44
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
wodę między roślinami. (Ułatwia to pobieranie wody przez
listki)
b) Dzięki bezpośredniej bliskości gametangiów @& i B& ułatwione
jest zaplemnienie (zapłodnienie, przeniesienie plemników przez
wodę do rodni).  1 pkt
Za podanie prawidłowej nazwy organu  1 pkt
Modyfikacji uległy łodygi (bulwa ziemniaka i kłącze kosaćca).
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykłady wyjaśnień:
- Gromadzą materiały (substancje) zapasowe (węglowodany)
(zużywane do budowy wzrostu i rozwoju tych roślin).
40 2
- Obydwie łodygi ułatwiają wegetatywne rozmnażanie się tych
roślin.
- Kłącze kosaćca pozwala na lepsze umocowanie rośliny
w glebie.
- Są organami przetrwalnikowymi.
Za podanie nazwy - symetria promienista.  1 pkt Nie uznaje się
Za poprawne uzasadnienie  1 pkt znaczenia symetrii
Przykład uzasadnienia: promienistej
- Ukwiał jest zwierzęciem osiadłym, które musi odbierać bodz
ce w rozmnażaniu
41 2
ze wszystkich kierunków (nie może zmienić swojego położenia). i regeneracji.
- Symetria promienista ułatwia ukwiałowi (jako zwierzęciu
osiadłemu) zdobywanie pokarmu i obronę.
Za każde z dwóch poprawnych wyjaśnień  po 1 pkt
Przykłady odpowiedzi:
- Gruczoły ślinowe produkują ślinę zawierającą substancję, która
przeciwdziała krzepnięciu krwi / Gruczoły ślinowe produkują
42 2
ślinę zawierającą hirudinę.
- Duże kieszeniowate wole ułatwia magazynowanie krwi
(zmieszana z hirudiną długo zachowuje świeżość  nie krzepnie).
Za wskazanie z
ródeł wodoru  1 pkt
- y
ródłem wodoru w procesie fotosyntezy roślin zielonych jest
woda, a w procesie fotosyntezy purpurowych bakterii
siarkowych  siarkowodór.
43 2
Za poprawne wyjaśnienie  1 pkt
Przykłady odpowiedzi:
- Różnica z
ródeł wynika z tego, że fotosynteza roślin zielonych
zachodzi w warunkach tlenowych, a wymienione bakterie są
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 45
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
beztlenowcami - w ich otoczeniu jest dostępny H2S.
- Organizmy te żyją w różnych środowiskach ( tlenowe ,
beztlenowe).
Za prawidłowe uzupełnienie każdej z dwóch luk schematu
 1 pkt
44 1
Lewa strona schematu  niski poziom ATP; prawa strona
schematu  wysoki poziom ATP.
Za właściwy wybór krzywej - krzywa A  1 pkt
Za poprawne uzasadnienie  1 pkt
Przykład uzasadnienia:
45 2
- Ponieważ organizmy stenotermiczne są to takie organizmy,
które wykazują wąski zakres tolerancji na temperaturę (których
aktywność przypada na znacznie węższy zakres temperatur).
Za prawidłowo sformułowany problem badawczy  1 pkt
Problem badawczy - przykłady:
- W jaki sposób samce konika polnego wabią samice (w okresie
godowym)?
46 - Wrażliwość samic konika polnego na dz
więki wydawane przez 1
samca.
- Czy samice konika polnego bardziej reagują na widok samca
czy na jego głos?
- Badanie zachowań godowych koników polnych.
Za prawidłowo sformułowany wniosek  1 pkt
Przykład wniosku:
- Bez względu na położenie gałązki, pędy zawsze wykazują
47 1
geotropizm ujemny, a korzenie  geotropizm dodatni.
- Bez względu na położenie gałązki pędy i korzenie rosną
w swoim naturalnym kierunku - pędy w górę a korzenie w dół
Za każdą z dwóch prawidłowo podaną sytuację wraz
z uzasadnieniem  po 1 pkt
Przykłady sytuacji:
- Wykrycie przestępcy  możliwość sprawiedliwego ukarania.
- Uniewinnienie (oczyszczenie z zarzutów) niewinnie
48 2
oskarżonych  rehabilitacja społeczna.
- Ustalenie tożsamości osób zaginionych, pozbawionych pamięci
 odnajdywanie rodzin.
- Ustalenie tożsamości osób znalezionych martwych: ofiar
działań wojennych, zamachówterrorystycznych i katastrof 
46
MATURA OGÓLNOPOLSKA  MAJ 2005
odnajdowanie rodzin, pochówek (rodziny, państwo).
- Pomoc w ustaleniu naturalnych rodziców dzieci adoptowanych
(jeżeli chcą ich poznać)  odnowienie
więzi rodzinnych, scalanie rodzin.
- Rozstrzyganie sporów o ojcostwo  alimenty, kontakty dziecka
z biologicznym ojcem.
Za prawidłowo podane fenotypy dwóch osobników  1 pkt Dopuszcza się zapis
a) czarny, b) brązowy krzyżówki w każdej
b) Za prawidłowo zapisaną krzyżówkę  1 pkt innej formie.
(AaBb x aaBb) Nie uznajemy wyniku
25% przy błędnie
AB aB Ab ab
49 3
zapisanej krzyżówce.
aB AaBB aaBB AaBb aaBb
ab AaBb aaBb Aabb aabb
1
c) Za podanie prawdopodobieństwa - 25%/ 0,25/ /1- 4
4
osobników albinotycznych  1 pkt
I sposób punktacji: (stosowany, gdy brak odpowiedzi na drugą Dopuszcza się inne
część polecenia, lub jest ona błędna) oznaczenia literowe
Za zapisanie prawidłowych genotypów kobiety (II)  1 pkt alleli (A, a; B, b; H, h)
D d
nawet bez ich
X X
objaśnienia.
Za zapisanie prawidłowych genotypów mężczyzn (I, III, IV)
 1 pkt
d d d
I  X Y ; II  ; III  X Y ; IV  X Y
II sposób punktacji (stosowany, gdy uczeń przedstawił
prawidłowe uzasadnienie faktu, że daltonizm jest cechą
recesywną otrzymał tylko jeden pkt za zapisanie genotypów lub
nie otrzymał go wcale).
50 2
Przykłady prawidłowych argumentów wynikających z wiedzy
ucznia  1 pkt
- Heterozygotyczne kobiety nie są daltonistkami, lecz tylko
nosicielkami tego genu.
- Gdyby gen na daltonizm był dominujący, to nie byłoby
nosicielek tego genu i choroba występowałaby podobnie często u
mężczyzn i kobiet.
Uwaga:
Jeżeli uczeń poda, że na podstawie analizy schematu nie można
uzasadnić, że daltonizm jest cechą recesywną  1 pkt.
Za podanie rodzaju zmienności - zmienność niedziedziczna
51 2
 1 pkt.
Centrum Kształcenia Akademickiego  C.K.A. 47
www.zadania.pl
ORYGINALNE ARKUSZE MATURALNE Z PEA
NYMI ROZWI
ZANIAMI
Za poprawny argument  1 pkt
Przykładowy argument:
- Zmiana barwy na różową jest spowodowana przez kwaśne
podłoże.
- Zmianę barwy kwiatów warunkuje zmiana środowiska.
- Warunki (czynniki) środowiskowe wpływają na zmianę barwy
kwiatów na różową.
Za logiczne wyjaśnienie  1 pkt
Przykłady wyjaśnień:
Skuteczność oznacza:
- Takie przystosowania do życia w danym środowisku, dzięki
52 1
którym gatunek będzie mógł tam żyć (rozwijać się) i wydawać
potomstwo.
- Wytworzenie (zespołu) cech ułatwiających gatunkowi życie
i przeżycie w danym środowisku.
Za narysowanie piramidy i wstawienie cyfr w odpowiednie Podpisy poziomów
miejsca  1 pkt w nawiasach są
Za poprawne nazwanie 2 poziomów (w przypadku odpowiedziami
prawidłowego rysunku piramidy)  1 pkt alternatywnymi.
53 3
Za poprawne nazwanie 4 poziomów  2 pkt
Za każde z dwóch poprawne określenie uwzględniające globalne
skutki wycinania lasów - po 1 pkt
Przykład odpowiedzi:
- Nadmierne wycinanie lasów powoduje zmniejszenie biomasy
54 2
producentów (wykorzystujących dwutlenek węgla w procesie
fotosyntezy), co może spowodować zwiększenie stężenia
dwutlenku węgla w atmosferze.
- Może to doprowadzić do wystąpienia efektu cieplarnianej.
48